Avustralya ile ''denizaltý antlaþmasý'' Pasifik'te güç dengelerini yeniden tanýmlýyor

Avustralya'nýn, ABD'nin Ýngiltere'den sonra nükleer enerjili denizaltýlarla ilgili sýrlarýný paylaþtýðý ilk ülke olmasý, Washington'ýn yeni güvenlik stratejisinde Pasifik bölgesine ve Çin ile rekabete verdiði önemi gösteriyor.

Merkezi Londra'da bulunan Uluslararasý Stratejik Çalýþmalar Enstitüsünün "2021 Askeri Güç Dengesi" raporuna göre, 2 milyon 185 bin askeri personeli olan Çin, dünyanýn asker sayýsý bakýmýndan en büyük ordusuna sahip bulunuyor.

Ülkelerin hava, kara ve deniz kuvvetlerinin güncel silah gücü ile ilgili verilerin derlendiði "Globalfirepower.com" internet sitesine göre, Çin'in 3 bin 260 uçaklýk muharip hava gücü ve 777 parçadan oluþan donanmasý var.

ABD'nin ise 1 milyon 388 bin 100 asker sayýsý Çin'den az olmakla birlikte 13 bin 233 uçaðý ile Çin'den çok daha üstün bir hava gücüne sahip. Ülkenin 490 parçalýk donanmasý Çin'den sayýca az fakat nitelik olarak daha üstün savaþ araçlarý barýndýrýyor.

ABD'nin Avustralya'ya denizaltý desteði verme kararý, Çin ile rekabette açýk denizde kendisine niteliksel üstünlük ve manevra kabiliyeti saðlayacak muharebe araçlarýna yöneleceðini gösteriyor.

- NÜKLEER DENÝZALTILAR

ABD, Ýngiltere'nin Avustralya'ya saðlamak istediði nükleer enerjili denizaltýlara sahip ülkelerin tamamýnýn Pasifik bölgesinde çýkarlarý olan ülkeler olmasý dikkati çekiyor.

ABD, nükleer enerjiyle çalýþan 68 denizaltý ile bu alanda baþý çekerken bu ülkeyi 29 ile Rusya, 12 ile Çin, 11 ile Ýngiltere, 8 ile Fransa ve 1 denizaltý ile Hindistan izliyor.

ABD, Ýngiltere ve Avustralya liderleri, 16 Eylül'de duyurulan anlaþmayla ilgili açýklamalarýnda Çin'in adýný anmasalar da "artan bölgesel güvenlik endiþelerine" yaptýklarý ortak vurgu, iþ birliðinin Çin'in bölgedeki askeri gücünü dengelemeye yönelik bir pakt olduðu deðerlendirmesine yol açtý.

Çin Dýþiþleri Bakanlýðý Sözcüsü Cao Lician da yaptýðý açýklamada, "yeni güvenlik ortaklýðýnýn bölgesel barýþ ve istikrara zarar verdiðini ve silahlanma yarýþýný yoðunlaþtýracaðýný" belirterek üç ülkenin iþ birliðini kendilerine karþý bir pakt olarak gördüklerinin iþaretini verdi.

Anlaþma kapsamýnda ABD ve Ýngiltere, Avustralya'nýn nükleer enerji ile çalýþan denizaltýlardan bir filo oluþturmasýna destek saðlayacak. Güney Avustralya eyaletinin baþkenti Adelaide'da konuþlanacak filo ile Avustralya nükleer enerjiyle çalýþan denizaltýlara sahip 7. ülke olurken nükleer silaha sahip olmayýp bu türden harp araçlarýna sahip olan tek ülke olacak.

- II. DÜNYA SAVAÞI'NDAN BU YANA BÖLGEDE KURULAN "EN ÖNEMLÝ ÝTTÝFAK"

Bazý analistler, yeni güvenlik iþ birliðinin, Pasifik bölgesinde II. Dünya Savaþý'ndan bu yana kurulan "en önemli ittifak" olduðu görüþünü dile getiriyor.

II. Dünya Savaþý'nda ayný ittifak içinde yer alan ABD, Ýngiltere ve Avustralya, bölgede yayýlmacý politika izleyen Japonya'ya karþý Pasifik'te denge oluþturmayý baþarmýþtý. Avustralya'nýn doðu kýyýsý açýklarýnda yapýlan Mercan Denizi Muharebesi ve kuzeydoðusunda yapýlan Midway Deniz Muharebesi, Japonya Ýmparatorluk Donanmasýnýn bölgedeki üstünlüðünün kýrýlmasý ve savaþýn seyrinin deðiþmesinde önemli rol oynamýþtý.

- QUAD ÝTTÝFAKI VE ABD'NÝN ÝKÝLÝ ÝTTÝFAKLARI

Öte yandan ABD, Avustralya ile ayný zamanda, Japonya ve Hindistan'ýn yer aldýðý "Dörtlü Güvenlik Ýttifaký" (Quad) kapsamýnda da savunma ve güvelik ortaklýðý bulunuyor. Hint-Pasifiði bölgesinde güvenliði ve seyrüsefer serbestisini güvence altýna almayý amaçladýðý açýklanan ittifakýn da Çin'in bölgesel etkinliðini dengelemeyi hedeflediði deðerlendirmesi yapýlýyor.

Pasifik bölgesinde ayrýca Japonya, Güney Kore ve Singapur'da kalýcý askeri üsleri bulunan ABD'nin Avustralya ile yaptýðý anlaþma uyarýnca 2 bin 500 kiþilik bir deniz piyade gücü dönüþümlü olarak ülkenin kuzeyindeki Darwin'de görev yapýyor.

ABD, ayrýca Filipinler ile imzaladýðý Misafir Kuvvetler Anlaþmasý kapsamýnda bu ülkede asker bulunduruyor.

- KUÞAK VE YOL GÝRÝÞÝMÝ VE ÇÝN'ÝN BÖLGESEL ÝÞ BÝRLÝKLERÝ

Çin'in ise 1961'de Kuzey Kore ile imzaladýðý "Çin-DPRK Dostluk Ýþ Birliði ve Karþýlýklý Yardým" anlaþmasý dýþýnda bölgesel ittifak anlamý taþýyan bir baðýntýsý bulunmuyor.

Bölge ülkeleriyle daha çok ekonomik iþ birliðini geliþtirme stratejisi izleyen Çin, bölgedeki ABD müttefikleri dahil çoðu ülkenin en önemli ticaret ortaðý haline gelirken Güneydoðu Asya Uluslar Birliði (ASEAN) ile iliþkileriyle bölgesel iþ birliði çabalarýna öncülük ediyor.

Bu arada Çin, ABD'nin kendisini Hint-Pasifik bölgesinde çevreleme hamlesi olarak gördüðü ittifaklara karþý, 2013'te baþlattýðý Kuþak Yol Giriþimi kapsamýnda kara ve demir yollarý, limanlar ve diðer altyapý projeleri destek verdiði ülkeler aracýlýðýyla Asya kýtasýnda batýya doðru etkisini arttýrýyor.

Çin'in Kuþak Yol Giriþimi kapsamýnda deniz ve kara yoluyla ticaret baðlarýný artýrdýðý ülkelerin ortak güvenlik ihtiyacýyla gelecekteki olasý cepheleþmelerde Pekin'e yakýn durabileceði deðerlendirmeleri yapýlýyor. Endonezya, Malezya, Sri Lanka, Pakistan, Ýran ile ABD'nin çekilmesinin ardýndan Çin'in nüfuzunun artmasýnýn beklendiði Afganistan da bu ülkeler arasýnda.

Pekin yönetimi ABD'nin Japonya'yla ortaklýðýna karþý Güney Kore ile Avustralya'yla ortaklýðýna karþý Yeni Zelanda ile Hindistan'la yakýnlaþma çabalarýna karþý Bangladeþ, Sri Lanka ve Pakistan ile iliþkilerini geliþtiriyor. Her ne kadar bu iliþkiler birer askeri ittifak biçiminde olmasa da bu ülkelerin ekonomik çýkarlarý nedeniyle Çin'i çevrelemeye yönelik hamlelere destek vermeye gönülsüz olacaklarý deðerlendiriliyor.

- RUSYA ÝLE YAKINLAÞMA

ABD ile artan rekabetin stratejik baskýný hisseden Çin, ayný zamanda Rusya ile de yakýnlaþýyor. Birleþmiþ Milletler (BM) Güvenlik Konseyinin daimi üyeleri olan iki ülke 28 Haziran'da, Þubat 2022'de dolacak olan 2021 tarihli "Çin Halk Cumhuriyeti ile Rusya Federasyonu Arasýnda Ýyi Komþuluk ve Dostane Ýþ Birliði Anlaþmasý"nýn süresini 5 yýl daha uzatmaya karar verdi.

Ýki ülke özellikle ABD'nin ani çekilme kararýnýn ardýndan Afganistan'daki geliþmelerin bölgesel istikrarý olumsuz etkilemesini önlemek üzere birlikte hareket ediyor. Çin'in Afganistan Özel Temsilcisi Yue Þiaoyong, 22 Eylül'de Afganistan'ýn baþkenti Kabil'de, Rusya ve Pakistan'ýn Afganistan özel temsilcileri ve geçici Taliban hükümeti üyeleriyle ortak görüþmeler gerçekleþtirdi.

- PASÝFÝK'TEKÝ DÝÐER GÜÇ UNSURLARI

Temelde bir Avrasya gücü olmakla birlikte Pasifik'e kýyýsý olan ve Kuzey Pasifik bölgesinde etkinliði sürdürmek isteyen Rusya 1 milyon 14 bin kiþilik ordusu, 4 bin 144 uçaklýk hava gücü ve 603 parçalýk donanmasýyla bölgedeki önemli askeri güçlerden biri konumunda bulunuyor.

Öte yandan 2 bin 199 savaþ uçaðý ve 285 parçalýk donanmasýyla Hindistan, 1480 uçaðý ve 155 parçalýk donanmasýyla Japonya, bölgedeki askeri güç dengelerine etki edebilecek kapasiteye sahip ülkeler olarak öne çýkýyor.

Avustralya ise 58 bin 600 askeri, 425 savaþ uçaðý ile 48 parçalýk donanma ile daha sýnýrlý bir askeri kapasiteye sahip olsa da yeni nükleer denizaltý anlaþmasýnýn yaný sýra Afganistan'daki NATO harekatýna verdiði destekte görüldüðü gibi NATO üyesi olmasa da Batý askeri ittifakýnda önemli bir yer iþgal ediyor.

- KUZEY KORE

Bölgede nükleer silahlanma ve güdümlü füze programlarý nedeniyle ABD ve Güney Kore ile cepheleþme içindeki Kuzey Kore, her ne kadar Çin'in bir müttefiki sayýlmasa da bölgedeki olasý bir çatýþma bölgesi olarak güç dengelerini etkileyebilecek konuma sahip.

ABD öncülüðündeki BM güçleri, kuzeydeki komünistlerle savaþan Güney Kore'ye destek için 1950'de Kore'ye asker çýkardýðýnda Çin, Kuzey Kore'ye destek vermiþ, Çin Halk Kurtuluþ Ordusuna (PLA) baðlý gönüllü birlikleri ABD ve BM güçlerine karþý savaþmýþtý.

Bugün Kuzey Kore'nin 1 milyon 280 bin, Güney Kore'nin ise 599 bin kiþilik ordularý bulunuyor. Kuzey Kore'nin 946 savaþ uçaðý ile 984 parçalýk donanmasýna karþý Güney Kore'nin 1581 savaþ uçaðý ve 234 parçalýk donanmasý var.

Ateþkes halindeki taraflarýn silahlanmayý sürdürdüðü Kore Yarýmadasý'nda barýþ yönündeki çabalarýn kýsa vadede sonuç alýnmasý beklenmiyor.