Dünya ticaretinin þah damarý sayýlan, tarihin en eski ve uzun karayolu özelliðini taþýyan M.Ö. 2. yüzyýldan 1800 yýllarýna kadar önemini koruyan Ýpek Yolu, Doðu Batý, Kuzey Güney etkileþiminin saðlanmasýnda etkin rol oynadý. Yüzyýllar boyunca Doðu’nun zengin medeniyeti Batý’ya taþýndý. Ýpek Yolu sayesinde Doðu toplumlarý refah seviyesini yükseltti. Ýpek Yolu ekonomik geliþmelerin yaný sýra farklý medeniyetleri, kültürleri, dil ve dinlere sahip milletleri birbirine baðladý. Ýpek Yolu, Doðu ve Batý kültürleri arasýnda bir köprü oldu ve ülkeler arasý kültür alýþveriþini saðladý. Bu yol bilgelerin, ordularýn, fikirlerin, dinlerin ve kültürlerin de yolu oldu.
Asýrlýk ticaret yolu yeniden canlandý
Bugün Ýpek Yolu’nu yeniden o eski ihtiþamlý günlerine geri döndürmek için çalýþmalar sürüyor. Yakýn bir dönemde Ýpek Yolu’nu yeniden canlandýrmak ve dünya ekonomisine yeni bir yön vermek amacýyla Çin baþta olmak üzere Türkiye’nin de içinde bulunduðu ülkeler ‘Tek Kuþak Tek Yol’ projesi kapsamýnda bir araya geldi. 2013 yýlýnda Þi Cinping tarafýndan açýklanan ‘Tek Kuþak Tek Yol’ projesi ile Çin, sunduðu yeni pragmatik bölgeselcilik yaklaþýmý ile uluslararasý sistemde daha az çekici hale gelen Batý kökenli koþullu projeler karþýsýnda kazan-kazan anlayýþýna dayalý kapsayýcý bir model sundu. Asya, Avrupa ve Afrika’yý kara ve deniz yollarý ve ekonomik koridorlar ile birbirine baðlamaya çalýþan Tek Kuþak Tek Yol projesinin amaçlarýndan biri de halklar arasýnda iliþkiler kurulmasý idi. Yeni Ýpek Yolu’nun ilk adýmlarý 14-15 Mayýs 2017 tarihinde Pekin’de Modern Ýpek Yolu olarak da adlandýrýlan “Kuþak ve Yol Uluslararasý Ýþbirliði” forumu ile atýldý.
Son yüzyýlýn en önemli projesi olarak adlandýrýlan bu mega ticaret ve ulaþým projesinden Türkiye’nin de beklentileri yüksek. Batý ile olan iliþkilerinde iniþ ve çýkýþlarýn hakim olduðu bu yeni dönemde kuþkusuz Türkiye’nin uluslararasý politikada kendine yeni alternatifler aramasý þaþýrtýcý bir geliþme deðil. Üstelik Türkiye, Kuþak ve Yol projesinde önemli bir yerde duruyor. Bakü-Tiflis- Kars demir yolu ile Demir Ýpek Yolu’nun bir parçasý olarak kurgulanan Marmaray ve 3. Köprü önemli noktalar olarak inþa edildi. Bu sayede Türkiye, Çin ile Avrupa arasýndaki yük trafiðinde önemli bir alan oldu. Bakü-Tiflis-Kars demiryolu hattý sayesinde Londra’dan kalkan bir tren Pekin’e kadar kesintisiz gidebilecek. Üstelik nerdeyse 2 aylýk süre 15 güne düþürüldü. Bu yol sayesinde Türkiye ekonomik anlamda da canlanacak. Ýpek Yolu’ndaki ilk ulaþým geçtiðimiz günlerde gerçekleþti. Çin’in Þian þehrinden yola çýkan ilk tren China Railway Express, 7 Kasým’da Marmaray’dan geçti. Çin’den yola çýkýp Kars üzerinden Türkiye’ye giriþ yapan tren, Marmaray’ý kullanarak Avrupa’ya geçen ilk yük treni oldu. Toplam uzunluðu 820 metre olan 42 konteyner yüklü vagonla hareket eden tren, Avrupa’ya ulaþarak tarihe geçti. Bu anlamda ulaþým alanýnda yapýlan yatýrýmlarýn ülke için aslýnda düþünülenden çok daha büyük bir önemi olduðu görüldü. Tabi Ýpek Yolu sadece ekonomiyi deðil ülkeler arasý kültürel ve toplumsal etkileþimi de saðlayacak. Orta Asya’dan Balkanlar’a, Sibirya’dan Kuzey Afrika’ya Ýpek Yolu ayný zamanda Türk Ýslam kültürünün yayýlma yolu.
Türk dünyasý için ayrý bir öneme sahip
Ýpek Yolu’nun bizim açýmýzdan en önemli koridorlarýný Türk Cumhuriyetleri dediðimiz Kazakistan, Kýrgýzistan, Özbekistan, Türkmenistan ile Bakü-Tiflis- Kars Demiryolu projesinin oluþturduðunu belirten ve esasen bu yola bir Türk Koridoru olarak da adlandýrabileceðimizi söyleyen Ýpekyolu Stratejik Araþtýrmalar Derneði (ÝPAR) Baþkaný gazeteci ve Türkolog Dr. Seyfullah Türksoy, Çin’in baþlatmýþ olduðu ve Pekin’den Londra’ya kadar uzanan modern Ýpek Yolu projesinin tamamlandýðýnda dünya dengelerini etkileyeceðini belirtiyor. Ýpek Yolu, üç kýtayý birbirine baðlayan modern ticaret, ulaşým ve lojistik yolu olacak. Son yýllarda dünya ticaret hacminin düşüşü göz önüne alýndýğýnda bu yolun küresel ekonomiye katkýsýnýn büyük olacaðýný dile getiren Türksoy, “Ulaþým maliyetleri azalacak ve ticari ürünlerin daha kýsa sürede hedef pazarlara ulaþmasý saðlanacak. Modern Ýpek Yolu Doðu toplumlarýnýn yeniden yükseliþinde önemli bir unsur olacak. Proje, geçtiği tüm ülkeleri küresel ticarete bağlayacak ve ekonomik gelişmelerini arttýracak. Doðu ve Batý ülkeleri arasýndaki ticaretin ulaþým maliyetleri azalacaðý gibi süreler de kýsalacak.” dedi.
İpek Yolu iki farklý güzergâhtan oluþacak. Birincisi, Çin’den baþlayarak Orta Asya üzerinden devam eden, Türkiye’yi de içine alarak Doğu Avrupa ve Rusya’ya uzanan karayolu hattý. Bu hat için yeni ulaşým ağlarý yapýlmaya başlandý ve yetersiz durumdakiler ise elden geçirilerek iyileştirildi. İkincisi ise, Deniz İpek Yolu hattý. Deniz hattý ile özellikle Güney Çin Denizi, Hint Okyanusu ve Ortadoğu’daki körfezler ön plana çýktý. Deniz İpek Yolu, Çin’in bitişik kara sýnýrlarýndan ziyade diğer ülkelerin pazarlarýna da ulaşma imkaný sağlayacak. “Bu sayede Çin, küresel ticarette önemli bir pay elde edecek. Güzergah üzerinde genel olarak gelişmekte olan ülkeler bulunuyor. Proje kapsamýnda söz konusu ülkelerin yaklaşýk 21 trilyon dolarlýk bir ekonomik büyüklüğü oluşturduğu göz önünde bulundurulduğunda Modern İpek Yolu projesi ciddi bir ekonomik potansiyel barýndýrýyor” diyen Türksoy, bu projenin Türk Dünyasý için önemini þöyle özetliyor: “Ýpek Yolu, Türk Cumhuriyetleri ile Türkiye arasýndaki ticaret açýsýndan büyük önem taþýmakta. Kýrým Tatarlarýndan merhum Gaspýralý Ýsmail Bey’in 1 asýr önce dile getirmiþ olduðu dilde, fikirde, iþte birlik söyleminin düþünceden fiile çýkmasýnda modern Ýpek Yolu önemli rol oynayacak. Bu sayede Türkiye ile Türk Cumhuriyetleri arasýndaki iþ ve ticaret hacminin geliþmesinde faydalar saðlayacak. Esasen bu projenin Türkiye’nin Çin’le olan iliþkilerine de olumlu katkýlar saðlayacak. Türkiye ile Çin arasýndaki ticari ve ekonomik iliþkilerin geliþmesi, Çin sýnýrlarý içinde yaþayan milyonlarca Uygur Türkü’nü de çok olumlu etkileyecek. Ticari iliþkiler ülkeler arasý dostluða ve kültürel yakýnlaþmaya da olumlu katkýlar sunar. Türkiye ile Türk Cumhuriyetleri ayný köklerden gelen kardeþ topluluklardýr. Türk Birliði adýna yapýlan çalýþmalar modern Ýpek Yolu’nun hayata geçmesiyle daha da güçlenecek. Rahmetli Cumhurbaþkaný Turgut Özal’ýn zaman zaman vurguladýðý gibi Türk Asrý ideali mutlaka hayalden gerçeðe dönüþecek.”
Marmaray’ýn küresel önemi anlaþýldý
Türkiye’de son yýllarda gerçekleþen devasa projeler ülkenin küresel vizyonunu çok yüksek noktalara taþýdý. Marmaray, 3. Köprü, Bakü-Tiflis-Kars demiryolu projeleri İpek Yolu’nun orta koridorunu oluþturuyor. Marmaray’ýn stratejik öneminin þimdi daha iyi anlaþýldýðýný ve Bakü-Tiflis-Kars Demiryolu projesinin Ýpek Yolu’nun kalbi olduðunu belirten Türksoy, “Bu hat Türkiye ile baþta Azerbaycan olmak üzere bölgedeki diðer devletler arasýndaki ticari iliþkileri çok olumlu etkileyecek. Kars çok önemli bir lojistik merkezi olacak. Modern Ýpekyolu’yla canlanacak olan küresel ticari iliþkilere Marmaray, Ýstanbul Havalimaný, 3. Köprü, Osman Gazi Köprüsü, BTK hattý çok büyük fayda saðlayacak ve bu eserler Türkiye’yi geleceðin Türk Asrý’na taþýyan kilometre taþý mahiyetinde olan projeler arasýnda yer alacak.” þeklinde konuþtu.
Bu proje ile Çin’in son 30 yýlda kazandýðý finansal ve jeopolitik gücün katlanarak büyüyeceðini belirten Türksoy, bu durumda ABD’nin Çin’i giderek artan bir güvenlik tehdidi olarak görmesinin muhtemel bir sonuç olduðunu vurguladý.Türksoy, önümüzdeki süreçte Çin/ABD rekabetinin daha da þiddetleneceðini kaydetti.
Ýsmail Gülle: Ticari iliþkileri artýracak
Tek Kuþak Tek Yol projesi, küresel ticaret dengelerini deðiþtirecek. 65 ülke ve 3 milyarlýk nüfus söz konusu hattýn saðlayacaðý refahý bekliyor. Ýpek Yolu üç eski kýta Asya, Avrupa ve Afrika’nýn birbiri ile olan ticari iliþkilerinin þifresi. Yeni Ýpek Yolu’nun Türkiye’ye ekonomik olarak neler katacaðý ile ilgili deðerlendirmede bulunan TÝM Baþkaný Ýsmail Gülle þunlarý aktardý; “Türkiye, Çin’in baþlattýðý Kuþak Yol projesinin içerisine aldýðý coðrafyada; sahip olduðu demir, deniz, kara ve hava yolu ulaþým aðý ile son derece önemli bir konumda. Türkiye Ýhracatçýlar Meclisi olarak, ihracatýmýzý hem çeþitlilik hem de hacim anlamýnda çok daha ileri seviyelere taþýyacak Kuþak Yol inisiyatifini önemli bir dönüm noktasý olarak görüyoruz. ‘Dýþ Ticaret Fazlasý Veren Türkiye’ hedefimize ulaþmak için, bölge ülkeleriyle ortak yapacaðýmýz yatýrýmlar hususunda da üzerimize düþen sorumluluklarýmýzý yerine getiriyoruz. ‘Bir Kuþak Bir Yol” inisiyatifi kapsamýnda en çok yatýrým çekme potansiyeli olan ülkelerin baþýnda olan Türkiye’nin, özel sektör ve kamu kurumlarý nezdinde senkronize hareket ederek, önüne çýkan fýrsatlarý en iyi þekilde deðerlendirmesi için çalýþýyoruz. Sürdürülebilir büyümenin en saðlýklý yolu olan ihracat Türkiye ekonomisinin geleceðinde ciddi rol üstleniyor. Ýliþkilerimizde kazan kazan ilkesi doðrultusunda hareket etmemiz, korumacýlýk rüzgârý estiren küresel ekonomi politiðe de cevap niteliði taþýyacak. Yeni proje Avrasya’nýn dünyaya entegrasyonu, beraberinde büyük projeleri ve yeni ticaret fýrsatlarýný da getirecek. Çin ile Türkiye’nin karþýlýklý kazan – kazan formülüyle daha güçlü iliþkiler kurmasý ticaret için çok deðerli.” Yük taþýmacýlýðý konusunda Ýpek Yolu’nun yeniden canlanmasýnýn çok önemli olduðuna dikkat çeken Teoman Duralý ise “Þu anda deniz yolu ile bir nakliyat var. Ancak bu sýnýrlý, hem de çok daha pahalý. Tren bu anlamda en ucuz taþýma aracý. Orta Asya ülkeleri ile Türkiye arasýndaki ticarette yaþanan en büyük problem bu taþýmacýlýk idi. Ýpek Yolu buna çözüm olacak. Tabi bir de turizme de katký saðlayacaktýr.”þeklinde konuþtu.
Abdurrahman Þen: Özlenen kardeþlik baðlarý bu yolla kurulur
“Ýpek Yolu, Doðu ve Batý’nýn birbirini tanýmasýna katkýda bulundu. Bundan dolayý Ýpek Yolu üzerinde bulunan milletler arasýnda yeniden bir kültür köprüsü oluþturulduðunda söz konusu baðlarýn ortaya çýkartýlmasý ve kültür taþýyýcýlýðýndaki yerinin belirlenmesi de mümkün olacaktýr” diyen gazeteci ve yazar Abdurrahman Þen, bugünün siyasetine egemen olmanýn en temel yolunun kültürel kimliði korumak olduðunu belirtti. Birbirini tanýmada hâlâ eksikleri olan bu kardeþ devletlerin özlenen baðlarý kurmasýnýn en kýsa yolunun Ýpek Yolu olduðunu belirten Þen ÝBB Kültür Daire Baþkaný olduðu dönemde hayata geçirdiði kültür expo etkinliðini hatýrlatarak: “Ýstanbul ve Gyeongju þehirleri arasýnda gerçekleþen Expo Ýstanbul 2013 yolculuðu sonrasýnda Türkiye ile Kore’de karþýlýklý yapýlan etkinliklerin hepsinde Ýpek Yolu’nun günümüz dünyasýnda hak ettiði yeri alabilmesi için kültür yönü sýcak tutuldu ve ortak köklerimizi anlamak amacý güdüldü. Ýnanç turizmi açýsýndan Ýpek Yolu’nun konumuna bakýnca da; Müslümanlýðýn bölgeye maddi manevî neler kattýðýný görmek mümkün oluyor. Bizim gibi Batý’ya göçmüþ ama doðuda köklerini arayan milletler için Ýpek Yolu; bir dizi yeni bilinmeyenin varlýðýný sunar ve ispatlar.” diye konuþtu.