ECOWAS'tan ayrýlmak isteyen 3 ülke bir yýl bekleyebilir

Sahel bölgesinde yer alan ve ortak sýnýr hattý paylaþan Mali, Nijer ve Burkina Faso, yaptýrýmlar nedeniyle iliþkilerin gergin ilerlediði bölgesel topluluk ECOWAS'tan en kýsa sürede ayrýlacaðýný duyurdu.

Üç ülkenin yayýmladýðý ortak bildiride, "yabancý güçlerin etkisinde kalmak" ve "ilkelerine ihanet etmekle" suçlanan ECOWAS'ýn kendileri için "tehdit" oluþturduðu belirtildi.

ECOWAS ise söz konusu ülkelerin henüz Topluluktan böyle bir talepte bulunmadýðý ve "siyasi çýkmaza" çözüm bulma konusunda kararlý olduklarýný açýkladý.

- DARBELERDEN SONRA ECOWAS ÝLE KOPMA NOKTASINA GELEN ÝLÝÞKÝLER

Ordunun 2020'de Mali'de, 2022'de Burkina Faso'da ve 2023'te Nijer'de yönetime geçmesinin ardýndan ECOWAS ile gerilim arttý.

ECOWAS, askerleri yönetimden uzaklaþtýrmak için Mali ve Nijer'e aðýr yaptýrýmlar uyguladý hatta Nijer'e askeri operasyon düzenleme kararý aldý.

Tüm yaptýrýmlara ve askeri operasyon kararýna raðmen üç ülkede de sivillerin yönetimi devralmasýna iliþkin herhangi bir geliþme kaydedilemedi.

Mali'de 2020'deki darbeyle baþa geçen Albay Assimi Goita'nýn, Þubat 2024'te yapýlacak demokratik seçimleri "teknik nedenlerle" belirsiz bir tarihe ertelemesi ECOWAS ile ipleri kopma noktasýna getirdi.

Burkina Faso'da Eylül 2022'de yönetimi ele geçiren Ýbrahim Traore de seçimleri 2024 yazýnda yapmayý planladýklarýný ancak önceliðin seçimler deðil terörle mücadele olduðunu söyledi.

Nijer'de Muhammed Bazum'u deviren ve hala ev hapsinde tutan Abdurrahmane Tchiani yönetimi ise seçim takviminin henüz baþlamayan "ulusal diyalog" sonrasýnda belirleneceðini ve geçiþ sürecinin 3 yýlý aþmayacaðýný duyurdu.

- ÜÇ ÜLKE DIÞÝÞLERÝ BAKANINDAN FEDERASYON KURMA TAVSÝYESÝ

ECOWAS'ýn Nijer'e olasý askeri müdahale planýna karþý ortak savunma gücü oluþturmak isteyen üç ülke, Eylül 2023'te "Sahel Devletleri Ýttifakýný (AES)" kurdu.

AES'ye göre, imzacý ülkelerden birine yapýlan saldýrý, diðer ülkelere de yapýlmýþ kabul edilecek ve silahlý güç kullanýmý da dahil tüm taraflar tek tek ya da toplu olarak karþýlýk verebilecek.

Öte yandan, söz konusu üç ülke Sahel'de terörle mücadele amacýyla Þubat 2014'te kurulan G5 Sahel Gücü'nden vadedilen hedeflere ulaþýlmadýðý gerekçesiyle farklý zamanlarda ayrýldý.

Çad ve Moritanya'nýn da bulunduðu görev gücü, üç üyenin ayrýlmasýyla iþlevsiz hale geldi.

Aralýk 2023'te bir araya gelen üç ülkenin dýþiþleri bakanlarý, nihai amacý federasyon olan bir konfederasyon kurulmasý yönünde aldýklarý tavsiye kararýný kamuoyuyla paylaþtý.

Hala tavsiye niteliðindeki federasyon kurma kararýna 3 ülke liderinin sýcak yaklaþtýðý biliniyor.

- ECOWAS'TAN AYRILMAK ÝÇÝN BÝR YIL ÖNCE BÝLDÝRÝM ÞART

Mali, Nijer ve Burkina Faso, en kýsa sürede ECOWAS'tan ayrýlacaklarýný duyursalar da topluluktan resmen ayrýlmak için bir yýl beklemeleri gerekiyor.

ECOWAS iç tüzüðüne göre, topluluktan çekilmek isteyen herhangi bir üye devlet bu kararýný yazýlý olarak Ýcra Kuruluna bildirecek ve üye devletleri bilgilendirecek.

Bildirim tarihinden bir yýl sonra talepte bulunan devletin ECOWAS üyeliði sona erse de bu bir yýl boyunca ECOWAS anlaþmasýnýn gerekliliklerini yerine getirmekle yükümlü olacak.

Dolayýsýyla 3 ülkenin ECOWAS'tan çekilmesi için en az bir yýl gerekiyor.

- ORTAK PASAPORT VE GÜMRÜKSÜZ TÝCARET HAKKI SONLANACAK

Öte yandan, 3 ülkenin topluluktan çekilmesi, bu ülke vatandaþlarýnýn hayatýnda da bazý deðiþikliklere neden olacak.

Zira ECOWAS üyesi ülke vatandaþlarý, üye ülkeler arasýnda vizesiz seyahat kolaylýðý saðlayan ortak bir pasaport kullanýyor.

Mali, Nijer ve Burkina Faso, topluluktan çekilirse hem ortak pasaport hakkýný kaybedecek hem de üye ülkeler arasýndaki gümrüksüz ticaret için kurulan serbest ticaret bölgesinin dýþýnda kalacak.

- EN SON MORÝTANYA AYRILMIÞTI

Denize kýyýsý olmayan Mali, Nijer ve Burkina Faso topluluktan ayrýlýrsa, ECOWAS'ýn tüm üyeleri, denize kýyýsý bulunan devletlerden oluþacak.

ECOWAS, Benin, Burkina Faso, Cabo Verde, Fildiþi Sahili, Gambiya, Gana, Gine, Gine Bissau, Liberya, Mali, Nijer, Nijerya, Senegal, Sierra Leone ve Togo'dan oluþuyor.

Topluluktan en son 2000 yýlýnda Maðrip Arap Birliðine üye olmak için Moritanya çekilmiþ ancak bu talebini 1999'da ECOWAS'a bildirmiþti.