Ukrayna'yý destekleyenler çýtayý yükseltecek mi?

Mehmet Yahya Çiçekli/ Yazar

Ýkinci Ukrayna Savaþý 2024 Kasým'ýnýn ikinci yarýsýnda 1000. gününe ulaþýrken Ukrayna; doðudan ve güneyden kýsmi olarak Rusya güçleri tarafýndan iþgal edilmiþ durumda. Bu saldýrganlýðýn geçici bir iþgal niyeti taþýmadýðý açýkça ilan edildi; Ukrayna'nýn üç farklý bölgesinin ilhak kararlarý Rusya meclisi tarafýndan çoktan onaylandý. Ancak söz konusu üç bölgeden yalnýzca biri –Kýrým yarýmadasý– bu karar alýndýðýnda tamamen iþgalci güçlerin kontrolü altýndaydý. Savaþýn üçüncü yýlý sona yaklaþýrken Luhansk bölgesi (ili) de neredeyse tamamen Rusya iþgali altýna girdi. Ukrayna güçleri, Rusya'nýn taarruzlarýna karþý koyma gayretlerini devam ettirirken Kursk bölgesindeki dar kapsamlý taarruzlarýný da sürdürüyor.

Kuzey Kore'den gelen yardýmlar

Rusya bir taraftan Ukrayna sýnýrlarý içinde taarruz edip iþgal ettiði yerleri de elde tutmaya çalýþýrken Kursk'ta ise kendi sýnýrlarýný Ukrayna'ya karþý korumaya çalýþýyor. Savaþýn çarklarý teçhizatý ve insanlarý öðütürken Rusya'nýn bu ateþi beslemek için Kuzey Kore'den daha önce görülmedik yardýmlar aldýðý Ekim ayý içinde açýða çýktý. Rusya'nýn topçu mühimmatý gibi nispeten daha basit ihtiyaçlarýný Kuzey Kore'den temin ettiði biliniyordu ancak Kuzey Kore yapýmý füzeler Ukrayna'nýn derinliðine ateþlenmeye baþladý. Bu füzelerin daha küçük ölçekli topçu roketi sýnýfýna mý, yoksa taktik balistik füze sýnýfýna mý girdiði net deðil zira parçalanmýþ füzeden elde edilen bulgular, birbirine yakýn fakat farklý sistemler olabileceðine iþaret ediyor. Füzelerin hemen ardýndan ise Kuzey Kore tarafýndan Rusya'ya on binden fazla sayýda asker sevk edildiði haberleri kamuoyuna yansýdý. Bilahare bu askerler cephede yer aldý. Görünüþe göre Rusya, Kuzey Kore'den gelen askerleri Kursk bölgesinde kullanýyor. Bu durum, söz konusu askerlerin Rusya sýnýrlarý içinde savaþtýðý, Ukrayna'ya girmediði anlamýna geliyor.

Ukrayna'nýn 6 Aðustos 2024'te Rusya'nýn Kursk bölgesine karþý baþlattýðý dar kapsamlý saldýrý kendi içinde baþarýlý olmuþ görünüyor. Rusya, on yýldýr kýsmen iþgal ettiði ve tabiri caizse hakir gördüðü hasmýnýn güçleri tarafýndan iþgal edildi ve aslýnda çok sýnýrlý bir alaný elde tutan bu güçleri üç aydýr geri atamýyor. Bu durum elbette gerek hasýmlar arasýnda gerekse diðer devletler nezdinde Ukrayna'nýn kabiliyetlerinin ve savaþýn ne kadar çetrefilli bir iþ olduðunun sergilenmesi anlamýna geliyor. Ukrayna'nýn kazanýmlarýndan biri, savaþýn diðer cephelerinde olmadýðý kadar çok sayýda savaþ esiri ele geçirmek oldu. Ukrayna, Rusya içinde yer tutmaya ve tehdit oluþturmaya devam ediyor. Rusya ise topraklarýný kurtarmak için büyük gayretler sarf etmeye baþladý. Kursk'un Gluþkova kasabasýnýn ve bu kasabayý çevreleyen bölgelerin Rusya ile baðlantýsýný saðlayan köprü Ukrayna tarafýndan cephenin ilk haftalarýnda imha etmiþti. Destekten mahrum kalan bu bölgede Ukrayna ilerleyiþi sonuçlanmadý.

Rusya'da karar alýcýlarýn Kursk'u bir gurur meselesi olarak gördüðü, seçkin birliklerin burada kullanýlmasýndan anlaþýlýyor. Ukrayna, Rusya'nýn Kursk'taki asker mevcudunun 50 bin civarýnda olduðunu iddia ediyor. Kursk cephesinin tek ilginç yaný Kuzey Kore askerleri deðil. Kursk'ta Ukrayna ordusunun yaðma yaptýðýna dair haberler Rusya tarafýndan servis edilmiþti. Ancak hemen ardýndan söz konusu yerlerin Ukrayna kontrolü altýna girmediði, Rusya'nýn kendi güçleri içindeki disiplinsiz askerlerin yaðma eylemlerine giriþip kendi vatandaþlarýnýn evini soyduðu ortaya çýktý. Bilahare, Rusya'nýn kendi kontrolündeki kasabalarý bombaladýðýna dair teyit edilmemiþ haberler çýktý.

Savaþan güçler içinde 3. taraf ülke askerleri

Savaþýn ilk günlerinden beri cephenin iki tarafýnda da yabancý askerler olduðu açýk bir durumdu, ancak bunlar gönüllü birey ve gruplardan oluþuyordu. Rusya'ya karþý Ukrayna'ya destek veren gönüllüler olduðu gibi, Rusya tarafýnda da gönüllü (ve diðer yöntemlerle silah altýna alýnmýþ: https://www.star.com.tr/acik-gorus/ukrayna-savasinin-gercek-kurbanlari-haber-1893182/ yabancý ülke vatandaþlarý savaþýyor. Rusya tarafýnda savaþan Çeçenler zaman zaman gündeme gelse de Çeçenistan, Rusya Federasyonu sýnýrlarý içinde yer aldýðýndan yabancý asker sayýlmýyor ancak Çeçenlerin kendi birlikleri ile savaþa dâhil olmasý böyle bir algýyý doðurmuþ olabilir. Öte yandan Moskova ve Kadirov karþýtý Çeçenlerden gönüllü olarak Ukrayna saflarýnda savaþanlar var ve bunlar yabancý savaþçý konumunda.

Kuzey Kore askerlerinin birlikler halinde Rusya saflarýnda savaþa katýlmasý, savaþýn niteliðinde bir boyut anlamýna geliyor. Ýlk kez iki taraf dýþýnda bir devletin silahlý kuvvetleri doðrudan savaþa katýlmýþ oluyor. Kuzey Koreli askerler Rusya teçhizatý ve üniformasý kullansa da Kuzey Kore tarafýndan birlikler haline sevk edilmiþ olmalarý artýk Kuzey Kore'nin de bu çatýþmanýn bir parçasý olduðunu gösteriyor. Böylece savaþa üçüncü bir devlet doðrudan katýlmýþ oldu. Bu durum, 2. Ukrayna Savaþý'nýn baþýndan beri yeni bir dünya savaþýna en yakýn olduðu an olarak görülebilir, zira Ukrayna'yý destekleyen devletlerin de çýtayý yükseltmesi kuvvetle muhtemel.

Rusya'ya karþý silah kullanma izni ve gelecek

Ukrayna'nýn en büyük destekçilerinden Amerika Birleþik Devletleri'nin bir sonraki dönem için seçilen baþkaný Donald Trump, Ukrayna'daki savaþý sona erdirmek istediðini açýkça ifade etti ancak bunun nasýl gerçekleþeceði belirsiz. Bu durum, Ukrayna ve Ukrayna'nýn destekçileri için riskli bir bekleyiþ anlamýna geliyor zira bir barýþ ancak iki tarafýn da tavizleri ile gerçekleþebilir fakat Ukrayna'dan ne gibi tavizler bekleneceði hususu kaygý uyandýrýyor. Halefinin öngörülemezliði ve Kuzey Kore'nin askerleri ile uzun menzilli silahlarýnýn savaþa dahil olmasý, mevcut ABD Baþkaný Joe Biden'ýn çýtayý yükseltmesine neden oldu. Hem ABD menþeili silahlarýnýn Rusya içindeki hedeflere karþý kullanýlmasý serbest býrakýldý hem de yýl sonuna kadar Ukrayna'ya yüklüce bir askeri destek ulaþtýrýlacaðý açýklandý. Bu durumun Ukrayna'nýn ayrýntýlarýný gizli tuttuðu genel karþý taarruz planýna destek anlamýna gelip gelmediði belirsiz olsa da, en azýndan kýsa vadede Ukrayna için güven verici olduðu söylenebilir.

Trump'ýn savaþý sona erdirme arzusunu mutlak bir Ukrayna karþýtlýðý veya Ukrayna'yý terk etme ihtimali olarak yorumlamak yersiz. Trump'ýn önceki baþkanlýk dönemine dair övündüðü baþlýca konulardan biri Rusya'nýn yayýlmacýlýðýný engellemesidir. Hatta Putin'e karþý kapalý kapýlar ardýnda diplomatik olmayan tehditlerde bulunarak onu geri atmaya ittiðini açýklamýþtýr. Elbette mevcut savaþýn sürdürülebilir bir barýþla sona ermesi ancak bir uzlaþý saðlanmasýna baðlý ve iki taraf da kýsa vadede kesin þekilde yenilgiye uðratýlamayacak durumda olduðundan bu uzlaþý iki tarafýn da az çok tavizler vermesi ile mümkün olabilir. Trump tarafýndan ortaya bir barýþ planý atýlýrsa bu plan Rusya'yý iþgalden kýsmen veya tamamen vazgeçmeye zorlayabilir. Ayný zamanda Ukrayna'nýn da 2014 baþýndaki konumundan tavizler vermesini içerecektir. Ancak bu tavizlerin ölçeði asýl önemli sorudur.