Karabağ mutabakatının Türkiye'ye sorumluluk yükleyen detaylarına ulaşıldı. Türk-Rus Ortak Barışı Koruma Merkezi kurulacak. Merkez çekilme takvimi ve ihlalleri denetleyecek. Saha uzmanları ve SİHA’lar bu denetimde aktif görev yapacak. Rus askeri heyeti, bu hafta içinde detayları görüşmek ve yol haritasını belirlemek için Türkiye’ye gelecek. Merkezin işleyişiyle ilgili son rötuşlar burada ele alınacak. 'Barışı Koruma Merkezi’ndeki görevlendirme uluslararası görev kapsamında olduğu için Meclis’in onayı gerekiyor. Tezkere en kısa zamanda TBMM’ye sunulacak. Türk askeri sahada görev yapmayacak, komuta merkezindeki denetleme görevini yürütecek. Subaylardan oluşan bir ekibin konuşlanması bekleniyor.
Azerbaycan, Dağlık Karabağ’da Ermenistan tarafından işgal edilen topraklarını geri almak için 27 Eylül’de başlattığı harekatta başarıya ulaştı. Üst üste askeri operasyonlar karşısında tutunamayan ve teslim bayrağını çeken Ermenistan’ın Başbakanı Nikol Paşinyan, Azerbaycan ve Rusya ile ateşkes ve geri çekilme anlaşması imzaladı. Anlaşmaya göre Azerbaycan ordusu bugüne dek kurtardığı mevkilere tamamen sahip olurken Ermenistan işgal etiği pek çok yeri teslim edecek. Paşinyan yayımladığı mesajında, “Yayınlanan bildirinin metni benim ve halkım için inanılmaz acılı” dedi. Paşinyan daha sonra kararı Ermenistan ordusunun ısrarı üzerine aldığını söyleyerek “Ordunun kaynakları tükendi. İmzalamaktan başka şansım yoktu” dedi.
Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Rusya lideri Vladimir Putin’le video konferans yöntemiyle anlaşmaya imza attıktan sonra ulusa seslendi. Aliyev, Azerbaycan ordusunun ilerleyişinin Ermenistan’ı anlaşma koşullarını imzalamaya mecbur ettiğini söyledi. Aliyev, Paşinyan için de “Acınacak durumda, bu anlaşmayı kameralardan uzak bir yerde korkakça imzalayacak. Sıçan gibi gizleniyor. Kendi isteğiyle değil, demir yumruğumuz sayesinde imzalıyor” dedi. Dağlık Karabağ’ın lideri Arayik Harutyunyan da “Çatışmalar sürseydi Karabağ’ın tamamını kaybedecektik” dedi.
Açıklamasında, “Rusya ve Türkiye’nin ortak barış gücü görev alacak. Bölge temaslarına ilişkin tümüyle yeni bir format yaratıyoruz. Türkiye resmen sorunun çözümünde ve ateşkese uyulmada rol alacaktır” diyen Aliyev, Azerbaycan’a destek veren Türkiye’ye teşekkür etti. Aliyev, “Kardeşim Recep Tayyip Erdoğan’ın çabalarını takdir ediyorum. 45 gün boyunca sorun barış yoluyla çözülsün diye büyük çaba harcadı” dedi.
Avrupa Birliği (AB), anlaşmanın ardından çatışmaların durmasından memnuniyet duyulduğunu açıkladı. ABD’nin New York Times gazetesi “Askeri bozgunla karşılaşan Ermenistan Dağlık Karabağ’da anlaşmayı kabul etti” diye yazdı. BBC ise Ermenilerin uzun zamandır cepheden başarı haberleri geçen kamu yayıncılarına inandıklarını ve gelen anlaşmanın bir şok etkisi yarattığını belirtti.
Başkent Bakü, dün sabaha kadar coşkulu kutlamalara sahne oldu. Binlerce Bakülü ellerinde Azerbaycan ve Türk bayraklarıyla çıktıkları sokaklarda sevinç gösterisinde bulundu. Azerbaycanlılar sokaklarda dans ederek birbirlerini kutladı.
Ermenistan Cumhurbaşkanı Armen Sarkisyan, Dağlık Karabağ’daki savaşı sona erdirmek imzalanan anlaşmayı basından öğrendiğini belirtti. Ermenistan’ın hayati menfaatleri ve haklarına ilişkin her türlü eylemin ‘kapsamlı istişarelere konu olması gerektiğini’ söyleyen Sarkisyan, “Maalesef benimle bu belge üzerinde bir görüşme olmadı, herhangi bir müzakereye katılmadım” dedi.
Haftalardır ‘kandırılan’ Ermenistan halkı yenilgi haberini duyunca öfkeyle sokaklara fırladı. Meclisi basan protestocular koltukları yıktı, meclis başkanını linç etmeye kalkıştı.
Ermenistan Başbakanı Paşinyan’ın Dağlık Karabağ’da yenilgiyi duyurmasıyla Ermenistan tam anlamıyla karıştı. Erivan’da sokağa dökülen binlerce kişi hükümet binasını bastı. genel kurula giren protestocular, milletvekillerinin oturdukları koltukları fırlattı ve “İstifa edin” sloganları attı. Meclis Başkanı Ararat Mirzoyan, protestocular tarafından dövülerek linç edilmek istendi. Paşinyan’ın başbakanlık rezidansında bulunan kişisel eşyaları bile çalındı. Protestocular milletvekillerinin ‘anlaşmadan çekilmek üzere’ parlamentoya gelmelerini talep etti.
Dağlık Karabağ’ın Ermeni işgalinden tamamen kurtulması için imzalanan ateşkes anlaşmasına dair takvim işlemeye başladı. Ateşkesin korunması ve denetlenmesi için Türkiye ve Rusya ortak bir mekanizma işletecek. Akşam Gazetesi'nin ulaştığı detaylar şöyle:
1- Türk-Rus Ortak Barışı Koruma Merkezi kurulacak: Rus ve Türk uzmanlardan oluşacak bir ekip, Ermenistan ve Azerbaycan arasında imzalanan ateşkesin uygulanmasını ve yaşanacak ihlalleri denetleyecek. Merkez, denetlemeyi İHA’lar ve saha uzmanları aracılığıyla gerçekleştirecek. Merkez’in ikinci görevi, Ermenistan’ın taahhüt ettiği çekilme takvimine uymasını denetlemek olacak.
2- Rus askeri heyet Ankara’ya gelecek: Rus askeri heyet, bu hafta içinde detayları görüşmek ve yol haritasını belirlemek için Türkiye’ye gelecek. Heyetler arası yapılacak görüşmede, ateşkes ve çekilme takviminin denetlenmesi için izlenecek yol haritası belirlenecek.
3- Karabağ Tezkeresi yolda: Türk-Rus Ortak Barışı Koruma Merkezi’ne görevlendirme, uluslararası görev kapsamında olduğu için TBMM onayı gerekiyor. Bu kapsamda TBMM’den Karabağ Tezkeresi çıkarılması gerekebilir.
4- Türk askeri sahada değil merkezde olacak: Türk askeri, sahada olmayacak. Buna karşılık, Dağlık Karabağ’da Laçin Koridoru boyunca, Rusya barışı koruma birliği 1960 hafif silahlı asker bulunduracak. Türkiye, Koruma Merkezi’nden sahayı denetleyecek.