Meğer hepimiz bir milletmişiz

Temel ismiyle övünen bir Karadenizli’nin büyükdedesi Diyarbakırlı Şeyhmus, ‘Ötüken yolu yokuştur, kafaları tokuştur’ diyen bir Yozgatlı’nın Nico, Biji Apo diyen bir Hakkarili’nin Bursalı Alparslan, ‘Koca Trakyalıyız be ya’ diyerek Avrupalı kimliğiyle övünen bir Tekirdağlı’nın Karamanlı Selçuk, ‘Beyaz Türklüğü’yle geçinen İstanbullu’nun ise aslında göçebe Toroslu bir yörük... Bu isimler ve doğum yerlerinin, etnik ve dini mesajlar da verdiğini söylemeye gerek bile yok! E-devlet kapısında ‘soyunu’ sorgulayanların sosyal medyadaki paylaşımı, bireysel kimliklerde küçük çaplı bir şok yaşatsa da vatandaşlık üst kimliği ve toplumsal barış yönünde büyük bir adım oldu. 1928’de Harf Devrimi ve 1934’te Soyadı Kanunuyla ‘hafızasından’ kopan Türk milleti, ‘kökleriyle’ ve ayrımcılığa yer vermeyen medeniyetiyle yeniden tanıştı. Açılan devlet arşivleriyle ‘toplumsal bölünme korkusu’ duvarı aşıldı, Osmanlı ve Selçuklu döneminde olduğu gibi etnik ve dini kimliği ne olursa olsun herkesin Türk milleti, vatandaşlığı kimliğiyle birleşmesinin önünü açan sessiz bir devrim yaşandı. 

2009 yılında hayata geçirilen e-devlet internet portalı, neredeyse devlet kapılarında ihtiyaç duyduğunuz her türlü evrakı parmak ucuna getirdi ama bugüne kadarki kullanıcı sayısı 80 milyonluk Türkiye’de 19 milyondu ve günlük kullanım sayısı bir milyondu. Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü, kendi kayıtlarındaki kişilerin soy ağacı bilgilerini e-devlet’te paylaşınca, kullanıcı sayısı yaklaşık 24 saatte 8 milyona ulaştı. Her birinin anne, baba veya çocuklardan oluşan dört kişilik ailesi ve etki alanı olduğu ve bu bilgileri onlarla paylaştıkları düşünülürse, 24 milyon gibi neredeyse bir ülke nüfusu kadar insanın ‘soyunu’ bilmediği veya daha fazla bilgi edinmek istediği gerçeği ortaya çıktı.

‘SOYUMUZU’ HATIRLADIK

Türkiye, adeta gece uyumadı ve soyunu sopunu araştırdı, bulduğu sonuçları sosyal medya hesaplarında paylaştı, yorumlar yaptı. Aslında Osmanlı İmparatorluğu, dünyada en iyi arşiv sistemi olan devletlerden biriydi. Ama Arap alfabesinden Latin alfabesine geçildiği 1928 yılından bir süre sonra arşivleri okuyup ‘soy kütüklerini’ yeni nesillere aktaracak insan kalmadı. 1934’de Soyadı Kanunu çıktığında, o döneme kadar bir tür soyadı işlemi gören unvan ve lakapların kullanımı yasaklanıp ‘arı Türkçe’ yeni soyadları verildiğinde, insanlar sanki yeni doğmuş ve 1934’den öncesi yokmuş gibi yeni bir hayata başladı. 

BÖLÜNME PARANOYASI AŞILDI

Bugün Türkiye’nin geldiği noktada, üç-dört kuşak öncesi dedesini, hele annesinin soy ağacını bilen sayısı neredeyse bir avuç insan kalmıştı ki zaten kökleri araştırmak veya konuşmak bile adı konulmamış bir sakıncalı durum hale gelmişti. Yunanistan’dan Ermenistan’a, ABD’den Almanya’ya, bu ülkede yaşayan insanların etnik ve dini kökenlerine yönelik yayınlanan harita ve makaleler, bu korkuyu adeta ‘bölünme paranoyasına’ dönüştürdü. Soy ağacı arşivlerinin vatandaşlara açılması, bu noktada korku duvarlarını yıkan tam bir sessiz devrim yaşattı. Devlet, zaten arşiv kayıtlarından dolayı kimin hangi orijinden olduğunu biliyordu. Kayıtları açarak  ‘Ben bu etnik kimlikleri önemsemiyorum, önemli olan insanların ülkesine vatandaşlık bağıyla bağlı olması’ dedi. Vatandaşlarına ise etnik ve mezhepsel kimliklerini ayrıştırıcı değil büyük bir milletin parçası olarak düşünmenin yolunu açtı. Alt-üst soy arşivlerinin ortaya çıkması, insanların zengin-fakir, taşralı-şehirli, Türk-Kürt-Ermeni-Rum-Arap, alevi-Sünni ayrımlarının anlamsızlığını ortaya koydu. Geçmişte, asırlarca aynı bayrak altında tek bir millet olduğumuzu, et ve tırnak gibi kaynaştığımız ve yine öyle olmamız gerektiğini hatırlattı. Sosyal medyadaki milyonlarca paylaşımdan en çok yorumlananlarının, hep yeniden millet olma bilincine yönelik içerikler olması da bunun sağlaması oldu. 

Türkiye’yi on yıllardır ‘karıştırma’ aracı olarak kullanılan etnik ve dini köken oyuncağı da eskisi kadar kullanışlı bir araç olmaktan çıktı. Türk milleti, Cumhuriyet devrimlerinin yan etkileriyle bir gecede köklerinden koparılmıştı. E-devlet’te alt-üst sorgulama kayıtlarının açıldığı 14 Şubat 2018, kökü büyük imparatorluk ve medeniyetlere dayanan Türk milletinin geçmişiyle tanıştığı bir gün olarak kayda geçti.