AA
Mısır'da ordunun yönetime el koyduğu 2014'ten bu yana ilk kez cumhurbaşkanlığı, muhaliflerle diyalog hazırlığına girdi.
Sisi, ilk kez 21 Nisan'da gazetecilere yaptığı açıklamada, ülkede siyasi diyalog başlatma niyetinde olduğunu ifade etti.
Bu açıklamadan 72 saat sonra içlerinde aktivist ve siyasi tutukluların da olduğu 41 kişi serbest bırakıldı.
Daha sonra Sisi, 26 Nisan'da kendisine rakip ve muhaliflerin de katıldığı her yıl düzenlenen "Mısır ailesi iftarı" programında diyalog girişimini yeniden dillendirdi.
Sisi, iftarda herhangi bir istisna olmaksızın ülkedeki tüm siyasi partilerle "ulusal diyalog" süreci başlatılmasını istedi.
Devlet gazetelerinden El-Ahram'ın haberine göre Sisi, iftar programına iştirakinin ardından ülkedeki gelişmeler hakkında yerel basına değerlendirmelerde bulundu.
"Bu vatan herkese yeter." diyerek, Cumhurbaşkanlığı Af Komitesi'nin yeniden etkinleştirilmesi talimatını veren Sisi, Ulusal Gençlik Konferansı yönetimine de ülkedeki tüm siyasi partilerle koordineli bir şekilde ülkenin içinde bulunduğu zorlu süreçte yapılması gereken öncelikler hakkında siyasi diyalog başlatılması talimatı verdi.
Sisi, gerçekleştirilecek siyasi diyaloğun sonuçlarının bizzat kendisine iletilmesini isterken, diyaloğun son sürecine kendisinin de katılacağını bildirdi.
Cumhurbaşkanı Sisi ayrıca, aralarında siyasi tutukluların da bulunduğu bazı kişilerin serbest bırakılmasından duyduğu memnuniyeti dile getirerek, "Fikir ayrılıkları 'vatan' ilkesini bozmaz. Bu vatan hepimize yeter." dedi.
İftara katılanlar arasında 2014'teki cumhurbaşkanlığı seçimlerinde rakibi olan Hamdin Sabbahi ile geçen ay serbest bırakılan önde gelen siyasilerden Halid Davud da vardı.
- GÜVEN ADIMLARI
Diyalog girişimi ilanı, ülke makamlarının bazı muhalif tutuklu ve mahkumların serbest bırakılması kararıyla eş zamanlı gelirken, yerel uzmanlar bu salıverme kararını güven adımı olarak değerlendirdi.
Sisi'nin iftardaki açıklamalarından sonra Cumhurbaşkanlığına bağlı Ulusal Eğitim Akademisinin zamanı belirtilmeksizin diyalog için hazırlıklara başladığı duyuruldu.
Bunun yanı sıra iki muhalif isim avukat Tarık el-Udi ile eski bakan Kemal Ebu Atiyye'nin Cumhurbaşkanlığı Af Komitesi'ne katıldığı ilan edildi.
Yine Cumhurbaşkanlığına bağlı Ulusal Gençlik Konferansı, 3 Mayıs'ta haklarında yargı hükmü bulunmayan tutuklu gençlerin serbest bırakılması için hazırlıklar yapıldığını duyurdu.
Sisi'nin açıkladığı diyalog girişimine yurt içi ve yurt dışındaki bazı muhalif kesimlerden yeşil ışık yakıldı.
Prensip olarak diyalog fikrinden memnun olan muhaliflerin, tutuklu ve mahkumların serbest bırakılması başta olmak üzere 50'ye yakın birbirine benzer talepleri var.
Ayrı ayrı açıklamalar yapan liberaller, solcular, demokratlar gibi çeşitli muhalif kesimlerin diyalog için "şartlar" kelimesinden ziyade "garantiler, yol haritası" gibi ifadeler kullanmayı tercih etmesi de dikkatlerden kaçmadı.
- YURT İÇİNDEKİ MUHALİFLER
Liberaller gibi 7 muhalif partiyi barındıran Sivil Demokratik Hareket, 8 Mayıs'ta yaptığı yazılı açıklamada, diyalog için tutukluların serbest bırakılması, yönetimde ve muhalefette eşitlik başta olmak üzere kendi ifadeleriyle "7 temel" üzerinde durdu.
Hareketin önde gelen isimlerinden Hamdin Sabbahi, yerel medyada yaptığı açıklamada, hareketin diyalog için şartlar öne sürmediğini, bilakis başarıya ulaşması için fikirler ortaya attığını belirtti.
- YURT DIŞINDAKİ MUHALİFLER
Başta Müslüman Kardeşler Teşkilatı (İhvan) olmak üzere yurt dışındaki muhalifler ise çoğunluğu benzer olan 40'a yakın talebi biraz daha sert bir üslupla dillendirdi.
İhvan, 30 Nisan'da yaptığı yazılı açıklamada, "kendilerine yönelik zulümlerin sona ermesinin ardından rejimle diyalog kapısının açık olduğunu bildirdi.
10 Mayıs'ta yapılan yazılı açıklamada ise İhvan, herhangi bir diyaloğun başarıyla sonuçlanması için 17 maddelik "temel ve prensipler, pratik adımlar ve değişmezler" olduğunu kaydetti.
Bunların arasında "tutukluların serbest bırakılması, siyasi idam kararlarının kalkması, muhalifler hakkındaki hükümlerin iptali, darbe karşıtı şehitlerin haklarına riayet" gibi maddeler yer aldı.
Öte yandan yurt dışında aralarında sanatçılar Halid Ebu en-Neca ile Amr Vaked''in de olduğu muhalifler, 15 maddelik imza kampanyasına katıldı. "Tedbirler ve yönelimler" şeklinde ifade edilen bu maddelerin başında diyalog için yine tutukluların serbest bırakılması, idam kararlarının durması, yurt dışındaki muhaliflerin temsilinin sağlanması gibi talepler öne çıktı.
Liberallerden 6 Nisan Hareketi ise 10 Mayıs'ta yaptığı açıklamayla Sisi'nin girişimini memnuniyetle karşılayarak, diyalog için sunulan yol haritasını beklediklerini ilan etti.
Eski cumhurbaşkanı adayı Eymen Nur da yaptığı yazılı açıklamada, diyaloğun ciddiyeti için yönetim ve muhalefet arasında eşit "10 adım" ortaya attı. Bu adımlarda da aynı şekilde mahkumların serbest bırakılması, siyasi söylemlerin gözden geçirilmesi gibi ifadeler yer aldı.
Söz konusu siyasi güçler ile muhaliflerin ilanlarına ilişkin yönetimden henüz bir açıklama gelmedi. Ancak yönetim yanlısı gazetecilerden Ahmed Musa geçen hafta bir televizyon programında, İhvan ve onunla beraber yurt dışında olanlar haricinde yurt içindeki muhalefetin, diyalog masasında memnuniyetle karşılandığını belirtti.
- DİYALOG HER TÜRLÜ YAPILACAK
Diyaloğun zamanı ve hangi kesimleri kapsadığına ilişkin henüz net bilgi verilmezken, muhaliflere yakılan bu yeşil ışık Sisi destekçileri tarafından olumlu karşılandı.
Rejime yakın medya mensupları, İhvan'ın diyaloğa katılmayacağı ve teşkilatın öne sürdüğü şartların diyaloğu karmaşık hale getirdiği yorumlarını yapıyor.
Ayrıca diyalog bazıları katılsa da katılmasa da her türlü yapılacak şeklinde değerlendiriliyor.
- "DİYALOĞUN ÇIKTILARI KANUN VE YASALARA DÖNÜŞEBİLİR"
Mısırlı siyasi analist ve akademisyen Hayri Ömer, AA muhabirine yaptığı açıklamada, "Cumhurbaşkanlığının diyalog fikrini gündeme getirmesi ve Af Komitesinin yeniden aktifleştirilmesi ciddi adımlardır ve daha önce ele alınmamış meseleleri tartışmak ve bu yolda ilerlemek için açık bir iradenin ortaya konulmasıdır." dedi.
Yönetimin tutumunun, girişime hukuki ve siyasi destek kazandırırken, güveni de artırdığını kaydeden Ömer, "İlerde diyaloğun çıktıları kanun ve yasalara dönüşebilir." diye konuştu.
Muhalefetin tartışma için gücü olması, siyasi çalışmalar için bir plan çizmesi gerektiğini ayrıca ön şartlar ve çekincelerden uzak durması gerektiğini söyleyen Ömer, "Yurt içi ve yurt dışındaki muhalefetin memnuniyeti önemli ama ortaya atılan şartların çokluğu diyaloğu karmaşık hale getirir ve gelecekte muhtemel uzlaşıları suya düşürür." ifadelerini kullandı.
- "REJİM KRİZİN BİR PARÇASI"
İhvan yetkililerinden ve eski milletvekili Cemal Haşmet, ciddi bir diyaloğun toplumsal kutuplaşmanın ve gerginliğin azaltılmasını ve halkın yeni dönemi iyi karşılamasını gerektirdiğini ifade etti.
Haşmet, "Ancak siyasi rejimin bunları sağlaması mümkün değil. Çünkü 2014'ten bu yana benim şahsi görüşüm rejimin krizin bir parçası olduğu ve çözümün parçası olmayacağıdır." dedi.