Dr. Hülya Bulut/ Yazar
OECD (Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü), girişimciliği yeni iş fırsatları yaratma ve yenilikçi çözümler geliştirme yeteneği olarak tanımlar. Girişimciler, genellikle kendi işlerini kuran, risk alan ve ekonomik büyümeyi destekleyen bireylerdir. Bu tanım incelendiğinde, girişimciliğin cinsiyetle bir bağlantısı olmadığı düşünülebilir. Ancak burada 'kadın girişimciliği' kavramını ayrı bir şekilde ele almak önemlidir. Çünkü, cinsiyet girişimcilik için gereken ön koşulları etkileyebilir.
Kadın girişimciliği
OECD, girişimciliğin teşvik edilmesini hem toplumsal kalkınma hem de istihdam yaratma açısından ekonomik gelişimin hayati bir unsuru olarak ele alırken, girişimciliği destekleme çalışmalarında 'kadın girişimciliği'ne ayrı bir önem atfeder. Bu durumun iki temel sebebi vardır: (1) Erkeklere nazaran kadın girişimci sayısının daha düşük olması, (2) Kadınların ekonomik büyüme için hala değerlendirilmeyen önemli bir yönetim-organizasyon ve iş sorunlarına farklı çözümler sunabilme kapasitesine sahip olması.
Diğer taraftan düzenleyici otoriteler, politika yapıcılar ve karar vericilerin kadın girişimcilerin özel ihtiyaçlarını daha az göz önünde bulundurmasının yol açabileceği fırsat ve cinsiyet eşitsizliği, aynı zamanda kadın girişimcilerin daha fazla piyasa başarısızlığına maruz kalmalarına yol açabilir. Ayrıca ev ve çocuk bakımından dolayı işe ayrılan zaman eksikliğine bağlı olarak iş deneyimi edinmede, rol model bulmada, sermayeye, kritik kaynaklara ve profesyonel ağlara erişimde karşılaşılan zorluklar da söz konusu piyasa başarısızlıklarının negatif etkilerini arttırabilmektedir.
Dünyadan veriler
Uluslararası Finans Kuruluşu (International Financial Corporation-IFC)'e göre, dünya genelinde kadınların kurduğu kayıtlı küçük ve orta boy (KOBİ) işletme sayısı 9 milyondan fazla. Bu rakam, toplam kayıtlı KOBİ'lerin yaklaşık üçte birini oluşturmakta. Küresel Girişimcilik Monitörü (Global Entrepreneurship Monitör-GEM) verilerine göre ise yaklaşık 126 milyon kadın yeni kurulan şirketlerde yöneticilik yapıyor. Ancak, bu noktada da kadın-erkek eşitsizliği söz konusu: (1) Vietnam, Filipinler, Tayland, Malezya, Peru ve Endonezya'da, yani sadece altı ülkede kadınlar, erkeklerle eşit veya daha yüksek girişimcilik oranlarına sahip. (2) Avrupa Birliği'nde kadın sayısı erkeklerden fazla olmasına rağmen, kadın girişimciler toplam girişimcilerin yalnızca üçte birini temsil etmekte. Dünya Bankası Grubu'nun 2023 tarihli 'Kadınlar, İş Dünyası ve Hukuk' raporuna göre ise kadınlar ortalama olarak erkeklere tanınan ekonomik hakların sadece dörtte üçüne sahip. Bazı ülkelerde ise kadınlar işyeri kurma, sözleşme imzalama veya banka hesabı açma gibi temel haklardan dahi yoksun bırakılmış durumda.
İşte, bu bağlamda ülkemizdeki girişimcilik ekosisteminde yaşanan kadın-erkek eşitsizliğinin giderilmesi, kadınların ülke ekonomisine daha yüksek oranda katkı sağlaması ve kalkınmada öncelikli rol oynaması gibi politikaların hayata geçirilmesi bağlamında, KADEM önemli bir sivil toplum kuruluşu olarak çok önemli işlere imza atmaya devam ediyor.
KADEM ve inovasyonda kadın
KADEM (Kadın ve Demokrasi Vakfı), 'İnovasyonda Kadın' programının sekizincisini 16-19 Eylül 2024 tarihlerinde İstanbul'da düzenledi. Girişimci kadınlara destek olmayı ve onlara rehberlik etmeyi amaçlayan bu programa katılan doktora, yüksek lisans, lisans sahibi kadın girişimciler sağlık, eğitim, inşaat, denizcilik, tarım, yazılım ve donanım, yayımcılık, biyoteknoloji, sigorta, havacılık ve uzay, robotik, lojistik, dericilik, çevre ve enerji teknolojileri, yazılım-bilişim, iklim teknolojileri gibi alanlarda faaliyet gösteriyor.
İki ayrı kategoride 320 kadın girişimci arasından, alanında uzman jüriler tarafından seçilerek finale kalan 31 kadın girişimciye; şirketlerini kurmanın ve projelerini geliştirmenin yanısıra ulusal ve uluslararası projelere başvuruda bulunma konularında profesyonel bir ekip tarafından ilgili tüm eğitim ve mentorluk hizmetleri ile dijital gazetelerde fotoğraf/video tanıtım imkanları veriliyor.
Kampın sonunda, hakem heyetinin değerlendirmeleri sonucunda belirlenen 6 başarılı girişimci adayı, belirtilen şartları bir yıl içinde yerine getirmesi durumunda toplam 1 milyon TL ödül alacak. Ödül kazanan girişimciler, 22 Eylül Pazar günü saat 12.00'de düzenlenecek ödül töreninde açıklanacak. Fikir aşaması ve ön kuluçka kategorisi için birincilik ödülü 225 bin TL, ikincilik ödülü 175 bin TL, üçüncülük ödülü 100 bin TL. olacak. Kuluçka kategorisi için de aynı ödül sistemi uygulanacak. KADEM İnovasyonda Kadın Programı, açık ofis ve prototipleme atölyelerini ücretsiz olarak kullanma, deneyim paylaşımı yapma, yatırım fonlarına erişme, ilk yıl boyunca ofis ve atölye desteği sağlama gibi destekleriyle kamp sonrasında da kadın girişimcileri yalnız bırakmıyor.
Eğitim kampları kuruldu
2015 yılından beri devam eden KADEM İnovasyonda Kadın Programı, 2.000'den fazla kadın girişimciye başvuru imkanı, bunların arasından öne çıkan 200'den fazla kadın girişimciye de eğitim kamplarına katılma fırsatı sundu. Bunların arasından kendi şirketini kuran 16 girişimci ile yatırım alan 6 girişimci de ulusal ve uluslararası yarışmalarda ödüller kazanarak önemli başarılar elde etmeye devam ediyor.
Açıkça ifade etmem gerekir ki, eğitmen ve mentor olarak büyük bir heyecanla katkı sunduğum bu programdaki kadın girişimcilerin fikirleri, projeleri, işleri ile yine bu programda emeği geçen KADEM ekibinin titiz çalışmaları ülkemiz adına beni de oldukça gururlandırdı ve umutlandırdı.