Doç. Dr. Yalçýn Akdoðan/Baþbakan Yardýmcýsý27.12.2014 15:33 - Güncelleme:
Türkiye çözüm sürecinde nereden nereye geldi?
Gelinen noktada süreç, belli bir sorun çözme kabiliyetine ulaþmýþ, dayanýklýlýk kazanmýþ, diyalog köprülerini koruyabilmiþtir. Bu çok önemli bir aþama ve kýymetli bir kazanýmdýr.
ABONE OL
Doç. Dr. Yalçýn Akdoðan/Baþbakan Yardýmcýsý
Recep Tayyip Erdoðan’ýn ‘vizyoner, deðiþimci, cesur ve dönüþtürücü’ liderliðiyle yüksek siyaset yapan AK Parti, sistemden kaynaklanan kronik sorunlarýn üzerine giderek çözüm eksenli bir yaklaþým içinde olmuþtur. ‘Çözümsüzlük çözümdür’ anlayýþýný benimseyen eski yönetim pratiðinin ürettiði siyasi, ekonomik ve toplumsal maliyetleri ülkeye ödettirmek istemeyen AK Parti iktidarý her konuda paradigma deðiþimine gitti. On binlerce insanýn hayatýna mal olan ve ülkenin birlik-bütünlüðünü tehdit eden Kürt meselesi ve terör sorunu da insani ve vicdani tahammül sýnýrlarýný aþmanýn ötesinde ‘sürdürülemez bir durum’ halini almýþtý. Erdoðan liderliðindeki iktidar partisi, sorunun ‘ilgisizlik-geri kalmýþlýk boyutu’nu çözmek için kapsamlý bir sosyo-ekonomik politika hayata geçirdi, ‘yatýrým ve hizmetler’le sorunun beslendiði temel zemini ýslah etmeye çalýþtý. Meselenin siyasi muhtevasýný ve asýl ruhunu oluþturan ‘ayrýmcýlýk boyutu’nun üzerine ‘demokratik reformlar’la gitti; inkarcý, reddiyeci, dýþlayýcý yaklaþýmý ortadan kaldýrarak kabul eden, tanýyan, kucaklayan bir yaklaþýmý öne çýkardý. Silahlý mücadeleyi esas alan etnik ayrýlýkçýlýk ve terör meselesini ise çok boyutlu güvenlik politikalarýyla ela aldý. 2005 yýlýndan itibaren kapsamlý çözüm projelerini hayata geçirmeye baþlayan AK Parti, ‘Ýmralý görüþmeleri’ diye bilinen temaslar da dahil olmak üzere her yöntemi devreye aldý. Demokratik Açýlým Süreci, Milli Birlik ve Kardeþlik Süreci, Oslo Süreci þeklinde adlandýrýlan geliþmeler Reþadiye saldýrýsý, Silvan saldýrýsý, Kobani olaylarý gibi farklý geliþmelerle akamete uðratýlmak istendi.
Kürtçe hapisten çýktý
AK Parti BÖLGE’yi yatýrým ve hizmetlerle kalkýndýrýrken, bölge ÝNSAN’ýný sosyal politikalar ve kucaklayýcý siyasi anlayýþla sahiplenmenin gayreti içinde oldu, meselenin nirengi noktasý olan KÜRTÇE’nin geliþiminin önünü de her alanda açtý: “Cezaevlerinde Kürtçe konuþma hakký, Kürtçe savunma hakký, seçimlerde Kürtçe siyasi propaganda hakký, önseçimde Kürtçe propaganda hakký, Kürtçe özel radyo-televizyon kurma hakký, devletin Kürtçe televizyon kanalý kurmasý, devletin Kürtçe enstitü ve bölüm açmasý, devletin Kürtçe eserler basmasý, Kürtçe vaaz ve hutbe yapýlmasý, Kürtçe kurslar açýlmasý, Kürtçenin seçmeli ders olarak eðitim sistemine girmesi, Kürtçe özel okul açma hakký”...
Adým adým çözüme...
2013 Eylülünde gündeme getirilen reform paketiyle ise “siyasi partiler ve adaylar tarafýndan yapýlacak her türlü propagandanýn, Türkçe’nin yaný sýra farklý dil ve lehçelerle de yapýlabilmesi saðlandý; eþ baþkanlýðýn önü açýldý; partilere devlet yardýmý yapýlabilmesi için milletvekili genel seçimlerinde alýnmasý gereken oy oraný yüzde 7’den yüzde 3’e indirildi; toplantý ve gösteri yürüyüþü hakkýnýn kullanýlmasý kolaylaþtýrýldý; farklý dil ve lehçelerle eðitim ve öðretim yapmak amacýyla özel okullar açýlabilmesi saðlandý; ayýrýmcýlýk suçu, nefret suçlarýný da kapsayacak þekilde yeniden düzenlendi ve maddede öngörülen ceza miktarý arttýrýldý; köy isimlerinin re’sen deðiþtirilmesine yol açan hüküm kaldýrýlarak, köylere eski isimlerinin geri verilmesinin önü açýldý.”
2013 ilkbaharýnda gündeme oturan Çözüm Süreci’nde AK Parti hükümeti bir dizi adým atarak kararlýlýðýný ortaya koydu. 3 Nisan 2013’de Akil Ýnsanlar Heyeti oluþturuldu, 9 Nisan’da Meclis’te Çözüm Süreci Komisyonu kuruldu, Eylül 2013’de Demokrasi Paketi hayata geçirildi, 10 Temmuz 2014’te sürece yasal çerçeve kazandýran yasa Meclis’ten geçirildi, 62’inci hükümet kurulur kurulmaz Baþbakan baþkanlýðýnda mutad olarak toplanacak Çözüm Süreci Kurulu’nu faaliyete baþlattý, Bakanlar Kurulu çerçeve yasanýn uygulama kararýný aldý.
Süreç, Eylül ayýnda karþýlýklý görüþmelerle hýzla nihai sonuca doðru ilerlerken ve ‘yol kesme, adam kaçýrma, haraç alma’ gibi asayiþ ve þiddet olaylarýna son verilmesi konusunda Ýmralý-Kandil hattýnda bir kabullenme iradesi oluþmuþken Ekim baþýnda yaþanan Kobani olaylarý ve ardýndan geliþen 6-8 hadisesi bir ‘türbülans ve kriz’ yaþanmasýna sebep oldu. Bir kýsým dýþ yönlendirmeler ve farklý hesaplar da devreye girince örgüt Kobani’yi kaldýraç olarak kullanarak örgütsel ütopyasýna bildik yöntemle ulaþmayý denedi. Ayrýca örgütün sistematik olarak ‘dönüþtüremedikleri Kürtleri’ bölgeden kaçýrma, sindirme ve göçe zorlama gibi bir yaklaþým sergilediði görüldü.
Sürecin yeni paydaþlarý
Olaylardan sonra oluþan toplumsal tepki ve devletin sergilediði kararlý tutum bu dalgayý tersine çevirdi. Çözüm süreciyle ilgili toplumsal desteðin somut bir olayla test edilerek süreci ayakta tutan bir dinamiðe dönüþtüðü görüldü. Toplum, süreci havaya uçuracak her türlü siyasi hesabý ve farklý eðilimi elinin tersiyle iteceðini göstermiþ oldu.
Süreci halkýn arzusu istikametinde sonuca ulaþtýrma kararlýlýðýnda olan AK Parti hükümeti iki yeni parametreyi öne çýkardý: Bir, kamu düzeni ve güvenliðini geliþtirmek; iki, bölgedeki tüm aktörlerin sürecin paydaþý ve muhatabý haline getirilmesi...
Kasým ayýnda baþlayan temaslar neticesinde süreç yeniden rayýna oturmuþ oldu. Usul ve yöntem üzerinde varýlan anlaþmayla muhteva üzerindeki çalýþmalar hýz kazandý. Amaç zamana yaymadan nihai çözüme ulaþmak ve genel normalleþmeyi saðlamak...
10 yýl önce baþlayan çözüm çalýþmalarýnda sürecin zor, badireli, uzun soluklu olacaðý, tahmin edilen veya edilmeyen birçok sorun ve sabotajýn yaþanabileceði vurgulanýyordu. Gelinen noktada sürecin belli bir sorun çözme kabiliyetine ulaþmasý, dayanýklýlýk kazanmasý, diyalog köprülerini koruyabilmesi önemli bir aþamadýr, çok kýymetli bir kazanýmdýr. Her sürecin kýrýlganlýklarý, riskleri, kontrol edilen veya edilemeyen dinamikleri olabilir... Önemli olan yaþananlardan dersler çýkarabilmek ve diyalog zeminini koruyabilmektir. Geçmiþi olan kronik sorunlarýn çözümünde serinkanlýlýðý ve saðduyuyu elden býrakmadan meselelere yaklaþmak, duygusal ve tepkisel çýkýþlardan kaçýnmak gerekir. Akþamdan sabaha çözülemeyecek olan meselelerde harici veya dahili dinamiklerle önümüze çýkan sorunlarda diyalog zeminin kaybetmemek çok önemlidir.
Çözüm, demokrasinin imkan ve kabiliyetleriyle, hukuki ve meþru zeminde bulunacaksa temel kural halkýn kabulü, rýzasý ve desteðidir. Erdoðan’a duyulan güvenle geliþen toplumsal destek, AK Parti’ye ve Davutoðlu’na duyulan güvenle sürmektedir. Bütün sorunlar elbette akþamdan sabaha çözülemez. Ýnsanýn olduðu her yerde yeni ihtiyaçlar, yeni sorunlar çýkacaktýr, demokratikleþme de devam eden bir süreçtir. Ancak bugün can alýcý þekilde karþýmýzda duran sorunu çözmek, toplumsal birlik ve bütünlüðü geliþtirmek, demokratik standartlarý ileri noktalara taþýmak ve ülkenin bekasýnýn temeli olan iç barýþý güçlendirmek öncelikli hedefimizdir.
