Abdulmuttalip Alnıaçık
Körfez ülkelerinden Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), 'gerçek savaş durumlarında etkinliğini henüz kanıtlamamış bir uçak için koşulların aşırı siyasallaştırılması ve kabul edilemez şartların dayatılması' gerekçesini ileri sürerek söz konusu anlaşmadan çekilme kararı aldı.
Yakın zamana kadar BAE, hava kuvvetlerinin gücünü artıracağını ve bölge ülkeleri arasında askeri yeteneklerini önemli ölçüde geliştireceğini düşündüğü F-35'leri almakta kararlıydı.
TOPLAM DEĞERİ 23 MİLYAR DOLARDIToplam değeri 23 milyar dolar olan 50 adet F-35 ve ayrıca 19 keşif İHA'sının satın alınmasını içeren anlaşma, ABD Kongresi tarafından Ocak 2020'de onaylanmıştı.
İsrail lobisinin muhalefetine rağmen, satış stratejik olarak önemli görüldü, çünkü savaş uçakları bölgedeki İsrail dışındaki bir ülkeye ilk kez teklif edildi. Her uçağın fiyatı 205 milyon dolara ulaşırken, insansız hava araçları anlaşmaya ek maliyetler ekledi.
Ancak süreç, Amerikan tarafından çok sayıda gecikme ve yeni koşullarla birlikte sekteye uğradı. Anlaşmaya ilişkin ABD'nin ileri sürdüğü şartlar çeşitli sorunları beraberinde getirirken, bu talepler BAE'nin iç işlerine müdahale olarak yorumlandı.
2021 yılı sonuna doğru BAE, anlaşmayı ertelediğini duyurmuştu ve bu durum Amerikan tarafını diğer potansiyel müşterilerle görüşmelere başlamaya yöneltmişti. Sözleşmeyi kurtarma çabalarına rağmen BAE, Eylül 2024'te müzakerelere geri dönmeyeceğini kesin bir dille belirterek 'egemenliğinin' önemini vurguladı.
YENİ ARAYIŞ İÇİNE GİRDİLER
Bu kopuşun sonucunda F-35'in üreticisi Lockheed Martin, halihazırda üretilen jetler için başka pazarlar aramaya başladı. Bu kapsamda bir sonraki potansiyel müşteri olarak ise Fas gösteriliyor.
ABD, aynı zamanda BAE'ye diğer ikili anlaşmaların şartlarının yeniden gözden geçirilmesi yönünde tehditlerde bulunarak, iki ülke arasındaki ilişkileri daha da zorlaştırdı.
Yabancı basında yer alan habere göre, Batılı analistler, BAE'nin Çin gibi diğer tedarikçilere yönelebileceğini öne sürerken, ülkenin halihazırda Çin'in J-20 savaş uçağına ilgi gösterdiği ve son zamanlarda BAE ile Çin arasındaki askeri bağların geliştiği ifade edildi.
Nisan 2024'te BAE Ortak Operasyonları Başkanı Tümgeneral Salih Muhammed bin Mujren El Amiri, Çin Savunma Bakanlığı'nda Korgeneral Zhang Dingyu ile bir araya gelerek iki ülke arasındaki askeri iş birliğinin derinleştiğinin sinyalini verdi.
BAE'nin J-20'ye olan ilgisinin artması ve ülkenin halihazırda Çin'in Falcon L-15 eğitim uçağına sahip olmasıyla birlikte yeni bir askeri ortaklığın olasılığı giderek artıyor. Bu durum bölgedeki dinamikleri değiştirebilir ve Amerikan dış politikası ve Basra Körfezi'ndeki askeri stratejisi için yeni zorluklar ortaya çıkarabilir.
ABD F35'İ Mİ ÇİN J-20'Sİ Mİ?
Lockheed Martin tarafından üretilen F-35 Lightning II, hava muharebesi, hassas saldırılar ve keşif de dahil olmak üzere birden fazla rolü yerine getirmek üzere tasarlanmış beşinci nesil çok amaçlı gizli savaş uçağıdır. Aynı zamanda uçak, modern muharebe operasyonlarında önemli bir avantaj olan radar tespitinden kaçmasını sağlayan gelişmiş gizlilik teknolojisine sahiptir.
Öte yandan, Çinli şirket Chengdu Aerospace Corporation tarafından üretilen J-20 de gizlilik özelliklerine ve uzun menzil yeteneklerine odaklanılarak geliştirilen beşinci nesil bir savaş uçağıdır. J-20, daha fazla silah barındırabilen ve ona önemli bir ateş gücü sağlayan geniş radar bölümüne güvenmektedir.
J-20, F-35'ten daha büyük ve daha az manevra kabiliyetine sahip olmasına rağmen, gizlilik teknolojileri de günümüzün gereksinimleriyle uyumludur; ancak bazı uzmanlar bunların F-35'e göre daha az etkili olduğuna inanmaktadır.
Karşılaştırmadaki temel unsurlardan biri savaş alanı yönetim sistemlerinin entegrasyonudur. F-35, diğer savaş sistemleri ve müttefik kuvvetlerle kolayca bağlantı kurmasını sağlayan sisteme sahiptir ve uyumlu birimlerden oluşan bir ağ oluşturur.
Maliyet ve bakım açısından bakıldığında F-35, üretim ve işletme maliyetlerinin yüksek olması nedeniyle onu satın alacak ülkeler için önemli bir yatırım zorluğu teşkil ediyor. J-20 de pahalı bir uçak olmasına rağmen daha düşük maliyetlerle üretiliyor ve bu sayede F-35 ile ilişkili önemli finansal taahhütler olmadan gizli teknoloji arayışında olan ülkeler için daha erişilebilir hale geliyor.
Savaş alanında F-35, teknolojik avantajın kritik önem taşıdığı görevler için tasarlanmış olup, gizlilik ve elektronik harp yetenekleri asimetrik çatışmalarda avantaj sağlıyor. J-20, hava üstünlüğü odaklı olarak geliştiriliyor ve özellikle Çin'e yakın çatışma bölgelerinde stratejik hava hakimiyeti sağlamayı amaçlıyor.
Sonuç olarak F-35 ve J-20, özel tasarımları ve bunları kullanan ülkelerin taktik ihtiyaçlarına bağlı olarak farklı avantajlar sunmaktadır. F-35, birlikte çalışabilirliğin ve teknolojik üstünlüğün kritik öneme sahip olduğu ortamlarda tercih edilirken, J-20 ise bölgesel etkiyi sağlamak için stratejik hava üstünlüğüne ve daha erişilebilir üretime odaklanıyor.