ABD'den Ýran'a gözdaðý: Yanlýþ yöne gidiyor! E3 ülkeleri de çaðrý yaptý

Günlük basýn toplantýsýnda gündemdeki konularý deðerlendiren Price, Uluslararasý Atom Enerjisi Ajansý'nýn (UAEA) Ýran raporuna deðinerek Ýran'ýn 2015'te imzalanan Ortak Kapsamlý Eylem Planý (OKEP) anlaþmasýnda belirlenen uranyum zenginleþtirme sýnýrlarýný aþmaya devam ettiðini belirtti.

Ýran'ýn yakýn zamanda Güvenlik Denetim Anlaþmasý Ek Protokolü dahil UAEA ile iþ birliðini azaltmaya yönelik adýmlar attýðýný hatýrlatan Price, "Ýran'ýn yanlýþ yöne gittiðine dair kaygýmýzý yineledik. Ýran nükleer yükümlülüklerinden uzaklaþýyor. Bizim amacýmýz ise ABD ile Ýran'ý OKEP kapsamýndaki yükümlülüklerini yerine getirecek bir sonuç elde etmektir. Ancak atýlan adýmlar yanlýþ yöne doðru gidiyor." dedi.

UAEA'nýn Ýran'a yönelik baþta beyan edilmemiþ nükleer stok olmak üzere birçok ciddi konuyu daha incelediðini belirten Price, "Ýran'ýn bir an önce UAEA ile bu konularda iþ birliði yapmasý konusunda ýsrar ediyoruz." dedi.

Ýran'ýn Birleþmiþ Milletler (BM) Viyana Ofisi Daimi Temsilcisi Büyükelçi Kazým Garibabadi, dün yaptýðý açýklamada, "Yaptýrýmlarýn Kaldýrýlmasý için Stratejik Eylem Planý yasasý kapsamýnda UAEA'ya verilen tüm ek denetimler askýya alýndý." diye konuþmuþtu.

Garibabadi, "Bundan sonra Güvenlik Denetim Anlaþmasý'nýn ötesinde herhangi bir yükümlülük yok. Nükleer tesislere de gerekli talimatlar verildi." ifadelerini kullanmýþtý.

Ek Protokol, UAEA müfettiþlerinin nükleer tesislerini istedikleri zaman aniden denetlemelerine izin veriyordu.

E3 olarak adlandýrýlan Almanya, Ýngiltere ve Fransa ise bugün Ýran'ý Uluslararasý Atom Enerjisi Ajansý (UAEA) müfettiþlerine özel denetim izinleri verdiði Ek Protokol'ü askýya alma kararýndan vazgeçmeye çaðýrmýþtý.

- ABD GÜRCÝSTAN KONUSUNDA ENDÝÞELÝ

Gürcistan'da devam eden siyasi krize yönelik açýklamada da bulunan Price, "ABD Gürcistan muhalefet lideri Nika Melia ve diðer muhalefet mensuplarýnýn gözaltýna almasýndan derin rahatsýzlýk duymaktadýr." dedi.

Price, Gürcistan'daki olaylarýn demokrasi ve hukukun üstünlüðü esasý üzerinden çözülmesi çaðrýsýnda bulunarak ülkede yaþananlarýn Gürcistan'ýn Avro-Atlantik hedefleri ile uyuþmadýðýný kaydetti.

Gürcistan'da 20 Haziran 2019'da 26. Ortodoks Parlamentolar Arasý Genel Asamblesi'nin oturumunda, Rusya heyetinde yer alan Rus Komünist Partisi Üyesi ve Rusya Devlet Dumasý Milletvekili Sergei Gavrilov'un Parlamento Baþkaný'nýn koltuðuna oturmasý, binlerce kiþi tarafýndan protesto edilmiþti.

Melia, protestocularý kýþkýrttýðý gerekçesiyle gözaltýna alýnmýþ, sonrasýnda kefaletle serbest býrakýlmýþtý. Fakat kefaleti ödemeyen Melia hakkýnda yeniden gözaltý kararý alýnmýþtý.

Baþsavcýlýðýn talebi üzerine, önceki gün yapýlan olaðanüstü parlamento oturumunda, çoðunluða sahip iktidardaki Gürcü Hayali Partisi, Melia'nýn vekilliðinin düþürülmesi yönünde oy kullanmýþtý.

Tiflis Þehir Mahkemesi de Melia hakkýnda gözaltý kararý almýþ ancak ana muhalefet lideri, polise teslim olmamýþtý.

Melia, sabah saatlerinde partisinin merkez ofisine düzenlenen ve yüzlerce polisin katýldýðý operasyonla gözaltýna alýnmýþtý.

- ÇÝN'ÝN SÝNCAN'DAKÝ FAALÝYETLERÝNE SOYKIRIM TANIMLAMASI

(Joe) Biden yönetimin Çin'e atayacaðý yeni büyükelçiye iliþkin detay vermekten kaçýnan Price, baþta Sincan bölgesindeki Uygur Türklerine yönelik faaliyetler olmak üzere yeni büyükelçinin elinde kabarýk bir dosya olacaðýný ifade etti.

Price, Dýþiþleri Bakaný Antony Blinken'ýn "Sincan'da yaþananlarýn bir soykýrým olduðunu" söylediðini hatýrlatarak "Ayný zamanda insanlýða karþý suçlarýn da iþlendiði konusunda da açýk olduk. Baþka ülkeler de bununla yakýndan ilgileniyor. Farklý baþkentlerde devam eden süreçler var." dedi.

- MISIR'DAKÝ ÝNSAN HAKLARI ÝHLALLERÝ

Blinken'ýn Mýsýr Dýþiþleri Bakaný Samih Þükri ile yaptýðý telefon görüþmesinde insan haklarýnýn iki ülke iliþkilerindeki önemine vurgu yapmasýna iliþkin bir soruya yanýt veren Price, Joe Biden yönetiminin "menfaatleri için Amerikan deðerlerinden asla vazgeçmeyeceðini" iddia etti.

Demokrasi ve insan haklarý konusunun, Amerikan dýþ politikasýnýn önemli önceliði olduðunu savunan Price, "Dýþiþleri Bakanlýðý Mýsýr hükümeti ile sürekli olarak ifade ve toplanma özgürlüðü dahil Mýsýr'da insan haklarýna saygýnýn olmadýðýna yönelik kaygýmýzý iletiyor." dedi.

Blinken'ýn, Þükri ile görüþmesinde, "ABD ile Mýsýr ikili iliþkilerinin merkezinde olacaðýna vurgu yaptýðý Mýsýr'daki insan haklarý konusuna ve Mýsýr'ýn Rusya'dan Su-35 alma ihtimaline iliþkin kaygýlarýný" gündeme getirdiði belirtilmiþti.

ULUSLARARASI ATOM ENERJÝSÝ AJANSI, ÝRAN'IN YÜZDE 20 ORANINDA ZENGÝNLEÞTÝRÝLMÝÞ URANYUM ÜRETTÝÐÝNÝ AÇIKLADI

Uluslararasý Atom Enerjisi Ajansý (UAEA), Ýran'ýn yüzde 20 oranýnda zenginleþtirilmiþ 17,6 kilogram uranyum ürettiðini bildirdi.

UAEA, üye ülkelerle paylaþtýðý 16 Þubat tarihli raporda, Tahran yönetiminin daha önce duyurduðu gibi yüzde 20 oranýnda zenginleþtirilmiþ uranyum ürettiðini belirtti.

Rapora göre Ýran, zenginleþtirilmiþ uranyum stokunu 2 Kasým'da bildirilen yaklaþýk 2 bin 442 kilogramdan 2 bin 968 kilograma yükseltti.

- AJANS, ÝRAN'IN BÝLDÝRMEDÝÐÝ NÜKLEER MATERYALLER OLABÝLECEÐÝNDEN ENDÝÞELÝ

Raporda, "Ajans, Ýran tarafýndan bildirilmemiþ bir noktada, kuruma deklare edilmemiþ nükleer materyallerin olabileceði hususunda derin kaygý içinde. Söz konusu nükleer materyalin Ýran'ýn güvenlik denetimi anlaþmasý kapsamýnda bildirilmesi gerekir." ifadesine yer verildi.

Kapsamlý Ortak Eylem Planý olarak adlandýrýlan ve 2015'te imzalanan nükleer anlaþma, Ýran'ýn, 202,8 kilogramlýk uranyum stoku bulundurmasýna ve yüzde 3,67'ye kadar uranyum zenginleþtirmesine izin veriyor.

- ANLAÞMANIN ÝZÝN VERDÝÐÝ ORANIN 15 KATI FAZLA STOK

Böylelikle Ýran, nükleer anlaþmanýn izin verdiði zenginleþtirilmiþ uranyum stokunun yaklaþýk 15 kat fazlasýna sahip oldu.

Ýran, ülkede onaylanan "nükleer yasa" kapsamýnda 5 Ocak'ta yüzde 20 oranýnda zenginleþtirilmiþ uranyum ürettiðini açýklamýþtý.

- ÝRAN'DAKÝ "NÜKLEER YASA"

Muhafazakarlarýn çoðunlukta olduðu Ýran Meclisi, nükleer bilimci Muhsin Fahrizade'nin 27 Kasým 2020'de öldürülmesinden kýsa süre sonra nükleer faaliyetleri hýzlandýrmayý hedefleyen "Yaptýrýmlarýn Kaldýrýlmasý ve Ýran Ulusunun Çýkarlarýnýn Korunmasý Ýçin Stratejik Eylem Planý" yasasýný çýkarmýþtý.

Ýran Atom Enerjisi Kurumunun uranyumu en az yüzde 20 zenginleþtirmeye baþlamasýný ve düþük düzeyli zenginleþtirilmiþ uranyum stoklarýný artýrmasýný zorunlu kýlan yasa, nükleer anlaþmanýn taraflarýnýn 21 Þubat'a kadar Tahran'ýn bankacýlýk iliþkilerini ve petrol ihracatýný normale döndürecek adýmlar atmamasý halinde Ýran'ýn NPT kapsamýnda 2016'dan bu yana gönüllü olarak uyguladýðý Ek Protokol'den ayrýlmasýný gerektiriyor.

Tahran yönetimi, Ek Protokol uyarýnca UAEA müfettiþlerinin nükleer tesislerini istedikleri anda aniden denetlemelerine izin vermiþti. Ýran'ýn Ek Protokol'den ayrýlmasý, Ajans müfettiþlerinin denetimlerinin sýnýrlandýrýlacaðý anlamýna geliyor.

E3 ÜLKELERÝ, ÝRAN'I NÜKLEER ANLAÞMANIN EK PROTOKOL'ÜNÜ ASKIYA ALMA KARARINDAN VAZGEÇMEYE ÇAÐIRDI

E3 olarak adlandýrýlan Almanya, Ýngiltere ve Fransa, Ýran'ý Uluslararasý Atom Enerjisi Ajansý (UAEA) müfettiþlerine özel denetim izinleri verdiði Ek Protokol'ü askýya alma kararýndan vazgeçmeye çaðýrdý.

Almanya, Ýngiltere ve Fransa'nýn ortak açýklamasýnda, Ýran'ýn nükleer tesislerinde ani denetimlere imkan veren Ek Protokol'ü askýya almasýndan büyük üzüntü duyulduðu belirtildi.

Ýran'ýn adýmýnýn, Tahran'ýn nükleer faaliyetlerine iliþkin Kapsamlý Ortak Eylem Planý kapsamýndaki taahhütlerinin bir baþka ihlali olduðu ve UAEA'nýn güvenlik önlemlerinin gözetimini önemli ölçüde azaltacaðý ifade edildi.

Bunun ayný zamanda UAEA'nýn Ýran'ýn nükleer programý ve ilgili faaliyetlerini izleme ve doðrulama yeteneðini de kýsýtlayacaðý belirtilen metinde, "Ýran'ý þeffaflýðý azaltan tüm önlemleri durdurmaya ve tersine çevirmeye, UAEA ile tam ve zamanlamaya uygun olarak iþbirliði yapmaya çaðýrýyoruz." ifadesi kullanýldý.

Grubunun hedefinin, Kapsamlý Ortak Eylem Planý'ný korumak ve Ýran ile ABD'nin plan kapsamýndaki taahhütlerine tam olarak uymasýný saðlayacak bir çözüme ulaþýlmasý amacýyla yapýlan diplomatik çabalarý desteklemek olduðu kaydedildi.

- ÝRAN ASKIYA ALDI

Ýran'ýn Birleþmiþ Milletler (BM) Viyana Ofisi Daimi Temsilcisi Büyükelçi Kazým Garibabadi, bugün yaptýðý açýklamada, "Yaptýrýmlarýn Kaldýrýlmasý için Stratejik Eylem Planý yasasý kapsamýnda UAEA'ya verilen tüm ek denetimler askýya alýndý." demiþti.

Garibabadi, "Bundan sonra Güvenlik Denetim Anlaþmasý'nýn ötesinde herhangi bir yükümlülük yok. Nükleer tesislere de gerekli talimatlar verildi." ifadelerini kullanmýþtý.

Ek Protokol, UAEA müfettiþlerinin nükleer tesislerini istedikleri zaman aniden denetlemelerine izin veriyordu.