Ünlü teknoloji girişimcisi Elon Musk’un Ankara’da Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ı ziyareti önemliydi.
Erdoğan, elektrikli otomobili gündemine aldığından bu yana, Musk’un yönetimindeki Tesla’yı ve diğer projelerini izliyordu.
Türkiye’nin iki yeni uydu projesi Türksat 5A ve 5B’yi uzaya taşıyacak roketler de Musk’un bir başka şirketi SpaceX’ten seçilmişti.
Belki de, Erdoğan’ın Tesla üzerinden Musk’a dair edindiği bilgiler bu tercihte etkili oldu.
Uydu anlaşması, 9 Kasım’da İstanbul’da MÜSİAD ortaklığıyla düzenlenen Global SatShow’da imzalandı; Musk da aynı gün Beştepe’ye geldi.
***
Erdoğan-Musk görüşmesinde bulunan Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanı Ahmet Arslan’a neler konuşulduğunu sordum.
Bakan, “Elon Musk’la birinci konumuz uyduların fırlatılmasıydı. İkincisi elektrikli otomobil, üçüncüsü ise trafiğin yer altına alınmasını sağlayan tünel sistemleri ve havası alınmış tüp içinde ‘sürtünmesiz’ hareket edecek taşıyıcı sistem olan Hyperloop projesi” dedi.
Hyperloop projesinin hedefi, saatte 1220 kilometre hızla seyahati hayal olmaktan çıkarmak.
Erdoğan’ın tünel sistemlerine yönelik ilgisi de sır değil. Zira İstanbul’da Avrasya’dan sonra ikinci ve bu büyüklükte dünyanın ilk tüneli yapılacak. Ayrıca, 27 tünel projesi halen devam ediyor.
Bakan Arslan, İstanbul Boğazı’nda yapılacak üç katlı tünel projesine ilişkin son bilgileri de verdi: “Deniz dibi sondajı bitti. Şimdi ihale şartnamesi hazırlanıyor. Kağıthane Hasdal’dan girecek, Ümraniye Çamlık’tan çıkacak.”
Böylesi bir dev projenin finansmanı önemli.
Bakan, bu tünelin de Yap İşlet Devret modeliyle yapılacağını hatırlattı. Biraz endişeyle, “Küresel ekonomik iklim yatırımcı konusunda düşündürmüyor mu” soruma ise rahat bir ifadeyle cevap verdi: “Bakırköy İncirli’den Kadıköy Söğütlüçeşme’ye kadar 9 raylı sistem buna bağlanacak. Bu sistemleri günde 6.5 milyon kişi kullanıyor.”
Türksat 5A ve 5B’ye döndük.
Bakan Arslan, ABD’li, Avrupalı ve Japon şirketlerin yarıştığını belirtirken, “Avrupalı şirketin (Airbus) seçilmesini anlamlı buldum” dedim.
Renk vermedi.
“Uydu seçiminde fiyat ve teknoloji etkili oldu”dedi. Elbette ‘yerli katkı’ da etkili olmuş. Zira Bakan şöyle devam etti: “Uydular Türkiye’de TUSAŞ’ta yapılacak, Fransa’da montajı tamamlanacak. Türk mühendisleri 5A ve 5B’de deneyim kazanırken, eş zamanlı olarak bu deneyimle yerli uydu Türksat 6A’yı tasarlayacak.”
Bakan, uyduların fırlatılmasında neden Elon Musk’un, SpaceX şirketinin seçildiğini de şöyle açıkladı: “SpaceX’in Falcon 9 roketi hem hatasız fırlatmalar gerçekleştiriyor, hem de 9 motorlu. Yani bir motorda sorun çıkarsa diğerleri devreye giriyor. Uydu konusunda zamanlama çok önemli. Daha önce sorunlar yaşamıştık. Gecikme yaşanırsa frekans hakkınızı kaybediyorsunuz ve sıranız başkasına geçiyor. Sonra sadece onu beklemiyorsunuz, tekrar bekleme sırasının en sonuna geçmek zorundasınız.”
Bu bana, Musk'ın 2015'te yayınlanan kitabında, ‘zamanlama’ya dair verdiği ‘Gelibolu örneği’ni hatırlattı: “Bombardımanın hemen ardından taarruza geçmek zorundasınız. İki saat takılır kalırsanız, Türkler de mevzilere döner.”
En çok merak edilen “Elon Musk, Tesla deneyimiyle yerli elektrikli otomobil projesine katkıda bulunacak mı” sorusunu da sordum.
Arslan, “Özel bir ortak çalışma projesi konuşulmadı ama prensip olarak diyalogumuz sürecek” cevabını verdi.
Bu önemli. Zira Erdoğan’ın ‘babayiğitler beşlisi’nin önüne hedef olarak ‘sıradan’ı değil ‘en iyi’yi koyduğunu gösteriyor; işleri kolay değil...
Bakan Arslan, İzmir ve Rize’ye de iki müjde verdi: “İstanbul-İzmir otoyolunda kamulaştırma sorunları çözüldü, 2018 sonunda bitmiş olacak. Rize Havaalanı deniz dolgusu başladı. Derinlik 25 metreye kadar çıkıyor ama 3 yılda tamamlanır.”
***
Yeni küresel ekonomi, Elon Musk gibi ‘fark yaratan zekalar’ı ülkeler ve şirketler kadar -belki daha önde- ‘aktör’ haline getirdi.
Erdoğan’ın ‘fark yaratan zekalarla’ kurduğu ilişki, bir ‘fark yaratma’ örneğidir.
