Medyanýn güvenilirliði medya özgürlüðünün teminatýdýr

Ebubekir Þahin / Radyo ve Televizyon Üst Kurulu Baþkaný

Ülkemizin farklý bölgelerinde etkisini gösteren orman yangýnlarý, hepimizi derinden yaraladý. Doðal yaþam üzerinde ciddi bir etki oluþturan yangýnlarýn kontrol altýna alýnmasý adýna tam anlamýyla bir seferberlik ilan edildi. Orman Genel Müdürlüðü koordinasyonuyla karadan, havadan gerçekleþtirilen yangýn söndürme çalýþmalarýnda 5 binden fazla personel görev yaptý. Çeþitli bakanlýklara baðlý birimlerin yaný sýra güvenlik güçlerimiz de yangýnla mücadele sürecinin içinde yer alýrken, ülkemizin farklý noktalarýndan yerel yönetimler de itfaiye araçlarýný bölgeye sevk ederek çalýþmalara katýldý. Yaþanan bu acý olay neticesinde devlet yetkililerimiz ilk dakikadan itibaren yangýn bölgesine giderek kriz yönetim merkezi oluþturdular. Çok sayýda bakanýmýz bölgede bulunurken Sayýn Cumhurbaþkanýmýz da tarihimizin en ciddi orman yangýnlarýnýn yaþandýðý bölgeyi ziyaret ederek, çalýþmalarý yerinde takip ettiler.

Üst düzeyde dayanýþma

Geçmiþ dönemlerde olduðu gibi son yangýn afetinde de halkýmýz, büyük bir hassasiyetle üzerine düþeni yapmýþ, en üst düzeyde dayanýþma sergilemiþtir. Türk halkýnýn bu yüksek tavrý, sadece ülkemizle sýnýrlý kalmamýþ, din, dil farký gözetmeksizin tarih boyunca maðdurlarýn imdadýna koþmuþtur. Bizi biz yapan, bizi millet yapan en güçlü baðlardan bir tanesi, bu dayanýþma ve yardýmlaþma duygusudur. Bu sayede farklýlýklarýmýz ve çeþitliliklerimiz, gücümüz ve zenginliðimiz olmuþtur.

Dijital saldýrý

Devletimizin ilgili tüm kurum ve kuruluþlarýnýn tamamýnýn sahada olduðu son yangýn felaketinde halkýmýz, kendiliðinden seferber olmuþ, ellerinden gelen desteði göstermek için büyük bir çaba göstermiþlerdir. Fakat çok kýsa bir süre içinde milletimizin bu iyi niyetli çabalarýnýn, belli çevreler tarafýndan önce sosyal medyada ardýndan da görsel medyada manipüle edilmeye çalýþýldýðý görülmüþtür. Toplumsal dayanýþma ruhunu zedelemek, millet - devlet birlikteliðini zaafa uðratmak ve ülkemizi uluslararasý arenada zayýf göstermek amacýyla, yurtdýþý kaynaklý olduðu açýk bir þekilde ortaya konan sosyal medya hesaplarý üzerinden, son derece planlý bir þekilde dijital bir saldýrý gerçekleþtirmeye çalýþmýþlardýr. Bu saldýrýlara karþý dikkatli olunmasý gerektiðiyle ilgili olarak vatandaþlarýmýza çaðrýda bulunulmuþ, halkýmýzýn büyük saðduyusu ve yüksek ferasetiyle, yurtdýþý kaynaklý bu saldýrýlarýn önü kesilmiþtir.

Bir kýsým görsel medyada da benzer þekilde sorumsuz davranýþlar tespit edilmiþ, halkta panik havasý oluþturmak maksadýyla manipülatif bir yayýn anlayýþýyla hareket edildiði görülmüþtür. Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK) olarak bu çerçevede medya temsilcilerine, altýna imza attýklarý yayýn ilkeleri hatýrlatýlmýþ; Türkiye'nin doðal yaþamý üzerinde büyük bir etki yaratan yangýnlar karþýsýnda sürecin doðru bir þekilde yönetilmesi adýna, halkýmýza en doðru ve güncel haberlerle görüntülerin aktarýlmasý gerekliliðinin önemi bir kez daha vurgulanmýþ; medya temsilcilerinden halkýmýzý doðru bilgilendirmeleri istenilmiþtir.

RTÜK, her þeyden önce yüce Türk milletine karþý kendisini sorumlu hisseden bir kurumdur. RTÜK'ün temel amacý, medyanýn, halkýmýzý doðru bir þekilde bilgilendirmesine katký saðlamaktýr. Fakat medyayý halka karþý sorumlu bir yayýncýlýk anlayýþýyla hareket etmeye davet eden açýklamada da görüleceði üzere, yapýlan yayýn denetimlerinde, bazý medya kuruluþlarýnýn maalesef bu temel kriterlere baðlý kalmadýðý görülmüþtür.

RTÜK'ün, medya kuruluþlarýna, baðlý kalmalarý adýna hatýrlattýðý ilkeler, maalesef belli çevreler tarafýndan sansür þeklinde etiketlenerek manipüle edilmeye çalýþýlmýþtýr. RTÜK'ün görevleri yasal mevzuat çerçevesinde belirlenmiþ olup bu görevler arasýnda "sansür" yoktur. RTÜK olarak sansürü, antidemokratik geçmiþ dönemlerin ruhunu yansýtan, bugünün modern Türkiye'sinde yeri olmayan, çaðdýþý bir anlayýþ olarak görmekteyiz. Daha güçlü bir demokrasiye sahip olmamýz için sansüre deðil, daha özgürlükçü, daha sivil ve daha dürüst bir medyaya ihtiyaç duyulmaktadýr. Medyamýz ne kadar baðýmsýz, dürüst, güvenilir ve özgürlükçü olursa, Türkiye'nin bir o kadar güçlü olacaðýna inanýyoruz.

Daha çaðdaþ ve daha demokratik bir Türkiye için, medyamýzýn bir bölümü eski alýþkanlýklarýný terk etmeli, antidemokratik dönemin kavramlarýyla arasýna mesafe koymalý, manipülasyon, yalan haber, gerçek dýþý kurgusal haberlerden vazgeçmelidir. Medya, zamanýn ruhuna uygun olarak yenilenmeli, demokratik ve sivil bir anlayýþla kendisini güncellemelidir.

Ýzleyiciye ihanet

Güvenirlik, özgür bir medya için vazgeçilmezdir. Manipülatif haberler, medya güvenirliðinin en büyük düþmanýdýr ve daha da önemlisi izleyicilere ihanettir. Özellikle son olayda olduðu gibi büyük felaketlerde medyanýn manipülatif haber yapma, halka gerçek dýþý bilgi verme lüksü yoktur. Farklý ülkelerde çýkan yangýnlarý kendi ülkesinde çýkmýþ gibi göstermek kabul edilebilir bir durum deðildir.

Yalan özgürlük olamaz

Dünyanýn hiçbir demokratik ülkesinde, medyanýn kendi ideolojik pozisyonunu tahkim etmek için yalan haber üretmesi meþru görülmez. Yalan haber üretmek gibi bir özgürlükten söz edilemez. Dünyanýn dört bir yanýnda iletiþim alanýnda yapýlan çalýþmalarýn hiçbirinde, medya kuruluþlarýnýn yalan haber üretme konusunda sýnýrsýz özgürlüðe sahip olduðu gibi bir tuhaflýkla karþýlaþýlamaz. Manipülasyon ve algý operasyonlarýnda kullanmak maksadýyla üretilen yalan haberler basýn özgürlüðü þeklinde görülemez. Yalan haber üretmek etik olarak kabul edilemez. RTÜK'ün yaptýðý, medya kuruluþlarýna, kendi ilkelerini hatýrlatmaktan ibarettir. RTÜK, medyayý, uymayý taahhüt ettikleri prensiplere davet etmektedir. Buna karþý verilen cevap, her þeyin içine atýlarak belirsizleþtirildiði "sansür" olmamalýdýr. Bu hatýrlatmalara yönelik 'sansür' iddiasý, demokrasiye baðlý, kendini halkýna karþý sorumlu hisseden, özgürlükçü bir medyanýn vereceði bir cevap olarak görülemez. Sansür konusunda gösterilen duyarlýlýk, en azýndan yayýn ilkeleri konusunda da gösterilmelidir. Son yangýn haberlerinde, maalesef medyamýzýn bir kýsmý, temel iletiþim ilkelerini ihlal etti. 21.Yüzyýlda artýk temel bir insan hakký olarak kabul edebileceðimiz doðru habere ulaþma hakkýnýn garanti altýna alýnmasý adýna, yayýncýlarýn ortak imzalarýyla kabul edilen 'Görsel-Ýþitsel Yayýncýlýk Etik Ýlkeleri'ni, RTÜK olarak hatýrlatmaya devam edeceðiz.

@ebekirsahin