Yoga'nın başkenti Rişikeş
Rişikeş Himalaya dağlarındaki Gangotri buzulunun erimesinden kaynağını alan 2 bin 525 kilometrelik Ganj nehrinin kıyısında kurulu bir şehir. Ünlü İngiliz müzik grubu The Beatles'in Şubat 1968'de şehri ziyaret ederek bir Aşram'da yoga eğitimi alması, Rişikeş'i daha önce hiç olmadığı kadar ünlü bir yer haline getirdi.
Hindistan’ın kuzeyinde yer alan ve Varanasi ile birlikte ülkedeki birkaç kutsal şehirden biri olan Uttarakand eyaletindeki Rişikeş, gerek Ganj nehri kıyısında olmasıyla, gerek yoga tutkunlarına ev sahipliği yapan Aşramlarıyla ülkenin önde gelen cazibe merkezlerinden birisi. Himalaya dağlarındaki Gangotri buzulunun erimesinden kaynağını alan 2 bin 525 kilometrelik Ganj nehrinin kıyısında kurulu bu güzel şehir, dünyadaki yoga severler tarafından “yoganın başkenti” olarak anılıyor ve daha çok küçük bir kasabayı andırıyor.
Yurt içinden ve dışından çok sayıda yoga tutkununa ev sahipliği yapan şehirde, bu amaçla hazırlanan onlarca yoga merkezi bulunuyor. Bu yoga merkezleri, manevi inziva yeri olarak bilenen “Aşram” olarak isimlendiriliyor. Zengin bir yoga kültürüne ve manevi bir mirasa sahip şehir, Hindistan ve dünya genelinde tanınmış ünlü yoga okullarına ve Aşramlara ev sahipliği yapıyor. Rişikeş’te irili ufaklı çok sayıda Aşram bulunsada bunlar arasında Sivananda, Swami Dayananda, çiçeklerin ülkesi anlamına gelen ve 200 yıl önce kurulan “Phool Chatti” gibi Aşramlar şehirdeki ünlü yoga merkezlerinden bazıları.
Bazı yoga okulları şehrin içerisinde yer alırken, bazıları da şehrin gürültüsünden uzakta kalarak doğada huzur ve sakinlik içerisinde yoga yapmak isteyenlere uygun bir ortam sunmak amacıyla şehrin dışında bulunuyor.
Rişikeş’teki Aşramlar, yoga tutkunlarına, 7 günden 60 güne kadar değişen aralıklarda ve farklı stillerde yoga kursu imkanı sunuyor. Bu merkezlerde, yogayı doğru bir şekilde yapmak isteyenlere eğitimler verilirken, profesyonel olarak öğretmek isteyenler için de sertifikalı kurslar yer alıyor.
Şehirde gezerken, gerek yol kenarlarında gerekse Ganj Nehri kıyısında yoga yapan yerli ve yabancılara rastlamak oldukça mümkün.
Sahte Sadhulara dikkat
Hindu ermişleri Sadhular, tıpkı Varanasi ve ülkenin diğer bölgelerinde olduğu gibi Rişikeş’te de görülebiliyor. Yoga yaparak, kendilerini dünya nimetlerinden arındırmaya çalışan bu adamların dışarından görebildiğim kadarıyla sahip oldukları tek şey sırtlarındaki battaniyeleri ve elindeki değnekleri.
Değişik saç sitilleri ve yüzlerine sürdükleri çeşitli boyalar ile toplumun geri kalan kısmından rahatlıkla ayırt edilebilen Sadhulara, halk arasında özel ihtimam gösteriliyor. Çok sayıda Hindu, Sadhulara kıyafet, yiyecek ve benzeri yardımlarda bulunuyor ve kendilerinin, ailelerinin ve şehirlerinin onlar tarafından korunduğuna inanıyor. Tabii bunu bir kazanç noktası haline getiren bazıları da Sadhular gibi davranarak, insanların bu duygularını “istismar” edebiliyor.
Elinizde fotoğraf makinesi ile dışarıdan Sadhu olarak görülen birinin fotoğrafını çekmek istediğinizde, sizden 500 rupiden (Yaklaşık 40 TL) başlayan fiyatlarla ücret talep edilebilir. “Sözde Sadhular” olarak isimlendirebileceğimiz bu kişiler biraz önce sözünü ettiğimiz “istismar grubunun” içerisinde yer alanları teşkil ediyor. Bu arada her ne kadar 500 rupiden kapı açsalar da turistler için Hindistan’da pazarlık etmek mutlak bir durum olduğundan 10 rupiye (0.8 TL) kadar düşebiliyorlar.
The Beatless meşhur etti
Yüzyıllar boyunca azizlerin, yogilerin ve yoga yapmak isteyenlerin buluşma noktası olan Rişikeş’te farklı kültürlerden, ülkelerden ve şehirlerden on binlerce kişi her yıl bir araya geliyor. Ünlü İngiliz müzik grubu The Beatles’in Şubat 1968’de şehri ziyaret ederek bir Aşram’da yoga eğitimi alması, Rişikeş’i daha önce hiç olmadığı kadar ünlü bir yer haline getirdi. Şehirde, her yıl 1 ila 7 Mart arasında Uluslararası Yoga Festivali düzenleniyor.
Kunjapuri’de gün doğumu
Himalaya dağlarının eteklerinde kurulu şehir, yemyeşil bir doğaya, bozulmamış sulara ve Hindistan’ın diğer şehirlerine nazaran temiz bir havaya sahip. Yoga’nın yanı sıra şehir, misafirlerine, tırmanış, günü birlik veya daha fazla süreli kamplar, Ganj Nehri’nde rafting, tapınak ziyaretleri, kültürel fuarlar, doğa yürüyüşü gibi imkanlar sunuyor. Şehrin iki yakasını bir araya getiren ve Ganj Nehri’nin üzerinden geçen Lakşman Jhula ve Ram Jhula köprüleri ile 1645 metre yükseklikte kurulu Kunjapuri Tapınağı Rişikeş’in önemli simgeleri arasında yer alıyor. Tapınak’ta güneşin doğumunu izlemek isteyen çok sayıda yerli ve yabancı turist, sabahın erken saatlerinde şehir merkezinden 1 saatlik mesafede yer alan Kunjapuri’ye gidiyor.
Bu tapınakta sabahın erken saatlerinde Himalaya dağlarına karşı yoga yapan turistleri görmek mümkün.
Kutsal Ganj suyu
Rişikeş’te biraz önce bahsettiğimiz imkanları düzenleyen çok sayıda irili ufaklı tur acenteleri mevcut. Mesela sabahın erken saatlerinde Kunjapuri tapınağını ziyaret ettikten sonra, dağ yollarını kullanarak şehre doğru bir yürüyüş gerçekleştirilebiliyor. Bu yürüyüş sırasında Hindistan’ın dağ köylerini ziyaret etme fırsatı buluyorsunuz.
Bunun dışında benim ilgimi çeken bir olayda rafting sırasında oldu. Rafting yapmak isteyenlere uzunluğu 30 kilometreden 5-10 kilometreye değişen çeşitli imkanlar sunuluyor. Tüm hazırlıklar tamamlandıktan sonra bir araçla Ganj Nehri’nin kenarına götürülüyorsunuz. Botlara bindikten sonra ise size eşlik edecek olan rehber, çeşitli sözler okuyarak kutsal Ganj suyundan başta kendine olmak üzere bota ve botta bulunanlara serpiyor. Neden diye sorduğunuzda ise cevap çok açık: Kutsanmak için.
Ayrıca botla ilerlediğiniz süre içerisinde nehirde yüzme fırsatı buluyorsunuz. Ganj nehrinin dünyanın en kirli nehirlerinden biri olduğuna ilişkin hakikat, ülkenin güneyindeki yerler için geçerli. Ancak Rişikeş’te kesinlikle temiz.
Ganj Nehri burada temiz
Biraz önce ifade ettiğimiz gibi Rişikeş, Ganj Nehri’nin kaynağını aldığı Gangotri Buzulu’na yakın bir yerde bulunduğundan, nehir güneydeki kirli durumunun aksine burada oldukça temiz.
Hinduların dini merkezi sayılan Varanasi’deki gibi olmasa da Rişikeş’te de kutsallık atfedilen Ganj Nehri’nde yıkananları görmek mümkün. Hindularca Ganj’da yıkanmak günahlardan arınma ve acıların dinmesi anlamına geliyor.
Nehrin kenarında özel olarak hazırlanan bazı yerlerde, Hindu rahipleri “Pandit”ler tarafından her akşam güneş batarken tanrıça Ganga anısına “Ganga Aarti” gösterileri düzenleniyor.
Hindu ilahilerinin okunduğu ve rahiplerin ellerindeki ateşi görsel bir şölene dönüştürdüğü bu törenler, Rişikeş’in yanı sıra Ganj Nehri’ne komşu Haridwar ve Varanasi gibi bölgelerde de gerçekleştiriliyor.
Bu törenler her akşam güneş batmaya yakın başlıyor ve yaklaşık 45 dakika kadar sürüyor. Üç farklı ilde (Varanasi, Haridwar ve Rişikeş) bu törenlere katılan biri olarak ifade etmek isterimki Ganga Aarti gösterilerinin en ihtişamlısı Varanasi’de düzenleniyor. Hindular, binlerce yıldan bu yana ölülerini toprağa gömmek yerine yakmayı tercih ediyor. Rişikeş’in Ganj’a kıyısı bulunduğundan ölüler, nehrin kenarında geleneksel yöntemlerle yakılarak son yolculuğuna uğurlanıyor.
Bu törenleri ölünün yakıldığı alanın yakınında bir yere giderek izlemek mümkün. Ancak bunu yaparken dikkatli olmak gerekiyor. Her ne kadar bizler için farklı bir gelenek olsa da (en azından kendi adıma böyle) insanlar yakınlarını kaybettikleri için hassas olabiliyor. Bu sebeple buralarda fotoğraf çekmek için birkaç kez düşünmek gerekiyor.
Elinizde o anı uzaktan fotoğraflamanızı sağlayacak makineler varsa bunu uzaktan yapmanız iyi olacaktır. Aksi halde oradaki aileler tarafından azar işitebilir bazen istenmeyen durumlarla karşılaşabilirsiniz.
