BM Ýklim Zirvesi'nde finansman konusu öne çýkacak

Tüm dünya iklim deðiþikliði nedeniyle orman yangýnlarý, seller, kuraklýk ve su kýtlýðý gibi felaketlerle baþa çýkmaya çalýþýrken ülkeler hem ulusal hem de küresel iklim hedeflerine ulaþabilmek yeþil enerjiye geçiþ ve karbondan arýndýrma gibi sürdürülebilir çözümler aramaya devam ediyor.

Baþta ekonomik gerekçeler, ülkelerin söz konusu hedeflere ulaþmasýnda engel teþkil ederken COP29 bu engellerin aþýlmasýna yönelik atýlabilecek ortak adýmlarýn müzakere edilmesi konusunda önemli bir platform oluþturacak.

- DÜNYANIN 2 BÜYÜK KÝRLETÝCÝSÝ ABD VE ÇÝN'ÝN LÝDERLERÝ KATILMAYACAK

COP29, küresel ýsýnma ile mücadelede gelinen noktayý ve iklim deðiþikliðiyle ilgili diðer önemli gündem maddelerini masaya yatýrmak için bu yýl 11-22 Kasým tarihlerinde Bakü'de düzenlenecek.

Azerbaycan'ýn bugüne kadarki en büyük uluslararasý etkinliði olacak COP29'un ilk 2 gününde, yaklaþýk 100 ülkenin devlet ve hükümet baþkanlarýnýn katýlacaðý Devlet Baþkanlarý Zirvesi düzenlenecek ve Cumhurbaþkaný Recep Tayyip Erdoðan'ýn da bu zirveye katýlmasý bekleniyor.

50 binden fazla delegenin katýlmasý beklenen ve 11-12 Kasým tarihlerinde düzenlenecek Dünya Ýklim Eylem Zirvesi'nde Cumhurbaþkaný Erdoðan ve diðer liderlerin gerçekleþtirmesi beklenen konuþmalar önem taþýyacak.

Ýngiltere Baþbakaný Keir Starmer, Ukrayna Devlet Baþkaný Volodimir Zelenskiy, Ýtalya Baþbakaný Baþbakan Giorgia Meloni ve ABD Baþkaný Temiz Enerji Ýnovasyonu ve Uygulamasýndan Sorumlu Danýþmaný John Podesta da zirveye katýlmasý beklenen isimler arasýnda yer alýyor.

Öte yandan, küresel ýsýnmayý olumsuz yönde en fazla etkileyen ülkeler ABD'nin Baþkaný Joe Biden ve Çin'in Devlet Baþkaný Þi Cinping'in zirve katýlmayacaðý açýklanýrken Avrupa Birliði (AB) Komisyonu Baþkaný Ursula von der Leyen ile Brezilya, Japonya, Avustralya ve Meksika'dan liderlerin de katýlým göstermesi beklenmiyor.

- ÝKLÝM "ALARM" VERÝYOR

COP29, ülkelerin Þubat 2025'e kadar Paris Ýklim Anlaþmasý kapsamýnda sera gazý emisyonlarýný azaltmaya yönelik güncellenmiþ planlar sunmalarý için belirlenen son tarihin kýsa bir süre öncesinde gerçekleþecek.

Söz konusu taahhütler, Paris Ýklim Anlaþmasý'nýn küresel sýcaklýklardaki artýþý engelleme hedefinin merkezinde yer alýrken BM tahminlerine göre, bugüne kadarki taahhütler dünyanýn 1,5 santigratlýk ýsýnma limitini sýnýrlamayý baþaramadý. Mevcut politikalarýn, 2100'a kadar dünyada yaklaþýk 2,6 ila 3,1 santigratlýk bir artýþýn yaþanmasýna neden olmasý bekleniyor.

Atmosferdeki karbondioksit ve metan birikimi bugüne kadar kaydedilen en yüksek seviyedeyken fosil yakýtlar, söz konusu emisyonlarýn yaklaþýk yüzde 90'ýný oluþturuyor.

- FÝNANSMAN KONUSUNDA "NCQG" ZÝRVEDE ÖN PLANA ÇIKACAK

COP29'da yapýlacak görüþmelerde bu yýl ele alýnacak çok sayýda konunun arasýnda Yeni Toplu Nicelenmiþ Hedef (NCQG) baþlýðý öne çýkacak.

Geliþmiþ ülkelerin iklim deðiþikliðiyle mücadele için yýllýk 100 milyar dolar taahhüdüne atýfta bulunan NCQD, söz konusu taahhüdün yýl sonunda sona ermesiyle baþlamasý gereken yeni yýllýk iklim finansmaný hedefine iþaret ediyor.

Ýklim uzmanlarý, yeni yýllýk iklim finansmanýn daha yüksek olmasý gerektiði konusunda uyarýlarda bulunurken katký saðlayan ülkeler ise finansmanýn yalnýzca kendi bütçelerinden karþýlanmasýna itiraz ediyor.

Liderler, geliþen ekonomilerin iklim deðiþikliðini azaltmalarýna ve bunlara uyum saðlamalarýna geçiþlerine yardýmcý olacak kaynaklarýn nasýl finanse edileceðini ele alacaklarý COP29'da, Çin ve Körfez ülkelerinin bu konuda atabilecekleri ilave adýmlarýn da gündeme gelmesi bekleniyor.

Uzmanlar, COP29 kapsamýnda özel sektörün NCDQ'deki rolünü tanýmaya yönelik verilebilecek güçlü siyasi sinyallerin, yatýrýmcýlara 2025 sonrasý iklimle ilgili atýlacak adýmlar konusunda yön verirken ülkelerin finansman eksiklikleri konusundaki kararlýklarýný göstereceðini belirtiyor.

Araþtýrmalar, iklim finansmanýnýn Çin hariç geliþmekte olan ülkeler için 2030'a kadar yýlda 2,4 trilyon dolara çýkmasý gerektiðini ve yalnýzca temiz enerji yatýrýmlarýnda 1 trilyon dolara ihtiyaç duyulduðunu gösteriyor.

- COP28'DE VARILAN ANLAÞMANIN UYGULANMASI

Geçen yýl Dubai'de düzenlenen COP28'de yaklaþýk 200 ülke enerji sistemlerinde fosil yakýtlardan uzaklaþma konusunda anlaþmaya varmýþtý.

Buna göre, ülkeler 2050'ye kadar küresel enerji sektörünün net sýfýr emisyona ulaþmasý, fosil yakýtlardan uzaklaþma, yenilenebilir enerji kapasitesinin 2030'a kadar üç katýna ve enerji verimliliðinde ilerleme hýzýnýn da iki katýna çýkarýlmasý konusunda taahhütlerde bulunmuþtu.

Buna raðmen fosil kaynak kullanýmý veya ticareti konusunda küresel bazda kayda deðer bir deðiþim yaþanmazken Suudi Arabistan, Rusya ve ABD gibi ülkeler petrol ve doðal gaz üretimine iliþkin yeni projeler geliþtirmeye devam ediyor.

COP29'da fosil yakýtlar konusunda üzerine anlaþmaya varýlabilecek daha somut adýmlarýn iklim deðiþikliðine olumlu katký vermesi beklenirken yenilenebilir enerji kapasitesinin artýrýlmasýna yönelik bu yýl atýlan adýmlarýn da taraflarca istiþare edilmesi bekleniyor.

- 2024'ÜN "EN SICAK YIL" OLACAÐI KESÝNLEÞTÝ

Avrupa Birliði'nin (AB) dünya gözlem platformu Copernicus'tan 7 Kasým'da yapýlan açýklamada, 2024'ün kayýtlardaki "en sýcak yýl" olacaðýnýn belli olduðunun kesinleþtiði ifade edilmiþti.

2024'ün 10 ayý için ortalama küresel sýcaklýk anomalisi, 1991-2020 ortalamasýnýn 0,71 santigrat derece üzerinde ölçülürken bu dönem için kayýtlardaki en yüksek deðere karþýlýk gelen bu ölçüm, 2024'ün kayýtlardaki en sýcak yýl olacaðýný þimdiden kesinleþtirdi.

Copernicus Ýklim Deðiþikliði Servisi (C3S) Müdür Yardýmcýsý Samantha Burgess, söz konusu verinin COP29'un amacýna ulaþmasý için hýzlandýrýcý bir etki oluþturmasý gerektiðini kaydetmiþti.

Dünyanýn en büyük kirleticilerinden ABD'de düzenlenen ve Cumhuriyetçi Donald Trump'ýn zaferiyle sonuçlanan baþkanlýk seçiminin olasý etkilerinin de COP29'da gündeme gelecek konular arasýnda yer almasý bekleniyor.

Birinci baþkanlýk döneminde Paris Ýklim Anlaþmasý'ndan çekilen Trump'ýn ikinci baþkanlýk döneminde de fosil yakýt üretimine öncelik verme olasýlýðý iklim deðiþikliði konusunda uzmanlar nezdinde endiþe yaratan bir unsur olarak öne çýkýyor.