Hayvana þiddetin psikolojisi

Hayvanlara yönelik gerçekleþen ve “þiddet” tanýmýnýn yetersiz kaldýðý olaylarda, olayýn nasýl gerçekleþtiðinden ziyade neden yapýldýðýna dikkat çekmek gerekiyor. Zira hayvana þiddet uygulayan bireylerin psikolojik durumunu saðlýklý olarak tanýmlamak imkânsýz. Uzmanlar söz konusu bu kiþileri antisosyal olarak adlandýrýyor ve özellikle çocukluk dönemlerinde yaþadýklarý çevreye ve ailelerine bakýlmasý gerektiðini belirtiyor.

Hayvanlara þiddetin en acýmasýz örneklerinden birini yakýn zamanda ayaklarý ve kuyruðu kesilen yavru köpekle yaþadýk. Kedileri fýrlatanlarý, karýncalarý öldürenleri ve hayvanlara her türlü þiddeti yapanlarý sürekli görüyoruz ve uzmanlar bunun sadece Türkiye’de deðil, tüm dünyada bir artýþ ivmesinde olduðunu söylüyor. Bununla ilgili olarak Newyork State Üniversitesi adli psikoloji birimi, kriminolojik çalýþma olarak psikiyatrinin kötülüðü tanýma yeteneðini ölçmek ve “Ýnsan neden bu þekilde þiddet uyguluyor? Son yýllarda okullarda neden þiddet oraný arttý? gibi pek çok sorunun yanýtýný bulmak için “Ahlaki Aykýrýlýk Ölçeði” ni geliþtirdi. 

Kendisini savunmayan ve bir karþýlýlýk veremeyen canlýlara yapýlan bu durum nasýl bir rahatsýzlýðý temsil ediyor? Bunu sadece basit bir þiddet olayý olarak okumak ne kadar doðru? 

Amerikalý Sosyolog Robert Merton bu tür anomileri “kültürel norm ve amaçlar ile bireyleri bunlara uygun ve uyumlu davranýþlarda bulunmaya zorlayan toplumsal yapý” arasýndaki kopma haline baðlýyor. Merton’a göre, bazý kimseler kiþilik yapýlarý ve toplum içindeki elveriþsiz konumlarýyla kültürel hedefler ve kurumsallaþmýþ araçlar arasýndaki farklýlýklardan doðan gerginliði diðerlerinden daha fazla duyabilirler; bu da onlarý sapmaya daha duyarlý ve zayýf durumda býrakabilir. Bu toplumsal olgu bahsedilen kiþilerin suç iþlemesine neden olur. Ayýp, günah, ahlak ve etik gibi toplumsal fren mekanizmalarýnýn ‘mahalle baskýsý’ denilerek ortadan kaldýrýlmasý bu tür þiddet gösterilerinin meþrulaþtýrýr. 

BU KÝÞÝLER ANTÝSOSYAL

Uzmanlar þiddetin insanlarýn geliþmiþlik seviyesinin artýþýyla ters orantýlý olduðunu belirtiyor. Þiddet oranýnýn azalmasý gerekirken gitgide artýyor. Þiddet eðilimi bulunan kiþilerde görülen en büyük özellik ise anti sosyal olmalarý. Toplumun sosyal normlarýna uymayan kiþiler, anti sosyal kiþilik özelliklerini taþýr ve bunlar için hayvanlara eziyet normalleþebilir. Psikiyatrist Prof. Dr. Nevzat Tarhan bu ruh halinin kökeninde doðadan uzaklaþmak olduðunu savunuyor. Prof. Tarhan, “Endüstri devrimiyle birlikte insan doðaya hâkim oldu ve ‘biz üstün varlýðýz’ diyerek çevreyle birlikte hayvanlarý da yok eden bir zihniyet ortaya çýktý. Bununla birlikte insan, yeþil karþýtý bir hareket geliþtirerek kendinde bitkileri kesme ve doðayý yok etme hakký gördü. Bu durumdan dolayý ortaya çýkan modern kibir ve özgüven sonucunda insan, doðayý yok etmeye baþladý.” diyor. Pedagog Dr. Sevil Yavuz ise çocuklarýn bilgisayar oyunlarýndan, Youtube’da izledikleri videolardan, televizyondaki dizilerden ve haber bültenlerindeki þiddet haberlerinden sürekli þiddeti izlediklerini ifade ederek þiddet eðilimini azaltmak için bunlara çocuklarýn eriþimi sýnýrlandýrmak gerektiðini vurguluyor.

BUNLARIN HEPSÝ ÞÝDDET

Hayvana þiddet uluslararasý literatürde fiziksel þiddet olarak adlandýrýlýyor. Doðaya, hayvanlara karþý þiddet uygulamayla ilgili özel bir taným yok fakat uzmanlar fiziksel þiddet tanýmýnýn hayvan veya insan için fark etmediðini söylüyor. Yaþadýðýmýz dünyada hayvanlara karþý fiziksel, duygusal ve psikolojik þiddet ve cinsel istismar var. Uzmanlar bütün bunlarýn nedeni olarak çocuksal travmalarý iþaret ediyor. Prof. Dr. Nevzat Tarhan bir çocuk yangýn çýkarmaya ve hayvanlara eziyet etmek gibi durumlara eðilimli ise bunlarýn suça yatkýnlýða, empati duygusunun geliþmemiþliðine ve yapýlan hatadan sonra piþman olmamaya birer örnek olacaðýný söylüyor.