Osmanlı ve Rus orduları arasında geçen Kafkas Cephesi muharebesinin en önemli dönüm noktası olarak bilinen Sarıkamış Harekatı'nda çatışma, hastalık ve dondurucu soğuklar nedeniyle şehit düşen Türk askerleri, Sarıkamış olayının 107. yılında anılıyor. Peki Sarıkamış olayı nedir? Sarıkamış Harekatı hangi cephede gerçekleşti? Sarıkamış Harekatı ile ilgili merak edilenleri haberimizde derledik.
Sarıkamış Harekatı'nın 107.yıl dönümünde şehitler anılıyor. Olumsuz hava şartları ve askeri taktik hataları sebebiyle ağır bir yenilgiyle sonuçlanan harekatta, 60 bini donarak ölmek üzere 78 bin Osmanlı askeri şehit olmuştu.
Sarıkamış Harekâtı (22 Aralık 1914), I.Dünya Savaşı sırasında Osmanlı İmparatorluğu ve Rus İmparatorluğu arasında Sarıkamış'ta gerçekleşen kara çatışmalarından olup Osmanlı İmparatorluğu'nun askeri taktik hatasıyla büyük bir başarısızlıkla sonuçlanan bir askeri girişimdir.
SARIKAMIŞ HAREKATI HANGİ CEPHEDE GERÇEKLEŞTİ?
Rus kuvvetlerinin Osmanlı sınırını geçmesiyle birlikte Kafkas cephesinde muharebeler başlamıştır.
1914 yılının 15-22 Aralık tarihleri arasında, Sarıkamış yakınındaki Allahuekber dağlarında, Kars'ı Ruslardan geri almak için harekata katılan 60 bin asker donarak şehit olmuştur.
Kasım 1914'te Azap ve Köprüköy'e saldıran Rusların, 3.Ordu Komutanı Hasan İzzet Paşa tarafından mağlup edilip dağıtılmıştır. Hasan İzzet Paşa dağılmış Rus ordusunu yakalamak yerine orduyu 15 kilometre geri çekmiştir.
Hali hazırda dağıtılmış olan Rus ordusunu yok edip Bakü Petrollerine ulaşmak ve Alman İmparatorluğu'nun sanayi ihtiyacını karşılamak harekâtın amaçlarından biridir. Ayrıca 1877'deki 93 Harbi, Osmanlı İmparatorluğu'nun yenilgisi ile sonuçlanınca Batum savaş tazminatı olarak Rusya'ya verilmiş, Sarıkamış, Kars, Ardahan ve Artvin de Berlin Antlaşması ile Rusya'ya bırakılmıştır.
Yurt topraklarını geri almak amacıyla, 1914 yılında dönemin Başkomutan Vekili olan Enver Paşa, 19 Aralık tarihinde "Sarıkamış Harekâtı" planlarını kurmaylarına sundu. Osmanlı ve Alman kurmay heyeti planı kabul etmiştir.
KAYIPLAR
Allahuekber dağları, 37 bin şehit verilerek aşıldı ve Sarıkamış kuşatıldı. Sarıkamış kuşatma harekatı aşırı soğuk ve açlık yüzünden, hedef ele geçirilemeden, 5 Ocak 1915'de sona erdi.
Osmanlı Ordusu bu dağlarda, 60 bini donma sonucu tam 78 bin şehit verdi. Rus birlikleri de bu savaşlarda 32 bin askerini kaybetti.
Türk Silahlı Kuvvetleri Genelkurmay Başkanlığına göre Osmanlı zayiatları 60.000 ve Rus zayiatları 30.000'dir. Savaşın en hazin kısmı ise Osmanlı kayıplarının bir çoğunun Ruslar ile yapılan çarpışmalarda değil de ağır soğuk hava koşulları yüzünden Şehit olmasıdır.
Ruslar; Türklerden 200 subay, 7000 eri esir, 20 makineli tüfekle 30 topu ganimet olarak almışlardır. 5000 kişi civarında esir alınmıştır. Bunlar tahmine göre Kırım'da domuz çiftliğinde çalıştırılarak ve aç bırakılarak ölüme terk edilmiştir.
Tarihçi-yazar Mehmet Niyazi, Sarıkamış Harekâtı'ndaki ölü sayısının tüm belgelerde toplamda 23.000 olduğunu, 90.000 rakamının 60.000 kayıp veren Rusların yalanı olduğunu kaydeder. 90.000 askerin öldüğü iddiası ilk olarak Sarıkamış Harekâtı'ndan sekiz yıl sonra Binbaşı Şerif Bey'in yazdığı kitapta yer almaktadır. Osman Mayatepek 75.000 muharip kuvvetin bulunduğu tarafın 90.000 askerinin ölmesinin matematiksel olarak imkânsız olduğunu ifade etmektedir.
SARIKAMIŞ HAREKATININ SONUÇLARI
Savaştan sonra İstanbul'a dönen Enver Paşa uzun bir süre Sarıkamış hakkında herhangi bir haber, bildiri, veya yayın yapılmasını engelleyerek sansür uygulamış ve Osmanlı halkı savaşta olup bitenleri uzun yıllar sonra öğrenebilmiştir.
Ermeni gönüllü tümenleri Rus kuvvetlerinin başarısında önemli etken olmuştur. Bunlar kritik zamanlarda Osmanlı hareketlerine meydan okudu: "Osmanlı'nın gecikmesi Sarıkamış etrafında yeterli kuvvet konsantre etmesi için Rus Kafkasya Ordusu'na zaman kazandırmıştır."
Enver Paşa, Ermeniler'i suçlayıp, bölgede Rusya ile aktif beraberlikte bulunduklarını söylemiştir.
1918 Mart ayında Brest-Litovsk Antlaşması ile Sarıkamış ve Kars geri alınmış, ama aynı yılın Ekim ayında Mondros Mütarekesi uyarınca eski sınırlara dönülmüş ve topraklar elden çıkmıştı.
SARIKAMIŞ HAREKATININ 107. YILI
Osmanlı Ordusu'nun kaybettiği toprakları geri almak için başlatmış olduğu Sarıkamış Harekatı'nda işgal altındaki toprakları kurtarmak için Allahuekber ve Soğanlı dağları başta olmak üzere, Kars'ın Sarıkamış ilçesinde 1. Dünya Savaşı'nda şehit olan askerler için yurdun dört bir yanında etkinlikler düzenleniyor.
Türkiye'nin birçok ilinden ve yurt dışından genç, yaşlı çok sayıda vatandaş, sabahın erken saatlerinde "Şühedanın İzinde" temasıyla düzenlenen anma etkinliğine katılmak üzere, Sarıkamış ilçesinin Soğanlı ve Allahuekber Dağları arasındaki Kızılçubuk Zirvesi'nde bir araya geldi. Eski asker kıyafetleri giyen bir grup da yere serdikleri seccadeler üzerinde namaz kılıp şehitleri yad etti.
Enver Paşa komutasındaki Osmanlı ordusunun, 1. Dünya Savaşı'nda Rus işgali altındaki toprakları kurtarmak için başlattığı Sarıkamış Harekatı'nın 107. yılı anma etkinlikleri kapsamında düzenlenen şehitleri anma programına, soğuk havaya rağmen vatandaşlar yoğun ilgi gösteriyor.
BİNLERCE KİŞİ DUALARIN ARDINDAN YÜRÜYÜŞE GEÇTİ
Ellerinde Türk bayrakları bulunan binlerce kişi, burada Kur'an-ı Kerim okuyup tekbir ve salavatlar getirerek şehitler için dua ettikten sonra soğuk havada Ay-Yıldızlı Tören Alanı'na doğru yürüyüşe geçti.
Katılımcılar, jandarmanın geniş güvenlik önlemi aldığı 4,5 kilometrelik güzergahtaki yürüyüşün ardından ulaşacakları şehitlikte, Kur'an-ı Kerim tilaveti sonrası şehitler için dua edecek.