İyi bir kitaplık nasıl kurulmalı?

Türkiye’de yayıncılık sektöründeki gelişme, diğer sektörlerdeki gibi hızlı seyrediyor. Eskiden çok satacak, meşhur isimlere ait olmayan eserlerini basmaktan kaçınan bazı büyük yayınevleri artık popüler edebiyattan da sayılmayan pek çok önemli yazar ve şairi çevirterek yayınlıyor. Kendi yağıyla kavrulmaya çalışan butik yayınevleri de okurlarını daha genişletmek için büyük çaba sarf ediyor. Popülerliğin çok satmaktan ötürü verilmiş sıfatını hak edebilecek nitelikli yayınları okurla buluşturmanın telaşını sürüyor. Tüm bu çaba, Türkiye’de bir okuryazar sıçraması olduğunun da göstergesi aynı zamanda... Yılda yayınlanan roman sayısı iki bini bulan ve bunun yarısı bir yazarın ilk romanı olan Türkiye’de hem okur hem de yazar sayısındaki artışın henüz istenilen düzeye ulaşmasa da birkaç yıl öncesine oranla çok yukarıda olduğunu söylemek pekala cahil cesareti istemiyor.

İLK KURAL KENDİNİ TANIMAK

Okuryazarlık oranının artması, satılan kitapların çoğalması her zaman okur için geçerli olan “İyi bir kitaplık nasıl kurulur?” sorusunu daha belirgin hale getirir. İyi bir kitaplık için ilk kural kendini tanımaktır. Okurun kendini tanımasının; hangi edebi alana ilgisi olduğunu bilmesinin de en temel yolu,          ilkokul eğitiminden itibaren masalcı öğeleri ağır basan kitaplarla değil, yetişkin edebiyatının da önemli eserlerinin çocuklar için verdiği yapıtlarla başlayan bir okuma deneyimidir. Fakat yaşadığı ilçede, kasabada bırakın kitapçıyı kitap bile olmayan yerlerde yaşayan nice okuma sevdalısı var. Böyle olduğu için ben dahil birçok okurun ilk ciddi okur olma deneyimi lise çağlarında başlar. Bu arayış da okurları internette yayınlanan listelere götürür, teknolojinin bilgeliği nedeniyle... Okurun karşısına çıkacak liste, dünya klasiklerinden oluşacaktır. Burada önemli olan, okurluğa adım atarken okuması keyifli ve derinliği olan yapıtlardan başlamaktır.

ÖNEMLİ OLAN BAŞLANGIÇ ESERLERİNİ SEÇMEK

Tosltoy’un Diriliş’ini okumak ilk adım anlamında önemli iken Savaş ve Barış gibi çok katmanlı bir metni okumak için biraz daha okur yolunda ilerlemek gerekir. Edebiyattaki başarının aslı yazarın bilgisi ve çalışkanlığının yanındaki sezgileridir. Yazar, bir metne “Olur” dediğinde o metin olmuştur. Aynı şey okur için de geçerlidir. Hiçbir okuma listesi, yetkin bir okur için aslında tam olarak yol gösterici sayılmaz. Çünkü yetkin okur, artık kendi tercihleri üzerinde söz sahibi olmuş, bunu da metinler arası düşünme yetisiyle kazanmıştır. Onun için “İyi bir kitaplık nasıl kurulur?” sorusuna yetkin okurlar için yanıt vermenin nasıl bir ukala boşboğazlığı olacağını dile getirmeye gerek yok. Önemli olan başlangıç eserlerini iyi seçmektir. Bu yönde atılacak ilk adım, okuma merakıyla da birleşince bir okurun temel ihtiyacı olan listelerin kendiliğinden oluşmasını da sağlayacaktır.

İyi bir kitaplık için atılacak ilk adım listesi okurlara göre değişiklik gösterir ama önemli olan, burada Türk ve yabancı eser dağılımını iyi ayarlamaktır. Asıl amacın okumayı sevdirecek, edebi derinliği tartışmasız ve okurda yeni yapıtlar için merak duygusunu canlandıracak yapıtlar seçilmesi gerektiği unutulmamalı. Kendi adıma, iyi bir kitaplık için gerekenler listesinde ilk adım için şu yapıtları sıralayabilirim:

Sait Faik Abasıyanık-Havuzbaşı, Semaver

Aziz Nesin-Şimdiki Çocuklar Harika

Yaşar Kemal-Kuşlar da Gitti

Dostoyevski-Ev Sahibesi, Beyaz Geceler

Gogol-Bir Delinin Hatıra Defteri

Balzac-Enduane Granet

Cengiz Aytmatov-Beyaz Gemi

Ahmet Hamdi Tanpınar-Huzur

Orhan Veli-Bütün Şiirleri

Moliere-Cimri