Yeþile hasret þehirlere Millet Bahçeleri

Kültürümüzde göçebe yaþantý döneminden kalan bir alýþkanlýk olarak dýþ mekânda yaþamaya büyük önem verilir. Türk bahçesi, düzenin yalýnlýðý, yaþam mekâný olmasý ve iþlevselliði ile tanýmlanýr. Genel hatlarýyla Japon bahçelerine yakýnlýk gösterir. Bahçede; dýþ mekânda oturma ve yemek yeme alanlarý ana yapýlar ile bütünlüðü saðlar, eðimli alanlarda arazi formu ile bahçe arasýndaki iliþki teras bahçeleri ile oluþturulur ve teraslarýn her biri farklý iþlevlerde deðerlendirilir. Türk bahçesinin en önemli karakteristiklerinden biri doðaya olan saygýdýr. Doðal form ve düzenden hoþlanma duygusunu bahçe tasarýmýnda da izlemek mümkündür. Peki, Millet Bahçeleri bu estetik zevkimizle örtüþüyor mu? Tasarým olarak baþarýlý yanlarý neler? Nasýl daha iyi olabilir? Tüm bunlarý konuþmak için orman mühendisi ve bahçe tasarýmcýsý Aytül Temiz ile buluþtuk. Kendisiyle sohbetimizi Baþakþehir Millet Bahçesi’nde gerçekleþtirdik. 

Büyük þehirlerimizde yapýlaþmanýn ve nüfusun yoðunluðundan dolayý yeþil alan ihtiyacý artýyor. Bu ihtiyacý karþýlamak üzere hizmete açýlan Millet Bahçeleri’nin yaygýnlaþtýrýlmasý için neler yapýlmasý gerektiði konusunda bahçe tasarýmcýsý Aytül Temiz, þöyle konuþuyor: “Þehirdeki park ve yeþil alanlarýn belirlenmesi ve bölgenin ihtiyacýna göre tasarlanmasý önemli. Ayrýca kent ormanlarý da arttýrýlmalý. Nüfusun çokluðu ve oksijen dengesi de önemli bir husus.” Temiz, Millet Bahçeleri’nin bakýmýnda teknik ekiplerin dýþýnda vatandaþlara neler düþtüðünü ise þöyle özetliyor: “Gönüllü sivil toplum kuruluþlarýyla çalýþýlmalý ve herkes özen göstermelidir. Bu alanlarýn nasýl kullanýlacaðý ile ilgili gelen vatandaþlara eðitim veya broþürler verilmeli.” Temiz’e göre genel olarak köklü tarihimizde bir bahçe kültürümüz var ama bu kültürü koruma ve geliþtirme bilincimiz yok. 

BÝR MEGAKENT YEÞÝLSÝZ OLMAZ 

Millet Bahçeleri projesi hakkýnda ne düþünüyorsunuz?  

Bir megakenti yaþanabilir kýlan unsurlar arasýnda yeþil alanlar olmazsa olmazlardan. Bahçe, park, mesire alaný ve kent ormanlarý hem saðlýklý yaþam hem de þehir ekolojisi için büyük önem taþýr. Ancak Ýstanbul gibi bir megakentte kiþi baþýna düþen yeþil alan miktarý olmasý gerekenin çok altýnda. ÝBB ile Çevre ve Þehircilik Bakanlýðý’na göre, Ýstanbul’da kiþi baþýna düþen yeþil alan miktarý yasal sýnýr olan 15 metrekarenin çok uzaðýnda; 8 metrekare civarýnda. Ýlçe bazýnda ise durum daha da kötü. Yasal sýnýr altýnda kalan 30 ilçenin 6’sý 1, 21’i ise 8 metrekarenin altýnda yeþil alana sahip bulunuyor. Millet Bahçeleri gibi projelerin artmasýyla yeþil alan miktarýmýzda artýþ oldu. Dolayýsýyla Millet Bahçeleri kesinlikle gereklidir. Bu bahçeler ayný zamanda halkýn bedensel ve zihinsel saðlýðýna olumlu katkýlar sunmakta, yaþam kalitesini artýrmaktadýr. Þehirlerde yapýlan aðaçlandýrmayla; depresyon ve stresin yüzde 42 azaldýðý, ruh saðlýðýnýn yüzde 63 geliþtiði, þiddet olaylarýnýn yüzde 29 azaldýðý, baðýþýklýk sisteminin güçlendiði, saðlýk harcamalarýnýn azaldýðýný biliyoruz. Yani Millet Bahçeleri sadece yeþil alan deðil ayný zamanda fonksiyonel olarak da halkýn hayatýna destek saðlayacak þekilde planlanmalýdýr. 

HOÞDERE MÝLLET BAHÇESÝ

BAHÇELERE FONKSÝYON KAZANDIRILMALI 

Sizce bu bahçeler daha nasýl geliþtirilebilir?

Halký içinde sosyalleþtirecek ve tekrar buluþmaya itecek unsurlar yok. Sanatýn da dâhil olduðu yerler tasarlanabilir. Heykeller, tiyatrolar, hayvanat bahçesi, konser alanlarý, kýþ aylarýnda hizmet veren buz pisti, kaykay alaný, dijital faytonlar, organizasyonlar gibi. En önemlisi de bilim merkezleri, restoranlar, müzeler, sergi alanlarý oluþturulmalý. Atatürk Havalimaný’nýn belli bir bölümünde yapýlacak olan yeni Millet Bahçesi’nde fuar alanlarý da planlanýyor. Sergi salonlarý ve Havacýlýk Müzesi de bu alana dâhil edilmeli. Artýk alýþveriþ merkezlerine insanlarýn ilgisi azalmaya baþladý. Bunu millet bahçelerinin daha çok ilgi görmesi adýna bir fýrsat bilmeli ve kullanýmý arttýrmayý hedeflemeliyiz.

ESENLER 15 TEMMUZ MÝLLET BAHÇESÝ

GELÝÞÝGÜZEL DEÐÝL, PLANLI YAPILMALI 

Bizde toplumun çoðunluðunda bahçe demek aðaç ve çim demek sadece. Ýyi örneklerle kýyaslayýnca bizde alanlar sürdürülebilir olmasý ya da çevre duyarlýlýðý ile tasarlanmýyor. Kendi kendine çalýþan bir sistem halinde planlanmalý böyle alanlar. Çünkü büyük metrajlarý kaplýyor ve ciddi bütçeler ayrýlýyor. Bahçenin mutluluk veren iyi planlanmýþ hacimler olduðunu ve çok yönlü düþünülerek planlanmasý gerektiðini uluslararasý arenada projelere imza atmýþ insanlarýn halka açýklamasý gerekiyor. Sonuçta bunlar onlar için yapýlan alanlar. Dolayýsýyla bu röportajý da bir sosyal sorumluluk olarak görüyorum. Türk kültüründe bahçeler önemli bir yer kaplar aslýnda. Hatta göçebe bir toplum olduðumuzdan dünya genelinde birçok orijinal bitki türünün taþýnýp yayýlmasýna vesile olmuþuz. Biz Türkiye gibi harika bir coðrafyada yaþýyoruz. Ülkemiz doðru tasarýmcýlarýn elinde eko turizme de katký saðlayacak þekilde yeni bahçelere sahip olabilir. Þu an doðru zaman bunlarý planlamak için. Park, tüm dünyada ekonomik anlamda bölgeye deðer katar, canlandýrýr, yakýnýnda yer alan taþýnmazlarýn deðerlerinde artýþ saðlar. Millet Bahçelerinin lokasyonu da bu anlamda önemli. Biz iyi lokasyon seçiyoruz.

EKOLOJÝK DENGE VE ÇEÞÝTLÝLÝK GÖZETÝLMELÝ 

Bahçelerin tasarýmlarýnda nelere dikkat etmeliyiz? 

Kamuya açýk bahçelerin tasarýmýnda ekolojik denge ve sürdürülebilirlik önemlidir. Ýstanbul’da ulaþým rahatlýðý olan, güvenlikli, güneþ enerjisinden faydalanan projeler öncelikli olmalý. Tasarým aþamasýndayken aðaçlar ve yeþil alan sulamalarýnýn yaðmur sularý ve çevre binalardan elde edilen dönüþtürülmüþ su kullanýmý ile saðlanmasý planlanmalý. Yerel faunayý ve biyolojik çeþitliliði destekleyecek yerel bitki türleri tercih edilmelidir. Gelen kiþilere teknolojiyle iç içe bu türler hakkýnda bilgi verilebilir. Bir nevi canlý aðaç müzesi haline getirilebilir.

Bu tür park ve bahçelerin dünyada öne çýkan örnekleri hangileri? 

Central Park var mesela… Toplam 800 metre eninde 4 km uzunluðunda bir alan üzerine kurulu. 120 farklý bitki, 26 binden fazla aðaç ve 130 hayvan türüne ev sahipliði yapmakta. Çeþitlilik oradaki alaný çok ilgi çekici kýlýyor. Ýçerisinde 21 oyun alaný, 51 heykel, 36 köprü ve kemer var. Ayrýca üç büyük göl, oldukça büyük bir hayvanat bahçesi, spor ve konser alanlarý, yürüyüþ parkuru ve buz pateni pistleri de parkýn sýnýrlarý içinde yer alýyor.