2018'den bu yana ilk! Ýngiltere ve Çin liderleri, Brezilya'da bir araya geldi

Ýngiltere ile Çin arasýnda farklý alanlarda iþbirliði olanaklarýný ele alan iki liderler 2018'den bu yana ilk kez yüz yüze görüþtü.

Ýngiltere Baþbakanlýk Ofisi 10 Numara'dan bir sözcünün yaptýðý yazýlý açýklamaya göre, Starmer, görüþmede iki ülke arasýnda "tutarlý ve pragmatik" iliþkiler kurma çaðrýsýnda bulundu.

Ýngiliz Baþbakan, G20 ülkeleri ve Birleþmiþ Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK) üyeleri olarak Ýngiltere ve Çin'in küresel istikrar, ekonomik iþbirliði ve temiz enerji dönüþümü için birlikte çalýþma sorumluluðunu paylaþtýðýný belirtti.

Dünyanýn gözü bu zirvede! Baþkan Erdoðan liderlere Gazze'yi anlatacak

Baþbakan Starmer, bu ortak hedeflere ulaþmak için Ýngiltere'nin yaklaþýmýnýn, "tutarlý, saygýlý ve pragmatik olacaðýný" ifade etti.

Her iki taraf da özellikle iklim konusunda bu tutumun gündemin üst sýralarýnda yer almasý ve net sýfýr emisyon hedefine ulaþma yolunda küresel ilerlemeyi hýzlandýrmak için daha fazla çalýþma yapýlmasý gerektiðini bildirdi.

"DÜRÜST VE AÇIK ÞEKÝLDE DÝYALOG KURMAK ÝSTÝYORUZ"

Baþbakan Starmer, görüþme kapsamýnda, Hong Kong, insan haklarý ve Rusya-Ukrayna Savaþý gibi farklý bakýþ açýlarýna sahip olunan alanlarda da Çin ile dürüst ve açýk þekilde diyaloða girmek istediklerini dile getirdi.

Starmer, yaklaþýmýnýn her zaman ülkesinin ulusal çýkarlarýna dayalý olacaðýný ancak öngörülebilir ve pragmatik ortak olmaya devam edeceklerini yineledi.

Uzmanlara göre Trump'ýn baþkanlýðýnda fosil yakýt üretimi artacak

Geleceðe dönük adýmlarýn da ele alýndýðý görüþmede, Ýngiltere Maliye Bakaný Rachel Reeves'in gelecek yýl ekonomik ve finansal iþbirliðini görüþmek üzere Çin Baþbakan Yardýmcýsý Hý Lifýng ile bir araya gelmek üzere Pekin'i ziyaret etmesi konusunda mutabýk kalýndý.

"GENÝÞ POTANSÝYEL ÝÞBÝRLÝÐÝ ALANLARI"

Çin Dýþiþleri Bakanlýðýndan görüþmeye iliþkin yapýlan açýklamaya göre, Devlet Baþkaný Þi de iki ülkenin tarih, kültür, deðerler ve sosyal sistemler bakýmýndan farklý olsalar da geniþ ortak çýkarlarý paylaþtýðý ve birbirlerinin kalkýnmalarýný akýlcý ve objektif bir perspektiften görmeleri gerektiðini belirtti.

Dünyanýn yeni bir çalkantý ve dönüþüm evresinden geçtiðine iþaret eden Þi, Çin ve Ýngiltere'nin, BMGK'nin daimi üyeleri ve büyük küresel ekonomiler olarak hem kendi ulusal kalkýnmalarýný ilerletme hem de küresel sorunlara çözüm üretme sorumluluðunu paylaþtýðýný dile getirdi.

Þi, iki ülkenin stratejik ortaklýk anlayýþýna ve karþýlýklý saygý, karþýlýklý öðrenme, açýk iþbirliði ve karþýlýklý kazanç ilkelerine baðlý kalarak iliþkilerin saðlýklý ve istikrarlý geliþimini hedeflemesi gerektiðini kaydetti.

Ýki ülkenin, ticaret ve yatýrýmlar, temiz enerji, finansal hizmetler, saðlýk bakýmý ve refah hizmetleri gibi "geniþ potansiyel iþbirliði alanlarý" bulunduðunun altýný çizen Þi, bu alanlardaki iþbirliðinin iki ülke halklarýnýn yararýna olacak yönde geliþtirilmesi çaðrýsýnda bulundu.

Þi, Çin ve Ýngiltere'nin küresel sorunlara siyasi çözümler bulmasý, yapay zekanýn küresel yönetiminin güçlendirilmesini teþvik etmesi, dünya ekonomik büyümesine ve ortak kalkýnmaya katkýda bulunmasý gerektiðini vurguladý.

ÝÞÇÝ PARTÝSÝ, BOZULAN ÝLÝÞKÝLERÝ YENÝDEN TESÝS ETMEK ÝSTÝYOR

Ýngiltere'de temmuzda yapýlan seçimleri kazanarak iktidara gelen Baþbakan Starmer liderliðindeki Ýþçi Partisi hükümeti, son 10 yýlda Muhafazakar Parti iktidarlarýnda Çin ile giderek bozulan iliþkileri yeniden normalleþtirmeyi ve özellikle ekonomik alanda iþbirliðini geliþtirmeyi hedefliyor.

Ýngiltere'de Muhafazakar Parti iktidarýnda, özellikle 2016'da baþbakanlýðý devralan Theresa May döneminden itibaren iliþkiler giderek ihtilaflý bir seyre girmiþti. Ýki ülke arasýnda, Pekin yönetiminin eski Ýngiliz sömürgesi Hong Kong'un özerk yönetim yapýsýný aþýndýran adýmlarý, Sincan ve Tibet'teki insan haklarý sorunlarý baþta olmak üzere anlaþmazlýklar giderek derinleþirken, üst düzey temaslar azalmýþtý.

Ýngiltere Parlamentosu, 2021'de Çin'in Sincan Uygur Özerk Bölgesi'ndeki Uygur azýnlýða "soykýrým" uyguladýðýna dair kararý kabul etmiþ ve ayný yýl Ýngiliz hükümeti, Çinli telekomünikasyon þirketi Huawei'in ülkede 5G hücresel iletiþim altyapýsý kurmasýný yasaklamýþtý.

GÜVENLÝK ENDÝÞELERÝ

Ýngiltere'nin Çin'in ülkedeki faaliyetlerine ve ekonomik güvenliðine dair endiþeleri de artmýþtý.

Muhafazakar Partinin son Baþbakaný Rishi Sunak, göreve baþladýktan kýsa süre sonra, Kasým 2022'de yaptýðý konuþmada, Çin ile iliþkilerde "iþbirliðinin altýn çaðýnýn noktalandýðýný", Ýngiltere'nin bundan böyle "ekonomik güvenliðe odaklanmasý gerektiðini" vurgulamýþtý.

Sunak liderliðindeki Muhafazakar Parti hükümetinin Mart 2023'te güncellediði "Güvenlik, Savunma, Kalkýnma ve Dýþ Politika Bütünleþik Strateji Belgesi"nde Çin'in hem güvenlik hem deðerler bakýmýndan Ýngiltere'nin görmeyi istediði uluslararasý düzene "çaðý tanýmlayan bir meydan okuma" oluþturduðu belirtilerek, Çin'e yönelik yaklaþýmýn "deðiþerek ilerlemesi"nin gerektiði vurgulanmýþtý.

Belgede, "Pekin ile iklim deðiþikliði gibi sorunlarda iþbirliði için ortaklarýmýzla çalýþmayý sürdüreceðiz fakat Çin Komünist Partisinin zorlama ve baðýmlýlýklar yaratma giriþimlerine diðerleriyle birlikte karþý çýkacak, ülkemizi, demokrasimizi ve ekonomimizi koruyacaðýz." ifadesine yer verilmiþti.

Ýngiltere Parlamentosunun Ýstihbarat ve Güvenlik Komitesi de Temmuz 2023'te yayýmladýðý raporda, Çin'in Ýngiltere'nin ekonomisi, siyaseti, sivil altyapýsý ve akademisine nüfuz ederek "devlete karþý topyekun saldýrýya giriþtiði", Ýngiliz hükümetinin buna karþý koruma mekanizmalarý geliþtirmekte yetersiz kaldýðý uyarýsýnda bulunmuþtu.