Koltuðunu korumak için savaþý uzatmak istiyor

Doç.Dr. Eldar Hasanoðlu/Ankara Hacý Bayram Veli Üniversitesi

Hamas'ýn 7 Ekim'de sabahýn erken saatlerinde Aksa Tufaný ismiyle baþlattýðý operasyonun üzerinden bir aydan fazla zaman geçmiþtir. Bu geçen süre zarfýnda yerelde ve uluslararasý arenada konuyla ilgili yaþanan ciddi geliþmeler, olaylarýn sonuçlarýyla ilgili bazý tahminlerde bulunmaya fýrsat vermektedir. Bu sonuçlar yerelden küresele doðru sýraya konulabilir. Yaþanan olaylardan etkilenenler arasýnda doðal olarak ilk sýrada Filistin ve Ýsrail gelmektedir. Her iki tarafta verilen kayýplarla birlikte edinilen bazý fiili veya potansiyel kazanýmlar da bulunmaktadýr.

Zararlarýn boyutlarý dikkate alýndýðýnda, imkânlarýnýn kýsýtlý olmasý bakýmýndan ister Gazze'de isterse Batý Þeria'da Filistin cenahýnýn hissettiði travma oldukça yüksektir. Esasýnda buraya Ýsrail'in Filistinli Müslüman vatandaþlarý da eklenebilir. Ýsrail'in Gazze'de haftalardýr sürdürdüðü kýsýtlamalar, saldýrýlar ve bombalamalarýn oluþturduðu fiziki tahribat tahmin edilemez boyuta ulaþmýþtýr. Binlerce Gazzeli hayatýný kaybetmiþ veya yaralanmýþ, bazý aileler tamamen yok edilmiþtir. Bunlar dýþýnda su, elektrik, haberleþme vs. gibi temel ihtiyaçlarýn kýsýtlandýðý zorlu þartlarda ayakta durmaya çalýþan halkýn yaþadýðý psikolojik tahribat çok ciddi boyutlara ulaþmýþtýr ve göründüðü üzere uzun süre etkisini sürdürecektir. Fiili savaþ içerisinde olmasa da, Batý Þeria'da da yaþam þartlarý aðýrlaþmýþtýr. Savaþ ortamýnýn yarattýðý gergin atmosfer dolayýsýyla Yahudi yerleþimcilerin dozu hayli yükselen saldýrganlýðý burada toplumsal huzuru bozmakta ve radikalizmi yükseltmektedir. Buna, Gazze'de yaþanan trajediye seyirci kalmanýn getirdiði çaresizlik de eklendiðinde, toplumun her an patlamaya hazýr bomba misali gergin olduðu gözlemlenmektedir. Ayný atmosfer Ýsrail'in farklý þehirlerinde yaþayan yaklaþýk iki milyon civarýndaki Müslüman Araplar için de söz konusudur. Onlar, fiziki savaþ ortamýnda olmasalar da yaþam þartlarý giderek zorlaþmaktadýr. Her ne kadar iç karýþýklýðýn sebep olacaðý zafiyetlerden dolayý Ýsrail devleti Yahudi köktendinci militanlarýn Müslümanlara saldýrýlarýný engellemeye dikkat etmekteyse de, Hamas'ýn saldýrýsýnda uðradýklarý zafiyeti sindiremeyen Yahudi nüfus arasýnda Filistin karþýtlýðý içten içe giderek artmakta ve yer yer taþkýnlýklarla dýþa vurmaktadýr.

Tüm kayýplarla birlikte operasyonun Hamas'a kazandýrdýðý birtakým olgular mevcuttur. Bunlarýn baþýnda imaj baðlamýnda kendini yenileme ve karþý tarafý zarara uðratmak gelmektedir. Gazze'de yaygýn kitleler tarafýndan desteklense de zaman zaman farklý sebeplerden dolayý içeride ve dýþarýda Hamas'a yöneltilen eleþtiriler kesilmiþtir. Operasyonun siyasi liderin haberi olmadan Kassam Tugaylarý'nca baþlatýlmasý birtakým soru iþaretleri doðursa da, Ýsrail'in uyguladýðý orantýsýz þiddet nedeniyle Hamas cenahýndaki kusurlarý gündeme getirmenin yeri ve zamaný olmadýðý kabul edilmiþtir. Savaþ ortamýndan paylaþýlan fotoðraflar Ýsrail'in uyguladýðý þiddeti uluslararasý boyuta taþýmýþ olup dünyanýn neredeyse her ülkesinde halk nezdinde Ýsrail karþýtý bir ruh halinin doðmasýna sebep olmuþ ve hatta bazý Hýristiyan ülkeler bile Ýsrail ile diplomatik iliþkilerini sonlandýrmýþlardýr. Yýllardýr süren Ýsrail baskýsýna karþý Hamas'ýn karþý direniþi kendisine askeri deneyim kazandýrmakla birlikte tabanýnda savaþ ruhunu canlandýrmýþ ve Hamas'ý sivil belediyecilikten öte, baþarýlý askeri operasyonlar yürütebilen bir yapý olduðuna yönelik güven tazelemiþtir. Operasyon özellikle istihbarat ve güvenlik alanlarýnda Ýsrail'in özenle oluþturduðu tartýþýlmaz üstünlüðünü boþa çýkartarak imajýný ciddi ölçüde zedelemiþ, toplum nezdinde de devlete karþý güvensizlik duygusunu körüklediði gibi güvenlik sektöründen ciddi ekonomik gelir elde eden Ýsrail'in itibarýna müþteri ülkeler nezdinde büyük zarar vurmuþtur.

Güvenlik açýðý

Ýsrail cenahýnda da operasyonun kayýplarý kadar kazanýmlarýnýn olduðu gerçektir. Ölü, yaralý ve esirlerin sayýsýnýn 1000'den fazladýr. Bunun dýþýnda, Hamas güçlerinin ilk günlerde Ýsrail'in düzenli askeri eðitimli ordusunu kolay bir þekilde alt etmeleri dolayýsýyla güvenlik açýðý vermesi, uðradýðý en önemli zarardýr. Sonradan hava saldýrýlarýyla þartlarý tersine döndürmeyi baþarsa da kara operasyonunda baþarý göstermemesi de imaj açýsýndan Ýsrail'in aleyhine bir tablo oluþturmuþtur. Bu güvenlik zafiyetinin Ýsrail'in Yahudi nüfusunda oluþturduðu korku ve tedirginlik, yöneticilere karþý eleþtirileri arttýrmýþtýr. Bunun tetikleyeceði olasý sosyal krizin Ýsrail'den yurtdýþýna göçü tetikleme ihtimali, demografik olarak sürekli güçlenmek için farklý projelere imza atan Ýsrail'i baþ etmesi zor bir problem ile karþý karþýya getirecektir. Savaþ ortamýnda sosyal zafiyete sebebiyet vereceði kaygýsýyla devlet üzerini kapatmaya çalýþsa da, gün geçtikçe daha yüksek sesle duyulmakta ve giderek yaygýnlaþmaktadýr. Senelerdir baþbakanlýk koltuðunda oturan Benyamin Netanyahu'yu sorumlu tutan halkýn eleþtirileri esasen onun liyakat kriterine dikkat etmediði ve sýrf kendine yakýndýr diye ehliyetsiz kiþileri kritik görevlere getirmesi ekseninde dönmekte, yanlý uygulamalarýyla ülkeyi zafiyete düþürdüðü için baþbakanlýk koltuðunu býrakmasý talep edilmektedir. Bu baðlamda, Netanyahu karþýtlarýnýn toplumdaki bu yöneliþten faydalanmaya çalýþtýklarý ve onu yýpratmak için uðraþtýklarý gözlemlenmektedir. Bu durumun yakýn zamanda Netanyahu için ciddi krize dönüþeceði neredeyse kesindir.

Mazeret buldular

Tüm bu kayýplarla birlikte, operasyonun Ýsrail'in lehine bazý sonuçlar doðurduðu da ifade edilmelidir. Bu kazanýmlar esasen Ýsrail'in uyguladýðý þiddet politikasýný aklamaya yönelik mazeretler olduðu ifade edilebilir. Örneðin, senelerdir Gazze'ye uyguladýðý abluka dolayýsýyla kendisini eleþtiren bazý mahfillerde Ýsrail mazeret sunma ve yaptýðýný haklý gösterme olanaðý kazanmýþtýr. Gelinen noktada, Netanyahu kendi koltuðunu kurtarmak ve aleyhinde oluþan toplumsal eleþtirilerden yaka kurtarmak için ya Gazze'yi boþaltýp Ýsrail'e ilhak edecek ya da olabildiðince savaþý uzatmaya çalýþacaktýr. Nitekim Gazze halkýnýn Sina Yarýmadasý'na gönderilmesi hususunda Mýsýr yönetimiyle bazý temaslar yapýldýðý basýna yansýmýþtýr. Her ne kadar Hamas Gazze'yi býrakmayacaðýný açýklasa da, þartlarýn gün geçtikçe daha da zorlaþmasý sivil halk nezdinde bu teklife yönelik temayül doðurabilir. Ýslam dünyasýnýn mevcut sessizliði göz önüne alýndýðýnda, Gazze halkýnýn anayurdunu terk etmek olanaðýný deðerlendirmesi, ihtimal dýþý deðildir.