Yýlký atlarý Hürmetçi Sazlýðý’ný kurtaracak

Ne var ki insanoðlu bu hayatý bile çok görmeye baþladý onlara. Tarým arazilerine zarar verdikleri için Konya Karaman ve Erciyes’in eteklerindeki Erciyes atlarý daðýtýldý bir süre önce. Þu an Türkiye ve belki de dünyadaki en kalabalýk yýlký atý sürüsü Kayseri’deki Hürmetçi Sazlýðý’nda yaþýyor. Öðretmenlik yapmak üzere geldiði Kayseri’de yýlký atlarýnýn varlýðýný fark eden ve onlarý fotoðraflamaya baþlayan Nuri Çorbacýoðlu, zaman içinde belgeseller de yapmýþ onlar hakkýnda. Hürmetçi Sazlýðý’ndaki yýlký atlarýnýn da diðer yaban atlarý ile ayný kaderi paylaþmamasý ve varlýðýný sürdürebilmesi için çaba harcayan Çorbacýoðlu’na yýlký atlarýnýn hikâyesini sorduk.  

Hürmetçi Sazlýðý’ndaki yýlký atlarý ile yollarýnýz nasýl kesiþti? 

Bir arkadaþým sazlýkta otlayan serbest atlar olduðundan bahsetmiþti. Fotoðrafýn verdiði keþif ruhuyla Kayseri’de dolaþýrken bir gün tesadüfen yüzlerce atýn bir araya toplandýðýna þahit oldum. O zaman atlar çok daha vahþilerdi. Köylüler sadece satacaklarýnda ya da ihtiyaç olduðunda topluyorlardý. Beni hayatým boyunca heyecanlandýran en önemli konulardan biri oldu bu. O atlarý takip ettim, köyde birinin ahýrýna girdiler. Kimindir bu dedim, Ali Dayý diye birinden bahsettiler. Dededen beri at tüccarý imiþ. Yüz yýldýr o köyde bu ailenin çok fazla atý var. Eskiden 100-200 kadarsa þimdi 400-500 tane at var. Son dönemde traktör yaygýnlaþýp ata olan ihtiyaç azalýnca atlarýn da sayýsý artmýþ. Atlar Hürmetçi Sazlýðý’nda yarý vahþi bir þekilde çoðalmaya baþlamýþlar. Yazýn tarým arazilerine zarar vermesinler diye toplanýyorlar ama onun dýþýnda sürekli çayýrda otluyorlar. Kýþ þartlarý çetin olduðunda Ali Dayý onlarý besliyor. 

Peki nasýl böyle bir foto safari rotasýna dönüþtü burasý? 

Baþta Ali Dayý da atlar bu iþe hazýr deðillerdi. O süreç biraz zaman aldý. Ben sadece Ali Dayý ile ahbaplýk etmek ve fotoðraf çekmek için gidiyordum. Sonrasýnda bir arkadaþým fotoðraflardan etkilenip ‘Biz buraya diðer fotoðrafçýlarý da getirmeliyiz’ dedi. Bundan Ali Dayý’ya da bahsettik. Atlarýn görsel gücünü fotoðrafla birleþtirme fikrinden böyle bir ürün ortaya çýktý. Kayseri turizmi için de bir katma deðer oluþturduk. Nuri Bilge Ceylan’ýn Altýn Palmiye kazanan Kýþ Uykusu’nda bir sahne vardý. Netflix’e, National Geographic’e iþler yaptýk. TRT’ye belgeseller çektik. Feridun Düzaðaç, Badem grubu gibi müzik gruplarýna klipler çekildi. Kars, Yedigöller nasýlsa yýlký atlarý da fotoðrafçýlar için öyle gözde bir nokta oldu. Çünkü atlar çok estetik. Türkler için de çok derin anlamlar taþýyor. Þimdi sadece fotoðrafçýlar deðil keþif ruhunda olanlar da yýlký atlarý için buraya geliyor. Çünkü 300 atý bir arada görmeniz, onlar tozu dumana katarken, yer yerinden oynarken o heyecaný yaþamanýz ancak þanslýysanýz denk gelebileceðiniz bir durum. Ben buna ‘bir belgeselin içinde yaþamak’ diyorum. Dünyada bu kadar çok atý bir arada bulabilmek çok zor. Bunu sadece ben söylemiyorum dünyanýn farklý yerlerinden gelen fotoðrafçýlar da söylüyor. 

Fotoðraflarýný çekmek dýþýnda atlarla iletiþiminiz nasýl?

Atlar bize alýþtý biz de atlara. Þu an benim de 20-30 kadar atým var. Bindiðim atlarým da var üretim için de aldým. Bir süre sonra organik baðýnýz oluþuyor ve vazgeçemiyorsunuz.

Binicilik de yapýlabiliyor yani sazlýkta…

Evet, bir binicilik ekibimiz de oldu. Herhangi bir çiftlikte binmiyorsunuz yüzlerce mandanýn, at ve koyun sürüsünün içinde bir sazlýkta ata biniyorsunuz. Bu anlamda Hürmetçi Sazlýðý çok bâkir bir yer. Bizim niyetimiz þu; özellikle yurtdýþýnda Avrupa’da binicilik turizmi de çok keyifli ve ilgi görüyor. Ýnsanlara þunu anlattýðýmýzda çok hoþlarýna gidiyor: “Her yerde at binmiþ olabilirsiniz ama biz size þunu vaat ediyoruz; 300 tane vahþi atý önünüze katacaksýnýz, dört nala koþturup geleceksiniz. At biniyorsanýz bunu keyifle yapabilirsiniz.” Dolayýsýyla gerçekten yýlký atlarýnýn çok büyük bir geleceði var ben öyle ümit ediyorum. Bu atlar özgür yaþadýklarý ve çalýþtýrýlmadýklarý için uzun ömürlü oluyorlar. Yýlký atlarý çok þanslýlar çünkü doðalarýna uygun yaþýyorlar. Serbestler. Kapadokya Güzel Atlar Ülkesi diyoruz. O atlar emin olun Erciyes’in eteklerinde yetiþen güçlü, vahþi atlardý. Bu topraklarda binlerce yýldýr bu atlar hep vardý. Biz buna sahip çýkabilirsek bu hikâyeyi bütünleþtirebilirsek ülkemiz için büyük bir kazaným olur. Benim en çok hayal ettiðim þey ise Hürmetçi Köyü’ne bir Türk At ve Atçýlýk Müzesi kurmak. Biz Türkler için at bu kadar kutsal iken bugüne kadar bir Türk At ve Atçýlýk Müzesi kurmamýþýz.

Bu bölge ve yýlký atlarýnýn bilinmesi bölgenin tahrip edilmesine yol açmaz mý?

Hürmetçi Sazlýðý’nýn belirli alanlarý, çorak olan bölgeler turizm için insanlarýn girebileceði statüde olabilir. Ama hayvanlar, kuþlar, börtü böceðin yaþadýðý alanlara insanlarý dahil etmemek lazým. Yoksa bir anda orada at ve mandadan çok insan olabilir. Ama insanlar gelip orayý görsünler ve gördüklerinde hassasiyet de göstersinler. Hürmetçi Sazlýðý 13 milyon yýllýk bir iç deniz. Sultan Sazlýðý’nýn hemen yakýnýnda, þehre de yakýn. Ama ne yazýk ki insanlar tarafýndan verilen zararlar sonrasý korunmasý, farkýndalýk oluþmasý gereken de bir alan. 

Neden sazlýkla ilgili farkýndalýk oluþturmak istiyorsunuz?

Þu an bir tehlike yok ama olmayacaðý anlamýna gelmiyor. Þöyle bir yanlýþ yapýlmýþ; Kayseri Organize Sanayi Bölgesi Hürmetçi Sazlýðý’nýn bir kýsmý kurutularak yapýlmýþ. Sazlýk kurutuldukça yeni fabrikalar eklenmiþ. Ýki yýl önce bu durduruldu. Bölge ulusal öneme haiz ikinci derece sit alaný ilan edildi. Ama o statü üç yýl daha geçerli. Üç yýl sonra ‘Burasý kurumuþ zaten bir önemi yok. Hadi buraya fabrika yapmaya devam edelim’ de diyebilirler. Bizi tedirgin eden de bu. Ýþte bu atlar sazlýða sahip çýkmýþ olacaklar. Çünkü orada 2 bin kadar manda, yüzlerce koyun var. Orada bir gerçek köy hayatý devam ediyor. Binlerce kuþ barýnýyor. Sultan Sazlýðý’nýn devamý bir bakýma. Dolayýsýyla Hürmetçi Sazlýðý dikkat çekilmesi gereken noktalardan. Ümit ederim atlar baþrolde olmak üzere o sazlýðýn kýymeti bilinir.

Öðretmenlik yapmak üzere geldiði Kayseri’de yýlký atlarýnýn varlýðýný fark eden ve onlarý fotoðraflamaya baþlayan Nuri Çorbacýoðlu, sazlýðýn ve yýlký atlarýnýn bilinirliðini arttýrmak için Hürmetçi Köyü’ne Türk At ve Atçýlýk Müzesi kurmak istiyor.

Rahvan atlara sahip çýkmamýþýz