Toplam ekonomik büyüklüğü 3.7 trilyon doları bulan ve Türkiye’nin de üye olduğu D-8 Ekonomik İşbirliği Örgütü’nün İstanbul’daki zirvesinden önemli kararlar çıktı. Türkiye’nin D-8 dönem başkanlığını devraldığı zirvede konuşan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ‘ticarette yerli para kullanalım’ çağrısı yaptı. Bunun için bir ‘takas odası’ kurulmasını da isteyen Eroğan’ın bu önerisi zirve sonunda yayınlanan ‘Eylem Planı’ ve ‘İstanbul Bildirisi’ne de girdi. Erdoğan “D-8’i genişletmekten de korkmayalım. D-20’ye kadar çıkarabiliriz” önerisinde de bulundu. Liderler Erdoğan’ın bu önerisine de sıcak yaklaştı.
POTANSİYELİ KULLANALIM
Erdoğan zirvedeki konuşmasına 3 kıtada temsil edilen D-8 Teşkilatı’nın 7 saygın üyesini, 7 tepeli İstanbul’da misafir etmekten bahtiyarlık duyduğunu dile getirerek başladı. Erdoğan konuşmasında D-’lerin potansiyeli tam anlamıyla harekete geçirme noktasında sıkıntılar yaşandığını, ticaretin kolaylaştırılması bağlamında, vize kolaylığı, gümrük ve tercihli ticaret anlaşmalarının imzalanıp yürürlüğe girmesine büyük önem verdiklerini söyledi. Erdoğan, bu anlaşmaların tüm üye devletler tarafından onaylanması ve uygulanması halinde şu an 100 milyar dolar civarında seyreden D-8 içi ticaret hacminin 500 milyar doların üzerine çıkacağına inandığını vurgulayarak “Toplam ekonomik büyüklüğümüzün 3 trilyon 770 milyar dolar, nüfusumuzun 1.1 milyar olduğunu düşündüğümüzde bu seviyelerin bile bizim için yeterli olmadığı ortadadır” diye konuştu. Ülkelerimiz arasındaki ticarette artık milli para birimlerimizi kullanmanın yolunu açabildiğimiz takdirde, D-8 tarihinde bir devrime imza atmış olacağız. Kur baskısı altında ekonomimizi eritmeye gerek yok. Dolar baskısı altında eritmeye gerek yok. Euro baskısı altında eritmeye gerek yok. Biz yerli, milli paralarla bu ticaretimizi yaptığımız takdirde inanıyorum ki buradan ülkelerimiz ciddi manada da kazanacaktır. Dönem başkanlığımız sırasında bu amaçla diyoruz ki bir takas odası kurulması için merkez bankalarımızı bir araya getirelim. D-8 olarak toplantılara katılım düzeylerini artırmalı, çalışmaları, özel sektör kuruluşlarını da bu çalışmalara dahil etmeliyiz.”
ÜYE SAYISINI ARTIRALIM
Erdoğan, bugün 20’nci yaşına ulaşan D-8’in daha nice yıllar dünya barışına, refahına ve istikrarına hizmet edeceğinden hiç şüphesi olmadığını belirterek, “Bu süreçte bizlere düşen, bizim ve ülkelerimizin geleceği için D-8’i her alanda güçlendirmek, bana göre genişlemesinden ürkmemek, korkmamak. Yani D-8 de bir D-20 olabilir. Bundan çekinmemek” dedi. Erdoğan zirvenin sonunda düzenlediği basın toplantısında ise “D-8’i genişletmekten de korkmayalım diyoruz. Görüştüğüm arkadaşlara bu teklifi de yaptım. Nitekim Dışişleri Bakanlarımız kendi aralarında görüştüler. Bu sayıyı D-8’i, D-20’ye kadar çıkarabiliriz. Böyle bir adım atmamızın çok çok faydalı olacağını ve bu konuda da birebir yaptığım görüşmelerde arkadaşlarımız ‘Biz bu düşüncenize olumlu bakıyoruz’ dediler. Bunun takibini, detaylarını Dışişleri Bakanlarımız aralarında görüşecekler” açıklaması yaptı. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ticarette yerli para kullanımı konusunda ise “Merkez Bankası başkanlarını bu amaçla bir araya getirecek, bu meseleyi enine boyuna tartışacağız” dedi.
Zirveye, Pakistan Başbakanı Şahid Hakan Abbasi, Nijerya Cumurbaşkanı Muhammadu Buhari, İran Cumhurbaşkanı Birinci Yardımcısı İshak Cihangiri, Endonezya Cumhurbaşkanı Yardımcısı Muhammet Jusuf Kalla, Malezya Başbakan Yardımcısı Ahmed Zahid Hamidi de katıldı.
Oy birliği yerine oy çokluğu getirelim
Erdoğan, D-8’de ‘oy birliği yerine oy çokluğu da önerdi. Erdoğan “Oy birliği ile karar anlayışını kaldıralım. Bir ya nitelikli çoğunluk anlayışını getirebiliriz ya da oy çokluğu anlayışını getirebiliriz” dedi. Oy birliği anlayışının mekanizmaları tıkamaktan başka hiçbir işe yaramadığını, bunun AB’de de görüldüğünü dile getiren Erdoğan, “Oy birliği diyorlar. Bakıyorsun bir tane ufak ülke geliyor, önü tıkıyor. Mesafe alınması lazım. Onun için nitelikli çoğunluk olabilir veyahut oy çokluğu olabilir. Hızla yola devam edelim” dedi.
İSTANBUL BİLDİRİSİ
Zirvenin sonunda ‘İstanbul Bildirisi 2017’ başlığıyla yayımlanan bildiride “Ülke dışı yargılama yetkisinin ve tek yanlı ekonomik yaptırımların D-8 üye ülkelerine karşı siyasi veya ekonomik baskı aracı olarak kullanılmasını kınarız” denildi. D-8’in 10. Zirvesi’nde kabul edilmek üzere, “2020-2030 On Yıllık Yol Haritası” üzerinde çalışılması ve belgenin hazır hale getirilmesi kararlılığının beyan edildiği bildiride, “Ortak çıkar ve iş birliğimiz üzerine kurulu, müşterek gündem ve program uygulama takvimlerimizin gerçekleştirilmesi için sorumluluklar yükleyen D-8 İstanbul Eylem Planı’nın, teşkilatın proje uygulama aşamasındaki amaç ve hedeflerini daha da ileriye taşıyacağını ve ortak çabalarımızı pekiştireceğini vurgularıı” denildi. Bildiride, üye ülkelerin maliye ve ekonomi bakanları ile merkez bankalarının, D-8 Takas Odası kurulması için müzakereleri başlatmak konusunda görevlendirildiği belirtildi.
ERDOĞAN’A TEŞEKKÜR
Bildirinin sonunda ise “Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a, Türkiye Cumhuriyeti hükümetine ve halkına, 9. Zirve’ye yaptıkları başarılı ev sahipliği ile sıcak ve içten konukseverlikleri için engin takdirlerimizi ifade eder, 2016’da meydana gelen darbe teşebbüsüne karşı kendileriyle tam dayanışma içinde olduğumuzu bildirir ve Cumhurbaşkanı Erdoğan’a, zirve dönem başkanlığında başarı dileklerimizi sunarız” ifadesi kullanıldı.
EYLEM PLANI
Takas odası ve özel fon kuruluyor
D-8 Zirvesi sonunda kaabul edilen ‘Eylem Planı’na göre öncelikle ‘On Yıllık Yol Haritası’ (2020-2030) hazırlanacak. Plana göre komite, üye ülkeler arasında iki taraflı ticaret anlaşmaları akdini teşvik edecek ve Tercihli Ticaret Anlaşması’nın tam uygulanmasının ardından Serbest Ticaret Anlaşması’na yönelik çalışmalar gerçekleştirecek. Eylem planı dahilinde D-8 maliye, ekonomi ve gümrük bakanlarının, gümrük yasalarını birbiriyle uyumlaştırabilecek noktaları tespit etmek amacıyla müzakere başlatılması, bir Gümrük Veri Bankası kurulması çalışmaların tamamlanması hedefleniyor.
VİZELER İÇİN ADIM
Eylem planına göre D-8 üyeleri arasında proje ve programların uygulanması için faaliyet ve araştırmaların yapılması, üye ülkelere adil biçimde yarar sağlayacak proje ve programların fizibilite öncesi ve fizibilite araştırmalarının yürütülmesi ile üye ülkelerin özel sektörleri için yeni fırsat ve pazarların keşfedilmesi amacıyla D-8 Proje Destek Fonu kurulacak. Planda ayrıca D-8 içi bir uluslararası ödeme mekanizması oluşturmak amacıyla, D-8 üye ülkelerinin, D-8 Takas Odası kurulması olasılığını da içerecek şekilde bankacılık ve banka dışı akışlar konularında D-8 yetkili mercileri arasında müzakereleri başlatacağının altı çizildi. Özel sektörün ekonomik kalkınma konusunda önemli bir paydaş olduğu vurgulanan planda “Vize anlaşması mümkün olan en kısa sürede uygulamaya konulacaktır” denildi.
Abbasi görevi Erdoğan’a devretti
Pakistan Başbakanı Şahid Hakan Abbasi, D-8’in başkanlığını Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a devretti. Abbasi, Erdoğan’a, “Sizi, başkanlığınızdan dolayı kutluyorum. Eminim burada gösterdiğiniz zeka, dinamizm ve bilgeliğiniz sayesinde D-8’e yeni bir dinamizm katacaksınız. Pakistan halkı ve hükümeti adına size tam desteğimizi vermeye devam edeceğiz. Pakistan’da her zaman son derece istekli bir dost ve ortak bulacaksınız” şeklinde hitap etti. Abbasi, “D-8’in 20. yılını kutladığımız bu yıl, hedeflerimizi ve vizyonumuzu gerçekleştirmeye verdiğimiz taahüdü bir kez daha pekiştirmeliyiz. D-8 çok geniş kaynaklara sahip bir bölge, ancak ortak kaynaklarımızı optimize etmek için daha fazla işbirliği yapmamız gerekiyor. Bunu her düzeyde, her alanda yapmamız lazım. Ancak ve ancak o zaman sinerji oluşturabilir ve bu sayede güvenli ve sürdürülebilir bir refah düzeyi sağlayabiliriz” dedi.
İRAN’A D-8 ÜNİVERSİTESİ
Erdoğan, geleceğin teminatı olan gençleri yetiştirecek projelerin üzerinde de çalışacaklarını vurgulayarak, zirve bildirisinde de yer aldığı gibi İran’da D-8 Üniversitesi kurulacağını kaydetti. Erdoğan, bu girişiminden dolayı İran’a şükranlarını sundu. Erdoğan vize ve gümrük anlaşmalarının tüm üye ülkelerce onaylanmasını da istedi. Erdoğan “D-8 Zirvesi ülkeleri olarak geleceğimizi birkaç uluslararası kuruluşun ve aktörün insafına bırakamayız. Biz dünyada adalet arıyoruz. Birilerinin sürekli olarak ‘Ben ne diyorsam o.’ diyeceği bir dünya değil. ‘Ben güçlüyüm, öyleyse haklıyım’ diyenlerin egemen olduğu bir dünyayı asla istemiyoruz. ‘Haklıyım öyleyse güçlüyüm’ diyenlerin hakim olduğu bir dünya istiyoruz” diye konuştu.