AA
Afrikalı siyaset bilimcileri, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'un Afrika'ya ilişkin açıklamalarıyla, Fransa'yı kıta üzerinde hala etkinliği olan stratejik bir güç gibi göstermeye çalıştığını ve gerçeklikten koptuğunu savunuyor.
Fransa Cumhurbaşkanı Macron'un "Fransa, Afrika'ya asker göndermeseydi söz konusu ülkeler egemen olamazdı" ve "Afrikalı liderlere askeri varlığımızı yeniden düzenlemeyi biz teklif ettik" şeklindeki ifadelerine kıtadan tepkiler büyüyor.
Ülkedeki Fransız askeri üslerini kapatma kararı alan Senegal ve Çad'da hükümet Macron'a sert tepki verirken, Senegalli akademisyenler de Fransa'nın bölgede gerçeklerden koptuğunu belirtiyor.
AA muhabirinin sorularını yanıtlayan Dakar merkezli düşünce kuruluşu WATHI'de siyaset ve güvenlik analisti Babacar Ndiaye, Macron'un, Afrika'daki bazı Fransız üslerinin kapatılması kararının müzakereyle alındığı yönündeki ifadelerinin, Senegal ve Çad için doğru olmadığını belirtti.
Ndiaye, özellikle Senegal'in ülkesindeki Fransız askeri üssünü kapatma kararını kendi iradesiyle aldığını, bu nedenle Başbakan Ousmane Sonko'nun Macron'a hemen yanıt verdiğini vurguladı.
Macron'un "Fransız ordusu bu bölgede konuşlanmamış olmasaydı, bugün hiçbiri egemen bir devlet olamazdı" şeklindeki açıklamalarına değinen Ndiaye, "2013'de Fransa'nın Mali'deki Serval Operasyonu silahlı grupların ilerleyişini engelledi ancak Fransa'nın askeri eylemlerine geniş bir perspektifle baktığınızda, hem Mali hem de Sahel'deki güvenlik durumu bağlamında tablo hiç de iç açıcı değil." ifadesini kullandı.
Ndiaye, Fransa'nın çeşitli askeri operasyonlar yürüttüğü Nijer, Mali ve Burkina Faso'da 2012-2022 arasında güvenlik sorununun daha da arttığına işaret ederek, sivil toplum kuruluşu Silahlı Çatışmaların Konumlanması ve Olay Veri Projesinin (ACLED) verilerine göre, söz konusu yıllarda bölgede 11 binden fazla sivilin güvenlik sorunu nedeniyle hayatını kaybettiğini bildirdi.
- "FRANSA KENDİNİ KITADA HALA ÖNEMLİ BİR AKTÖRMÜŞ GİBİ GÖSTERMEYE ÇALIŞIYOR"
Dakar'daki Cheikh Anta Diop Üniversitesinde siyaset bilimci Dr. Mamadou Bodian da Macron'un bazı ülkelerdeki Fransız askeri üslerinin kapatılma kararını ilgili ülkelerle ortak aldıklarını söylemesinin ardında, Fransa'nın kendisini bölgede hala kontrolü olan stratejik bir güç olarak gösterme çabası olduğunu söyledi.
Bodian, "Bu ifadeler Fransa'yı, kıtadaki varlığı sorgulanan dış baskılar veya büyüyen eleştirilerle karşı karşıya bir güç olarak değil de Afrika'daki partnerleriyle hala yakın işbirliği içinde çalışan bir aktör olarak göstermeyi hedefliyor. İç kamuoyuna da Fransa'nın uluslararası arenada hala proaktif ve saygılı bir müttefik olduğunu kanıtlama amacı taşıyor." değerlendirmesinde bulundu.
Senegal'de Başbakan Sonko'nun Macron'u yalanlayan açıklamasının da Fransa'nın bölgede gerçeklikten koptuğunun kanıtı olduğunu savunan Bodian, Fransa'nın Afrika'daki askeri varlığının arka planına ilişkin de şunları söyledi:
"Fransa'nın kıtadaki mevcut askeri varlığı savunma anlaşmalarıyla meşrulaştırılsa da bunlar gerçek bağlamlarında ele alınmalıdır. Fransa, bölgede sadece masumane bir dayanışma veya cömertlik duygusuyla hareket etmiyor, çoğu zaman kendi stratejik çıkarlarını korumayı hedefliyor. Örneğin, İdris Deby dönemindeki Çad örneği çok açık bir şekilde bu dinamiği gösteriyor. Fransa, Çad'da eski cumhurbaşkanının kararlarına birkaç kez karıştı. Buna da bölgesel istikrarı ve terörle mücadeleyi gerekçe gösterdi. Keza Gabon'daki 1964 darbe girişimi ve Togo'daki 1986 müdahalesi gibi örnekler de Paris'in bu çıkarcı tavrını destekliyor. Fransa'nın 2013'te Mali'deki askeri operasyonu çok önemli olsa bile iddia edildiği gibi ülke egemenliğinin temeli sayılamaz. Gerçek bir egemenlik, devletlerin kendi kendilerini yönetme kapasitelerine, halklarının ihtiyaçlarına ve dış bir güce bağımlı olmadan kendi sorunlarına çözüm üretme becerilerine dayanır."
- "PARİS'İN YENİ AFRİKA POLİTİKASI AFRİKA'NIN ÖNCELİKLERİ ETRAFINDA ŞEKİLLENMELİ"
Fransa'nın benimseyeceği yeni Afrika politikasında, kolonyal yaklaşımdan tamamen ayrılması gerektiğini belirten Bodian, "Bu politika, Paris'ten dikte edilen jeopolitik veya ekonomik çıkarlar değil, Afrika devletlerinin öncelikleri etrafında şekillenmeli." dedi.
Bodian, Fransa'nın Batı Afrika ile arasındaki gerilimi, bölgedeki kalıcı üslerinin sayısını azaltarak ve yerel güvenlik güçlerine yönelik tecrübe paylaşımı ile eğitim odaklı göze batmayan işbirlikleriyle düşürebileceğini kaydetti.
- MACRON'DAN AFRİKALI LİDERLERE SUÇLAMALAR
Fransa Cumhurbaşkanı Macron, 6 Ocak'ta Paris'te düzenlenen Büyükelçiler Konferansı'nın bir bölümünde Afrika'daki Fransız askerlerinin çekilmesine ilişkin bazı açıklamalarda bulunmuştu.
Fransa'nın Afrika'dan "çekilmediğini", aksine yeni bir düzenle yoluna devam edeceğini belirten Macron, tarihsel bağları ışığında Afrika'ya taşınmayı kendilerinin seçtiğini ve bölgedeki askeri darbelerin sonunda bazılarından ayrılma kararı aldıklarını söylemişti.
Macron, Afrika'da 2013'ten bu yana terörle mücadele için çok çalıştıklarını vurgulayarak, "Ancak Afrikalı liderler, bize bu konuda teşekkür etmeyi unuttu. Fransız ordusu bu bölgede konuşlanmamış olmasaydı, bugün hiçbiri egemen bir devlet olamazdı." açıklamasında bulunmuştu.
Fransa'nın bazı Afrika ülkelerinden darbe nedeniyle ayrıldığının, bazı ülkelerde de askeri varlığını yeniden düzenlemeye karar verdiğinin altını çizen Macron, "Afrikalı liderlere varlığımızı yeniden düzenlemeyi teklif ettik. Nezaket icabı da bu açıklamayı onların yapmasına izin verdik ancak bu nezaketimiz, 'Afrika'dan kovuldular' yorumlarına neden oldu." ifadelerini kullanmıştı.
- SENEGAL BAŞBAKANI SONKO'DAN SERT YANIT
Senegal Başbakanı Ousmane Sonko, X hesabından Macron'a cevaben yaptığı yazılı açıklamada, Senegal'deki Fransız üssünün kapatılmasına ilişkin kararın kendileri tarafından alındığını vurgulayarak, "Senegal için bu iddia tamamen yanlış. Konuya ilişkin bugüne kadar hiçbir müzakere yapılmadı ve Senegal aldığı kararla, özgür, bağımsız ve egemen bir ülke olarak kendi iradesini kullandı." değerlendimmesinde bulunmuştu.
Macron'un, "Fransa asker bulundurmasaydı bugün hiçbir Afrika ülkesi bağımsız olamazdı." açıklamasına da değinen Sonko, Fransa'nın Afrika'da güvenliği ve egemenliği sağlayabilecek meşruiyet ve gücü olmadığını belirtmişti.
Sonko, Fransa'nın iddia ettiği gibi bölgede güvenliği sağlamanın aksine, Libya gibi bazı ülkelerin istikrarsızlaştırılmasına sebep olarak Sahel'in güvenliğinde faciaya yol açtığını vurgulamıştı.
Macron'un, Afrikalı liderlerin "Fransa'ya teşekkür etmeyi unuttukları" yönündeki açıklamasına da İkinci Dünya Savaşı'ndan bir örnekle yanıt veren Sonko, "İkinci Dünya Savaşı'nda, Fransa saflarında zorla seferber edilen, kötü muamele gören ve nihayetinde ihanete uğrayan Afrikalı askerler olmasaydı, Fransa belki de bugün hala Almanya'nın olurdu." demişti.
Sonko'nun, Fransa saflarında bir ve ikinci dünya savaşlarında zorla savaştırılan Afrika askerlerin siyah beyaz fotoğrafının da yer aldığı paylaşımı kısa sürede yaklaşık 4,7 milyon görüntülenme ve 63 bin beğeni almıştı.
- FRANSA, AFRİKA'DAN AYRILIYOR
Fransa'nın yakın müttefiki Fildişi Sahili Cumhurbaşkanı Alassane Ouattara, ülkedeki Fransız üssünün ocak ayında Fildişi Sahili ordusuna devredileceğini duyurmuştu.
Daha önce Çad ve Senegal de ülkelerindeki Fransız askerlerinin ayrılmasını talep etmiş ve bu kapsamda Çad'daki Fransız askerlerinin çekilme süreci geçen yıl aralık itibarıyla başlamıştı.
Senegal Cumhurbaşkanı Bassirou Diomaye Faye da ülkede bulunan yaklaşık 350 Fransız askerinin, bu yıl içinde ülkesinden ayrılacağını açıklamıştı.
Mali, Nijer ve Burkina Faso da yaşanan askeri darbelerin ardından Fransa ile askeri işbirliği anlaşmalarını feshetmiş, ülkelerindeki Fransız askerlerini göndermişti.
Son gelişmeler ışığında, sömürge döneminin sona ermesinden bu yana asker bulundurduğu Afrika ülkelerinin yüzde 70'inden fazlasından ayrılmak zorunda kalan Fransa, kıtada sadece Cibuti (1500 asker) ve Gabon'da (350 asker) varlığını sürdürecek.