KEMAL GÜMÜŞ
Zulüm ve adaletsizliğin biriktirdiği acılara isyan eden mazlumların insanca yaşamaya dair umutlarının bir türlü filizlenip boy veremediği Suriye’de neler oldu/oluyor. Suriye’de İdlib mutabakatının ardından oluşan gelişmeleri takip etmek için bir hafta boyunca Fırat Kalkanı, Zeytin Dalı Harekatı bölgeleri ile İdlib bölgesini dolaştım. Azez, Mare, Afrin, Cinderes, Kotana, Soran, Sermede gibi onlarca yerleşim yerine uğradım. Köylerde geceleyerek Arap, Kürt ve Türkmenlerle görüşme imkanı elde ettim. Evlerine misafir oldum. Savaşın hayatlarından alıp götürdüklerini, geride bıraktıklarını ve geleceğe dair beklentilerini dinledim. Tabi bir yandan da günlük hayatı gözlemledim.
SURİYE’DE HAYAT
Türkiye’den ülkelerine dönen Suriyeli sayısı 300 bini aştı. Peki, günlük hayat nasıl yaşanıyor, temel ihtiyaçlar nasıl karşılanıyor? Altyapının tamamen yok olduğu, elektrik içme suyu ve ulaşım imkanları gibi temel ihtiyaçlarını nasıl karşıladıklarını çok detaylı bir şekilde öğrenmeye çalıştım. Rejim bölgesinden muhaliflerin yaşadığı bölgelere petrolden, gıdaya, elektronik malzemeden ilaca kadar bin bir çeşit ürün geliyor. Türkiye’nin el attığı bölgelerin alt yapısı süratle onarılıyor. Eğitim sistemi tekrar işlerlik kazandı, hastaneler sorunsuz bir şekilde hizmet veriyor. Gençler ve çocuklar spor salonları ve çeşitli kurslarda hem öğreniyor hem de terapi görüyor.
GÜNDE 6 SAAT ELEKTRİĞE AYDA 170 TL
Alternatif enerji sistemleri bölgede çok ayrı bir ekonomik döngü oluşturmuş durumda. Şehirlerde veya köylerde parası olan biri veya belli sayıda kişi ortaklaşa dev jeneratörler satın alıyor. Mazotla çalışan bu jeneratörlerin ürettiği elektrik enerjisi abone olanlara satılıyor. Herkes ödediği para kadar enerji alabiliyor. Her köyde ve her mahallede jeneratörler var. Köylerde ortalama ikişer jeneratör bulunuyor. Günde 6 saat çalışıyor. Onun dışında elektrik yok. Sadece bir evin aydınlatması için her abone 15 günde bir en az 60 tl ödemek zorunda, buzdolabı ve televizyon eklenirse aylık ortalama 170 TL ödemek zorunda. Her ay para ödeyemeyenler de güneş enerji sistemleri kuruyor. Bin ila üç bin dolara (5 bin ila 17 bin TL) kurulan güneş enerjisi üretme sistemleri birinci tercih...
GECE MOTORBİSİKLETLE
Meraye bağlı Rael köyünde oturan Hüseyin Muhammed’e misafir oldum önce. Azez’de beni karşılayan Hüseyin ile akşam karanlığında motor bisikletle ilerliyoruz. Sabaha kadar ulaşım mümkün çünkü artık yollar güvenli. Çok canlı bir ulaşım sirkülasyonu var. Ancak yollar olabildiğince bozuk. Raal’e yaklaşık bir buçuk saatlik bir yolculuk sonrası varıyoruz. Yol boyu yerleşim yerlerinde çok cılız ışıklar dışında göze çarpan bir şey yok. Bu ışıklar da gece yarısına doğru yerini karanlığa bırakıyor. Rejim bölgesi hariç neredeyse Suriye’nin tamamında elektrik ihtiyacı jeneratör ya da güneş enerjisi sistemleriyle sağlanıyor.
40 LİTRE MAZOT 100 TL
Ülkede petrol fiyatları silahların susmasıyla büyük oranda ucuzladı. Savaşın hakim olduğu günlerde kola şişlerinde satılan ve çok uçuk rakamlarla bulunabilen petrol fiyatları şimdi herkesin alabileceği seviyede. Örneğin bu gidişimde 100 TL’ye tam 40 Lt mazot aldım. Bölge yakıt ihtiyacının bir bölümünü rejim tarafından gelen ham petrolden elde ediyor. Deyr Zor’dan alınan ham petrol El Bab’ın doğusunda ki petrol işleme merkezinde ayrıştırılıyor. Türkiye’den de yakıt geliyor.
HER YERDE İNTERNET VAR
Türkiye’nin bölgeye gelmesiyle Türk GSM firmaları buraya yatırım yaptı. İki yerli GSM operatörü bölgede çok ciddi bir müşteri potansiyeline ulaştı. Suriyeliler belli noktalarda kurdukları WİFİ çoğaltıcılarla ile internet bağlantısı ağı oluşturmuş. İnternet elektrik gibi satılıyor 1 GB internet 50 TL civarında. Kotası düşük sınırsız internet de var.
İÇME SUYU KUYULARDAN
İçme suyu ihtiyacı kuyulardan karşılanıyor. Kısmen şebeke suyu olan yerler var o da günde bir iki saat akıyor. Türkiye’nin kontrolü altındaki bölgelerde tarım-hayvancılık eski günlerine dönme yolunda büyük mesafe kat ediyor. Bölgeye Türkiye’nin ayak basması ile hayat normale dönüyor.