Kamala Harris rüzgarý tersine çevirebilir mi?

Prof. Dr. Ramazan Erdað/Eskiþehir Osmangazi Üniversitesi ÝÝBF Uluslararasý Ýliþkiler Bölümü Öðretim Üyesi

ABD'nin 5 Kasým 2024'te yapýlacak olan 60. baþkanlýk seçimi ülke tarihi açýsýndan en sýra dýþý seçimlerden biri olacaða benziyor. 2017-2021 tarihleri arasýnda ABD Baþkaný olan Donald Trump, 2020 seçimlerinde kaybettiði Joe Biden'a karþý yeniden adaylýðýný açýkladý. 3 Kasým 2020 tarihinde gerçekleþtirilen 59. baþkanlýk seçimlerinde Demokrat Parti adayý Joe Biden'a karþý seçimi kaybeden Trump seçim sonuçlarýna karþý yoðun itirazlarda bulunmuþ ve Kongre'de seçim sonuçlarýnýn onaylandýðý 6 Ocak 2021'de destekçileri seçim sonuçlarýný protesto etmek amacýyla baþkent Vaþington'da toplanarak eylemlerde bulunmuþtu. Tarihe ABD Kongre Binasý Baskýný olarak geçen olaylar neticesinde çok sayýda kiþi tutuklandý ve görülen davalarda yüze yakýn kiþi suçlu bulundu.

Kongre baskýný sonrasý hakkýnda azil süreci baþlatýlan Donald Trump Senato'da yapýlan oylamada aklandý. Aslýnda 2021 yýlýndaki Kongre Baskýný sonrasý baþlatýlan azil süreci Trump açýsýndan ikinci bir azil süreci idi ve Donald Trump hakkýnda iki defa azil süreci baþlatýlan ilk ABD Baþkaný oldu. Trump hakkýnda, 2019 yýlýnda da rakibi Joe Biden hakkýndaki yolsuzluk iddialarý nedeniyle Ukrayna'ya soruþturma açýlmasý için baský yaptýðý iddiasýyla azil süreci baþlatýlmýþ ve Senato'da aklanmýþtý. Bunun yanýnda 2016 baþkanlýk seçimlerinden önce bir film yýldýzýna, aleyhine konuþmamasý için, ödeme yaptýðýna dair iddialar nedeniyle Donald Trump hakkýnda açýlan ve "sus payý" olarak bilinen davada jüri Trump'ý suçlu buldu ancak mahkeme kararýný henüz vermedi. Temmuz ayýnda verilmesi beklenen karar eylül ayýna ertelendi. Mahkemenin kararý her ne olursa olsun Trump'ýn seçimlere katýlmasýna ya da seçilmesi halinde baþkan olarak görev yapmasýna engel bir durum söz konusu deðil.

Seçimlere müdahale iddiasý

Donald Trump hakkýndaki azil süreçlerini ve "sus payý" davasýný cadý avý olarak nitelendirdi ve 2024 yýlý baþkanlýk seçimlerine müdahale olarak yorumladý. Cumhuriyetçilerin yeniden baþkan adayý gösterilen Donald Trump seçim kampanyasý kapsamýnda 13 Temmuz 2024 tarihinde Pensilvanya'nýn Butler bölgesinde gerçekleþtirdiði miting sýrasýnda silahlý saldýrýya uðradý. Suikast giriþimini kulaðýndan aldýðý yara ile atlatan Trump, mevcut baþkan ve Demokratlarýn aday adayý Joe Biden karþýsýnda desteðini artýrmýþ oldu. Trump'a yönelik suikast giriþiminden önce 27 Haziran'da CNN televizyonunda gerçekleþen Trump-Biden münazarasýnda da Biden'ýn performansý eleþtirilmiþ ve baþkanlýk yarýþýnda Trump'ýn Biden'a karþý þansýnýn daha yüksek olduðu deðerlendirilmiþ idi. Münazaradaki kötü performansý ve suikast giriþiminin ardýndan yapýlan kamuoyu yoklamalarýnda Trump'ýn öne geçmiþ olmasý ile Biden'ýn adaylýktan çekilmesine yönelik çaðrý ve baskýlar artmaya baþladý.

Sonraki süreçte Joe Biden, Donald Trump karþýsýnda münazarada yetersizliðini kabul etmesine raðmen adaylýktan çekilmeyeceðini açýkladý. Biden, yaþý ve münazaradaki kötü performansý nedeniyle Demokrat partili ve kendisini destekleyen bazý çevrelerin çekil çaðrýsýna raðmen saðlýk durumunun eskisi gibi olmadýðýný ancak Trump'a karþý hala en güçlü adayýn kendisi olduðunu ve hiçbir yere gitmeyeceðini söyledi. Trump'ýn popülaritesinin arttýðý ve Biden'a çekil baskýlarýnýn çoðaldýðý bir dönemde Baþkan Biden'ýn 17 Temmuz'da Kovid-19 testinin pozitif çýktýðý ve kendisini izole ederek baþkanlýk görevini sürdüreceði açýklandý. Bunun hemen ardýndan ise Biden 21 Temmuz'da sosyal medya hesabýndan yayýmladýðý mektubunda "Tekrar seçim için yarýþma niyetindeydim ancak partim ve ülkem adýna geri çekilmenin en doðrusu olacaðýna karar verdim. Geri kalan zamanda, sadece baþkanlýk görevlerime odaklanacaðým." ifadesi ile baþkan adaylýðýndan çekildiðini duyurdu. Biden ayrýca baþkanlýk seçiminde Trump'a kaþý yardýmcýsý Kamala Harris'i destekleyeceðini açýkladý.

Biden neden çekilme kararý aldý?

Biden çekilme kararý sonrasý 24 Temmuz'da yaptýðý ulusa sesleniþ konuþmasýnda ise "Baþkan olarak yaptýklarýma, dünyadaki liderliðime, Amerika'nýn geleceðiyle ilgili vizyonuma ve bunlarýn ikinci döneme yeterli olacaðýna inanýyorum. Ancak hiçbir þey demokrasimizin kurtarýlmasýnýn önüne çýkamaz, kiþisel arzularýmýz bile. Bu sebeple, ilerlemek için en iyi yolun, bayraðý yeni bir jenerasyona devretmek olduðuna karar verdim. Ulusumuzu birleþtirmenin en iyi yolu bu." diyerek Trump'a karþý seçimin kazanýlmasý için Harris'in desteklenmesi gerektiðine vurgu yaptý. Adaylýktan çekilmesine yönelik baskýlarýn arttýðý ve performansýna dair eleþtirilen bir kýsmýný kabul ettiði halde asla adaylýktan çekilmek gibi bir niyetinin olmadýðýný söyleyen Biden'ý bu kararýndan vazgeçiren nedenlerin olduðu aþikardýr.

Birincisi, Biden her ne kadar saðlýðýnýn baþkanlýk için elveriþli ve ikinci döneme hazýr olduðunu söylese de ekranlardaki çoðu zaman sendeleyen, yürürken düþen, boþluða doðru konuþan, isimleri, kiþileri ve olaylarý karýþtýran imajý ikinci dönemi için oldukça olumsuz bir görüntü sergiledi. Trump ile gerçekleþen münazara bu durumu teyit eder nitelikte idi. Ýkincisi, sürecin baþýnda en yakýn çevresinden ve parti kanadýndan adaylýk için aldýðý desteðin giderek azalmasý oldu. Üçüncüsü, kamuoyu yoklamalarýnda Demokrat Parti'nin her daim seçimleri önde götürdüðü eyaletlerde dahi Biden'a olan desteðin giderek azalmasý ve açýkça Trump'a karþý seçilme þansýnýn kalmadýðýnýn ortaya çýkmasý kararýn verilmesinde etkili oldu. Adaylýkta ýsrar etmesi ve seçimlerde Trump'a yenilmesi halinde ABD'de ikinci bir Trump dönemini (Trump 2.0) istemeyen yerleþik düzenin temsilcileri ve toplum kesimi faturayý Biden'a kesecekti. Bu durumda Biden, gerek Demokratlar içerisinde gerekse kamuoyunda Trump 2.0 döneminin müessibi olarak anýlacaktý. Biden böylesi bir riski üstlenmek istemedi.

Düþük profilli bir aktör: Kamala Harris

Biden'ýn adaylýktan çekilme kararýnýn ardýndan yerine adaylýðý desteklediði yardýmcýsý Kamala Harris'e sürpriz bir þekilde mali destek saðlanmaya baþlandý. Baþkan Yardýmcýlýðý döneminde düþük profilli bir aktör izlenimi sergileyen Harris'in, Biden'a karþý tepkilerin arttýðý ve kamuoyu yoklamalarýnda Trump'ýn zaferinin iþaret edildiði bir atmosferde Biden'ýn sürpriz çekilme kararý sonrasý Demokratlarýn adaylýðýna en yakýn isim olarak öne çýkmasý ABD baþkanlýk seçim sürecinde yeni bir hava oluþturdu. Cumhuriyetçilerin baþkan adayý olarak Donald Trump'ýn isminin kesinleþmesine raðmen Demokratlarýn baþkan adayý partinin 19-22 Aðustos tarihlerinde Þikago'da yapýlacak olan ulusal kongresinde kesinleþecek. Her ne kadar birkaç valinin ismi Harris'e karþý adaylar arasýnda konuþuluyor olsa da Kamala Harris Demokrat Parti içerisinde adaylýk için gerekli desteði almýþ gibi görünüyor.

Donald Trump kanadýnda Biden'ýn çekilmesine karþý verilen tepki ise "2020 seçimlerinde de aday ve hatta baþkan olmamasý gereken biri" þeklinde oldu. Trump, Biden'ýn baþkan adaylýðýndan çekilmesi sonrasý Social Truth adlý sosyal medya hesabýndan yaptýðý açýklamada Biden'ýn saðlýk durumunun elveriþli olmadýðýnýn bilindiðini ve Biden'ýn baþkanlýðý döneminde ülkede oluþan hasarý tamir edeceðini söyledi. Trump ayrýca Biden'a kýyasla Kamala Harris'in kendisi için yenmesi daha kolay bir aday olduðunu iddia etti.

ABD tarihinde çalkantýlý bir baþkanlýk seçim süreci yaþanmaktadýr ve bu nedenle 5 Kasým 2024'te gerçekleþtirilecek seçimler belki de ülke tarihindeki en sýra dýþý seçimi olacaktýr. Birinci baþkanlýk döneminde ABD siyasetinin eþine az rastlanýr söylem ve eylemlerine þahit olduðu Donald Trump, 2020 seçimlerine hile karýþtýrýlarak Biden'ýn kazandýðýný ve 2024 seçimlerinde rövanþý alacaðýný söylerken Biden'ýn saðlýk durumuna iliþkin tartýþmalar ve suikast giriþimi sonrasý daha da artan Trump'ýn popülaritesi seçimlere çok az bir süre kala yeni hamleleri beraberinde getirdi. Olasý bir seçim kaybýnýn maliyetini üstlenmek istemeyen ve yeni aday fikrini benimsemek durumunda kalan Biden, adaylýktan resmen çekildiðini açýklayarak yerine yardýmcýsý Kamala Harris'i önerdi. Sonuç olarak, Harris'in, Biden'ýn yerine adaylýðý her ne kadar Demokrat Parti çevresinde Trump'ýn önde götürdüðü seçim atmosferini bir nebze olsun lehine çevirme fýrsatý sunmuþ olsa da, onun güçlü bir baþkan adayý ve Trump'a karþý þansý olduðunu þimdilik söylemek güç gözükmektedir. Bununla birlikte ABD baþkanlýk seçimleri nasýl sonuçlanýrsa sonuçlansýn seçim öncesi dönemde yaþanan sýra dýþý olaylar bu dönemin en hatýrda kalan geliþmeleri olacaktýr.

[email protected]