Ufuklarında güneşin batmadığı kent Batman

Hepimizin malumudur, dünyanın en zengin petrol yatakları, uzantısı olduğumuz Orta Doğu'da bulunmakla birlikte ülkemiz bu kaynaklar yönünden oldukça yoksuldur. Sınırlarımızın hemen yanı başında bulunan Kerkük ve Musul adeta petrol denizinin üzerinde yüzerken, sınırın bizim tarafımızda uzun yıllardır devam eden aramalara karşın yeterli kalitede bir rezerv bulunamamıştır. Bunun belki de en önemli istisnası Batman şehrimizdir. Raman Dağı ülkemizin en önemli petrol rezervlerine ev sahipliği yapmaktadır. Petrolün ülkemiz ve Batman için önemi dikkate alınarak Batman Üniversitesi YÖK tarafından enerji alanında ihtisas üniversitesi olarak tanımlanmış ve bilimsel çalışmalarına ağırlık vermesi konusunda yönlendirilmiştir.

Batman'da Enerji Zirvesi

Öte yandan dünyanın en önemli petrol rezervlerine sahip ülkelerinden birisi olan kardeş ülke Azerbaycan'da petrol ve maden mühendisliği üzerine eğitim veren Azerbaycan Devlet Neft ve Sanayi Üniversitesi, 100 yıllık akademik geçmişi ile bu alanda en köklü üniversiteleri arasında yer almaktadır. Batman Üniversitesi'nin genç rektörü Prof. Dr. İdris Demir, Neft Üniversitesi ile imzaladıkları akademik işbirliği anlaşması çerçevesinde ortak yüksek lisans ve doktora programları açma yanında, iki üniversitenin bilim insanlarının birbirlerine akademik katkı vermelerini sağlamak maksadıyla öğrenci ve öğretim üyesi değişim programları ve ortak projelerin yapılmasına karar verilmiştir. Bu güzel işbirliğinin ilk halkası olarak 30 Haziran-2 Temmuz tarihlerinde Batman'da Enerji Zirvesi gerçekleştirildi. Kendisi de enerji politikaları ve diplomasisi konularında uzman olan İdris Demir Hoca'nın yanında, maden ve metalürji mühendisi olan Neft Üniversitesi Rektörü Mustafa Babanlı Hoca, Dış İşleri Bakanlığı Diyarbakır Temsilcisi İbrahim Mete Yağlı, TPAO Batman bölge müdür Mustafa Demir, TÜPRAŞ Batman Rafineri Müdürü Murat Şimşek ve TOBB Maden Meclisi Başkanı İbrahim Halil Kırşan gibi üst düzey yönetici ve bürokratlar açılış panelinde konuşmacı olarak katıldılar.

Türkiye'nin güncel enerji sorunları, geleceğe yönelik politika önerileri ve işbirliklerinin tartışıldığı bu panelin ardından göç, enerji ve çevre sorunlarının birbirleri ile ilişkilerinin tartışıldığını ikinci oturum gerçekleştirildi.

Göç ve çevre sorunları

Türkiye'nin bir diğer önemli güncel konusu hepimizin malumu göç. Göç konusunda uzman sosyolog-gazeteci Dr. Halime Kökçe Hanımefendi'nin moderatörlüğünde gerçekleşen bu panelde göçün enerji kaynakları ile ilişkisi yanında enerji ve çevre sorunlarının göçle nasıl etkileştiği farklı boyutları ile ele alındı. Programın ikinci gününde İdris Demir hocamızın davetlisi olarak ben konuşmacı oldum. İslami finans ve katılım bankacılığı özelinde sürdürülebilir ekonomi, yeşil sukuk gibi İslami finansal enstrümanların tartışıldığı panel oturumu ile İslami finansın çevreci tarafı e le alındı.

Karabağ zaferinin anısına

Bu harika bilimsel etkinlik, kent merkezinde kardeş ülke Azerbaycan ile dostluğumuzu pekiştirmek amacıyla Karabağ zaferinin anısına yapılan Karabağ Parkı'nın açılış programı ile taçlandırıldı. Devlet erkanından değerli katılımcılar yanında tüm bu güzel programın mimarı rektör Prof. Dr. İdris Demir ve Prof. Dr. Mustafa Babanlı açılış kurdelesini gururla kestiler. Açılış programı Azerbeycanlı sanatçı Azerin Hanımefendi'nin eşsiz sesinden dinlediğimiz Azeri türküleri ile tamamlandı. Batmanlıların yoğun ilgi gösterdiği programda ezbere bildiğimiz Azeri türkülerini nefis Azerin yorumu ile dinledik. Ama konserin en güzel anı sanırım Azerin'in sesinden Çırpınırdı Karadeniz türküsünü dinlerken halkın göz yaşları içinde hep bir ağızdan türküye iştirak etmesi idi.

Devlete küskündüler

Hepimizin malumu, Batman uzun yıllardır ekonomik olarak geri kalmışlığın yanında terörün kol gezdiği, gençlerin gelecek kaygısı ile doğdukları toprakları terk ettiği, sürekli göç veren bir kentti. Sahip olduğu yer altı zenginliklerine bir tenakuz olarak bölgeler arasında gelişmişlik farkının en derin şekilde hissedildiği bu kentte yoksulluk terör örgütünün burada daha fazla etkin olması için önemli bir gerekçe olmuş. Zira devletin yeterince hizmet ve imkan götüremediği şehirde halk devletine küstükçe adeta PKK'ya çekilmiş. Üniversite çağına gelen gençler arasında oldukça yerleşmiş bir duygu haline gelen yoksulluk, öğrenilmiş çaresizlik ve ümitsizlik, Batman Üniversitesi'nin bu harika çabaları ile halkın yüzünde tebessüm, gençler arasında umut olmaya başlamış. ODTÜ-Oxford eğitimli rektör Prof. Dr. İdris Demir de esasen bu topraklarda doğmuş yoksul bir ailenin çocuğu. Muhtemelen bu geçmiş onun bu toprakların derdini, davasını, halkın beklentilerini doğru şekilde anlamasına, doğru dili kullanmasına ve onlarla doğru iletişimi kurarak devlet ile aralarındaki kırgınlığı gidermesine katkı sağlıyor. Azerin'in Çırpınızdı Karadeniz türküsünü söylerken tüm öğrencilerin ve Karabağ parkına ailesi ile beraber konseri dinlemeye gelen yerel halkın hep bir ağızdan türküye eşlik etmesi başka nasıl açıklanabilir?

Öğrenciye ücretsiz yemek

Batman Üniversitesi'nin öğrenci profilinin genellikle ekonomik yönden sıkıntılı ailelerin çocukları olması nedeniyle üniversite tarafından başlatılan ücretsiz yemek programı, öğrencilerin daha düzenli olarak derslere gelmelerini sağlamış. Yoksul aile çocuğu olmaları nedeniyle okula gelmek yerine günlük işlerde çalışarak karınlarını doyurmaya çalışan gençlere Valilik ve üniversite el ele vererek ücretsiz yemek vermeye başlayınca gençlerin çok büyük bir sorunu çözülmüş. Kütüphaneye gelen ve kütüphaneden ödünç kitap alan öğrenci sayısından 20 kata yakın artış olması bunun en güzel kanıtı.

Öte yandan Batman Üniversitesi'nde diş hekimliği fakültesi açılması için YÖK izin vermiş. Ancak henüz hastanesi ve yeterli öğretim üyesi bulunmadığından faaliyete başlayamamışlar. Üniversite, özellikle kentin en yoksul mahallelerinde bulunan çevre hastanelerle iletişime geçerek herhangi birinin kendilerine verilmesini durumunda halka ücretsiz diş sağlığı hizmeti vermeye hazır olduklarını ifade etmiş. Ümit ederiz, öğrencilere sağlanan ücretsiz yemek projesi gibi halka sağlanacak ücretsiz diş sağlığı hizmeti de hak ettiği değeri görür.

Üniversitenin ve devletin toplumla iç içe olması kentin yüzünün gülmesine sebep olmuş. Kuşkusuz İdris hoca doğup büyüdüğü ve derdini bildiği topraklara hizmet etmek için gelen tek nefer değil. Şehirde terör örgütüne sempatinin kırılmasında olağan üstü emekleri olan önceki Vali Hulusi Şahin'in İdris Hoca'ya destekleri bütün bu güzel çalışmaların gerçekleşmesi için hayati öneme sahipti. Göreve yeni başlayan Vali Ekrem Canalp beyefendinin de bayrağı devralarak Batman'da esmeye başlayan bu güzel rüzgarın şehri çok daha güzel noktalara taşıması için katkı sağlayacağına şüphe yok.

İtiraf etmeliyim, İdris Hoca panel için davet ettiğinde toplantının beni çeken en önemli yanı Hasankeyf'i ziyaret edebilme imkanımın olması idi. Batman kent merkezine dair beklentim oldukça düşüktü. Sonuçta Batman terörden mustarip küçük bir Anadolu kentiydi benim zihnimde. Kente geldiğimde ne kadar yanıldığımı fark ettim. 1960lı yıllarda küçük bir kasabadan ibaret olan Batman, bugün modern bir kent görünümüne bürünmüş. Farklı kentlerden gelip buraya yerleşen insanların sayısı azımsanmayacak kadar fazla. Caddelerinde yürürken yanınızdan geçenlere baktığınızda Güneydoğu'da terörle imtihan olmuş bir kentte olduğunuzu hissetmeniz mümkün değil. Yerel halk çok güleryüzlü ve yardımsever. Hele kente dışarıdan gelen yabancıya karşı müthiş bir sempati ve misafirperverlikle yaklaşıyorlar.

Medeniyet hazinesi

Tabii güzellikleri ve Hasankeyf gibi tarih ve medeniyet hazinesi egzotik değerleri ile Batman tarih ve kültür turizmi meraklıları için de çok şey vaat ediyor. Örneğin her ne kadar Çatalhöyük Anadolu'nun en eski yerleşim bölgesi olarak kabul edilse de Batman-Kozluk sınırında Batman Çayı kenarında bulunan Hallan Çemi Höyüğü'nden çıkarılan kalıntılar, bu bölgenin daha eski bir yerleşim yeri olduğuna işaret ediyor. Türkülere konu olmuş olan Artukoğulları döneminden kalma, Mostar Köprüsü'nün ikizi olarak kabul edilen meşhur Malabadi Köprüsü de Batman sınırları içinde yer alıyor. Tarihi Mor Kiryakus Manastırı da 1500 yılı aşkın geçmişi ile kadim Batman tarihine şahitlik ediyor. Kentin endemik bitkisi ters lale ise emek gerektiren bir tırmanışın ardından sizi kucaklamak üzere Sason ilçesinde Mereto dağının eteklerinde sizi bekliyor. Ancak hemen ifade etmek tüm gezi planlarınızı yaparken hava sıcaklığını dikkate almakta fayda var.

Sıcaklık kimliğin parçası

Sıcak hava adeta Batman kent kimliğinin bir parçası. Batman gerçekten çok sıcak bir kent. Baharın sonuna doğru bastıran sıcaklar sonbahar sonuna doğru sakinleşmeye başlıyor. Sıcak ve yakıcı güneş nedeniyle kentte hayat akşama doğru canlanıyor. Güneşin uzun saatler boyunca etkin şekilde görülmesi kentte önemli bir yenilenebilir enerji kaynağı olan solar enerjinin (güneş enerjisi) ne derece etkin kullanıldığı sorusunu insanın zihnine getiriyor. Konutlarda sıcak su elde etmek için güneş enerjisi paneli kullanımı yaygın olmakla birlikte, kentin potansiyeline göre solar enerji üretimi ve kullanımının yeterince etkin düzeyde olmadığını söylemek yanlış olmayacaktır. Solar enerjiden elektrik üretme konusunda ülkemizde en uygun doğal koşullara sahip olan Batman'ın bu alanda gerekli girişimlerin yapılması ile önemli bir kaynak oluşturabileceğine şüphe yok.

Kentte yaygın olan göçün ana nedeni işsizlik. Tarımda istihdamın da giderek azaldığını ifade etmek yanlış olmayacak. Son yıllarda Batman fıstığının üretiminin artması sevindirici. Çilek, üzüm ve bal üretimi de devam ediyor. Ancak, iklim koşullarının ve toprağın uygunluğu nedeniyle pamuk üretimi yakın zamana kadar oldukça yaygınken son dönemlerde pamuk üretiminin çok azalmış olduğunu ifade etmek yanlış olmayacak. Maalesef pamuk tarlaları yerlerini apartmanlara bırakmış görünüyor. Küresel ölçekte gıda kıtlığının baş gösterdiği bir dönemde tarım alanlarının korunmasının gerekliliğini bir kez daha ifade etmekte yarar var.

Özetle, üç günlük akademik Batman ziyaretimde harika deneyimler yanında üniversite ve devletin el ele verdiği çabalarla gençlerin kalplerinde umudu yeşerttiklerini görmekten büyük mutluluk duydum. Üzerine böylesine güzel ve egzotik bir kenti cadde sokak gezmek harika bir deneyimdi... Emeği geçen tüm değerli bilim insanlarına ve bürokratlarımıza şükranlarımı sunarım.

[email protected]