Hindistan Rusya'ya güvenmek istiyor ama…
Çin, Hindistan açýsýndan bölgesel olarak endiþe veren bir politik güçtür. Hindistan, Moskova'nýn Pekin'e daha fazla baðýmlý hale gelmesinden endiþe etmektedir. Özellikle güvenlik alanýnda Rusya'ya güvenmek istemektedir. Bunun en son örneði S-400 anlaþmasýdýr. Rusya açýsýndan da Hindistan bir alternatif pazar ve ortaktýr. Bu açýdan Hindistan, týpký Avrupalý ülkeler için olduðu gibi Rusya için de dengeleyici bir aktördür.
Doç. Dr. Merve Suna Özel Özcan/ Kýrýkkale Üniversitesi
Rusya ve Hindistan iliþkileri tarihsel olarak Soðuk Savaþ döneminden bu yana devam eden önemli bir geçmiþe sahip. Soðuk Savaþ sonrasý dönemde iki ülke arasýndaki iliþkiler sonlanmamýþ ancak belli bir seyirde ilerlemiþtir. Hindistan'ýn sadece Rusya ile deðil, Batý ile olan iliþkileri de önemlidir. 1947 yýlýnda baðýmsýzlýðýný kazandýðý dönemden bu yana Hindistan, uluslararasý alanda önemli aktörlerden biri haline gelmeye baþlamýþtýr.
Rusya'nýn uluslararasý alanda izole edildiði Þubat 2022 itibariyle Hindistan ile iliþkileri sonlanmamýþ aksine bu durum Hindistan açýsýndan kazançlý bir hale bile gelmiþtir. Rus birliklerinin "özel askeri operasyon" olarak baþlattýðý Rusya- Ukrayna Savaþý'nda üçüncü yýla girilirken bugün Hindistan'ýn, Rusya açýsýndan önemi gittikçe artmaktadýr. Bunun en önemli nedeni Rusya'ya uygulanan yaptýrýmlar sonrasýnda Rusya'nýn politikalarýný deðiþtirerek özellikle iktisadi olarak iliþkilerini Batý'dan, Doðu'ya kaydýrma politikasýdýr. Peki ama Rusya ve Hindistan arasýndaki iliþiler sadece yaptýrýmlar ve doðurduðu sonuçlar ile mi okunmalý? Yoksa iki ülke arasýndaki iliþkiler karþýlýklý baðýmlýlýklarýn ötesinde daha derin bir temele mi sahip? Bu noktada Hindistan'ýn da uluslararasý alanda konumuna ve Rusya ile iliþkilerine bakmak gerekli. Özellikle de NATO Zirvesi'nin yapýldýðý esnada Rusya Devlet Baþkaný Vladimir Putin ile Hindistan Baþbakaný Narendra Modi'nin Moskova'da bir araya gelmesi önemli bir geliþme.
Temkinli ve dengeli
Rusya ve Hindistan arasýndaki iliþkiler 2000 yýlýnda Putin'in Hindistan ziyaretiyle rutin seyrinden çýkýp geliþmeye baþladý. Ýki ülke arasýnda imzalanan Stratejik Ortaklýk Bildirgesi ile baðlar her alanda güçlenme yoluna girdi. 2010 yýlýnda Stratejik Ortaklýk "Özel ve Ayrýcalýklý Stratejik Ortaklýk" seviyesine yükseltildi. Böylece iki ülke arasýndaki iliþkiler sadece ticari ve siyasi deðil ayný zamanda ar-ge ve savunma alanlarýný da kapsayacak þekilde derinleþti. Hatta Hindistan ve Rusya, askeri tatbikatlar gerçekleþtirmeye baþladý. 2021 INDRA 2022 Vostok 2022 bu alandaki iþbirliði örneklerindendir.
Ýkili iliþkiler bu seyirde devam ederken Rusya -Ukrayna Savaþý'nýn baþlamasýnýn akabinde iki ülke iliþkilerinde deðiþimler yaþandý. Hindistan, Rusya-Ukrayna çatýþmasýna yönelik olarak sürecin baþýndan itibaren temkinli ve dengeli bir yaklaþým takip etti. Bu açýdan Hindistan týpký Vietnam gibi Batý ve Rusya arasýnda konumlandý. Vietnam örneði özellikle Güney Asya baðlamýnda önemli. Çünkü geçtiðimiz haftalarda Putin'in, Vietnam Ziyareti sonrasýnda Asya ittifaký gündeme gelmiþti. Ancak Vietnam'ýn Bambu diplomasisi ekseninde güçlü bir duruþu olduðu unutulmamalý. Bunun nedeni de Vietnam'ýn, tarihsel ve ideolojik olarak geçmiþte komünizm ekseninde Sovyetler ile olan baðýdýr. Ancak Soðuk Savaþ sonrasýnda Vietnam, Batý ile iliþkilerinde de dengeli bir politika oluþturdu. Bu baðlamda Vietnam örneðinin farklý bir tezahürü Hindistan baðlamýnda yorumlanabilir. Fakat Yeni Delhi, Rusya'nýn askeri eylemlerini kýnamadýðý gibi desteklememektedir. Yine buna karþýlýk Batý ile iliþkilerini de devam ettirmektedir. Elbette Rusya ile olan iliþkileri de kazan-kazan kapsamýnda devamlýlýk arz etmektedir.
Diyalog çaðrýsý
Hindistan, BM'de Rusya-Ukrayna Savaþý konusunda tarafsýz bir duruþ sergilemiþ, Ukrayna'daki çatýþmayla ilgili tüm BM kararlarýna oy verme noktasýnda çekimser kalmýþtýr. Devam eden çatýþmalý sürece dair Hintli yetkililer, barýþ için sürekli olarak çaðrýda bulunmuþlar ve diyaloðu vurgulamýþlardýr. Bu durum özellikle Batý ve özelde ABD ile olan iliþkiler açýsýndan önemlidir. Çünkü Hindistan, ABD ile olan iliþkisi baðlamýnda herhangi bir sorun ya da soru iþareti yaratmak istemese de indirimli Rus ham petrolünü satýn almaktadýr. Dolayýsýyla Hindistan açýsýndan hem Rusya hem de ABD ile iliþkilerde denge ve kazanç ön plandadýr.
Ayrýcalýklý stratejik ortak Hindistan
Temmuz ayýnda 75. NATO Devlet ve Hükümet Baþkanlarý Zirvesi gerçekleþti. Bu Zirve özellikle Rusya'ya karþý uygulanacak politikalar açýsýndan önemli idi. Bunun nedeni ABD baþta olmak üzere Rusya'ya karþý yaptýrým uygulayan NATO üyesi ülkelerin takip edecekleri politik yönün ve muhtemel düþmanlarýn tanýmlanmasýnýn bildiride yer almasýydý. Nitekim beklenen oldu ve NATO Sonuç Bildirgesi kapsamýnda Rusya baþta olmak üzere yeni öteki ve tehdit tanýmlamalarý da yapýldý. Bu listede Çin, Ýran ve Kuzey Kore tehdit olarak yer aldý. Bilindiði gibi Hindistan, NATO üyesi deðil ancak az önce de belirttiðimiz gibi Batý özellikle de ABD ile iliþkileri önemli bir seviyede. Bu durumda Hindistan'ýn tehdit algýlarýnýn Batý ile paralel gitmesi gerektiði düþünülebilir. Fakat Modi çok önemli bir hamle yaptý. Bu NATO Zirvesi esnasýnda gerçekleþen Rusya Ziyareti idi.
Bu ziyaret, on yýl aradan sonra Moskova'ya yapýlan ilk ziyaret oldu. Ayrýca Hindistan baþbakanýnýn seçim sonrasýnda gerçekleþtirdiði ilk uluslararasý ziyaret olmasý açýsýndan da önemliydi. Bu durum Batýlý ülkeler açýsýndan da bir nevi hayal kýrýklýðý yarattý. Hatta Rusya Devlet Baþkaný Vladimir Putin'in, Hindistan Baþbakaný Narendra Modi'ye Aziz Andreas Niþaný vermesi iki ülke arasýndaki iliþkilerin boyutunu da ortaya koydu. Elbette bu durum aralarýnda sarsýlmaz baðlarýn oluþtuðu anlamýna gelmez. Fakat konjonktürel geliþmeler son derece hassas. Ayný bölgedeki bu iki aktörün karþýlýklý baðýmlýlýklarý son yýllarda en üst seviyede denebilir.
Bu durum Rusya ile zaten iyi bir temelde ilerleyen Hindistan iliþkilerinin, ABD özelinde de dikkate alýnmasý gerektiðine dair bir tablo çizmektedir. Hindistan, Batý'nýn Rusya'ya uyguladýðý yaptýrýmlar sonrasýnda özellikle enerji alanýnda en büyük alýcýlarýndan biri haline geldi. Hindistan, Rus yaptýrýmlarý sonrasýnda petrolü Rusya'dan indirimli olarak almakta. Rusya, Hindistan'ýn en büyük petrol tedarikçisi konumunda. Ýki ülke arasýnda ticaret hacmine dair hedef de büyümüþ durumda. Hali hazýrda iki ülke arasýnda 65 milyar dolar olan ticaret hacminin 2030 yýlýna kadar 100 milyar dolara çýkarýlmasý söz konusu.
Öte yandan Hindistan'ýn, Rusya ile iliþkilerindeki bu açýk destek, Batý nezdinde doðrudan bir eleþtiri konusu deðil. Bilindiði gibi son NATO Zirvesi'nde, Çin sistemik bir tehdit haline gelmiþ ve Rusya'ya desteði eleþtirilmiþti. Hindistan'ýn durumu ise bu tablodan epey farklý. Çünkü Batý ile iliþkileri güvenli bir zeminde. Hindistan ve AB arasýndaki ticari iliþkiler Aralýk 2023 itibarýyla yaklaþýk 108 milyar dolar deðerinde. AB, Hindistan'ýn en büyük doðrudan yabancý yatýrým kaynaklarýndan biri. Keza ABD açýsýndan da Hindistan önemli bir yatýrým alaný. 2023 yýlýna bakýldýðýnda Apple telefonlarýnýn yedide birinin Hindistan'da üretildiði görülmektedir. Elbette bu durum aktörler arasý iliþkilerde bir dengeleme alaný yaratmaktadýr. Özellikle Avrupa açýsýndan Hindistan, Çin ve ABD'ye olan baðýmlýklara bir alternatif yaratmaktadýr ve kaybedilmek istenmeyen bir aktör konumundadýr.
Sonuç olarak Hindistan özellikle Rusya ile olan iliþkilerde çýkarlarýný ön planda tutan bir politika takip etmektedir. Çin, Hindistan açýsýndan bölgesel olarak endiþe veren bir politik güçtür. Hindistan, Moskova'nýn Pekin'e daha fazla baðýmlý hale gelmesinden endiþe etmektedir. Özellikle güvenlik alanýnda Rusya'ya güvenmek istemektedir. Bunun en son örneði S-400 anlaþmasýdýr. Rusya açýsýndan da Hindistan bir alternatif pazar ve ortaktýr. Bu açýdan Hindistan, týpký Avrupalý ülkeler için olduðu gibi Rusya için de dengeleyici bir politik aktördür.
