Eltayeb: Türkiye'ye yardýmlarý için müteþekkiriz

Eltayeb, Sudan'daki son duruma ve geliþmelere iliþkin AA muhabirine deðerlendirmede bulundu.

Sudan ordusunun baþkent Hartum'da ilerleme kaydettiðini ve paramiliter HDK'nin baþkentten çekilmeye baþladýðýný belirten Eltayeb, bu süreçte HDK'nýn kuvvetlerinin neredeyse yüzde 80'ini kaybettiðini ifade etti.

Eltayeb, savaþýn 13 Nisan'da HDK'nin Marawi hava üssüne saldýrma giriþimiyle baþladýðýný kaydederek, "Savaþýn ilk gerçek baþlangýcý, ordunun durumu kontrol etmeyi baþarmasýyla oldu." dedi.

Ýlk iki haftada ordunun HDK güçlerini, komuta merkezlerini ve üslerini ortadan kaldýrmayý baþardýðýný aktaran Eltayeb, HDK'nin artýk ordunun saldýrýlarýndan kaçýnmak için insanlarý kalkan olarak kullandýðýný söyledi.

Eltayeb, HDK mensuplarýnýn baþkalarýnýn evlerine gidip saklanmaya çalýþtýklarýna iþaret ederek, savaþýn uzamasýnýn bir sebebinin de ordunun sivillere zarar vermemek için çok dikkat etmesi olduðunu dile getirdi.

Ordunun vatandaþlarýn olduðu bölgelere saldýrmasý durumunda sivil zayiatýn daha çok olacaðýný belirten Eltayeb, "Bu nedenle ordu çok dikkatli. Yavaþ ama emin bir þekilde Hartum'un tamamýnýn bu isyancýlardan kurtarýlmasý için ilerliyor." ifadesini kullandý.

- "ÝLK ÞARTIMIZ VATANDAÞLARIN EVLERÝNDEN ÇEKÝLMELERÝ"

Müzakere giriþimleri kapsamýnda Cidde Forumu'nun neredeyse 3 ay önce insani nedenlerle baþladýðýný anlatan Eltayeb, ateþkes için Cidde'de doðrudan görüþmeler yapýldýðýný ancak HDK'nin ateþkesi ihlal edip þartlara uymadýðýný söyledi.

Eltayeb, HDK'nýn sivillerin evlerinden çekilmeyi kabul ettiðini ama buna uymadýklarýný aktararak, "Bu nedenle hükümetin þartý, evlerden, özellikle elektrik ve su kaynaklarý gibi tesislerden çekilmeleri. Bunun ardýndan adil bir formülden bahsedebiliriz çünkü þu an Hartum'da neredeyse on binlerce ev HDK'nin iþgali altýnda. Bu evlerin sahipleri þimdi mülteci, Hartum ve Sudan dýþýna gitmek zorunda kaldýlar. Ýnsanlarýn, masum sivillerin ve vatandaþlarýn mümkün olan en kýsa sürede güvenli bir þekilde evlerine dönmesini saðlamak hükümetin sorumluluðunda. Ancak HDK buna uymazsa ateþkes olmayacak." diye konuþtu.

Mýsýr'ýn yürüttüðü bir arabuluculuk giriþimi olduðundan da bahseden Eltayeb, biri zirve ve biri dýþiþleri bakanlarý düzeyinde olmak üzere 2 görüþme yapýldýðýný ve 3 temele dayalý bir barýþçýl çözüm formülü geliþtirildiðini anlattý.

Eltayeb, bunlarýn ilkinin kalýcý ateþkes, ikincisinin kapsamlý siyasi danýþma ve müzakere, sonuncusunun da insani koridor olduðunu söyledi.

Diðer giriþimi de Doðu Afrika Bloku Hükümetlerarasý Kalkýnma Otoritesinin (IGAD) saðladýðýný anlatan Eltayeb, komiteye daha önce Güney Sudan tarafýndan baþkanlýk edildiði ancak tarafsýz olmadýðý gerekçesiyle baþkanlýðýn Kenya'ya devredildiðini ifade etti.

- "MÜZAKERELERÝN BAÞARISIZ OLMASININ BÝR SEBEBÝ HDK'NÝN ÝSTEKSÝZLÝÐÝ"

Eltayeb, müzakerelerin baþarýsýz olmasýnýn nedenlerinden birinin HDK'nin isteksizliði olduðuna iþaret ederek, Cidde'de HDK'nýn baþýndan itibaren tüm þartlara uyacaðýný söylese de ateþkesi ihlal ettiðini anlattý.

Arabulucularýn süreci gözlemlemeleri gerektiðini ve ateþkesin HDK tarafýndan ihlal edildiðinin kanýtlandýðýný aktaran Eltayeb, "Bu nedenle (müzakere süreçleri) kolayca ilerleyemiyor. Sivillerin evlerinin boþaltýlmasý konusunda da, sivillerle savaþýrken demokrasi ve sivil hükümet için mücadele ettiðini iddia edemezsin. Bu savaþ, orduya karþý deðil, Sudan'a, Sudan vatandaþlarýna ve Sudan'ýn kimliðine karþý." ifadelerini kullandý.

Eltayeb, HDK'nin evleri iþgal etmesi gibi bir olayýn daha önce Sudan tarihinde gerçekleþmediðini kaydederek, insanlarýn evlerine dönmesine de izin verilmediðini ve dönerlerse öldürüldüklerini dile getirdi.

HDK'nin arabulucularýn sunduðu þartlara uymadýðýný belirten Eltayeb, gelecek ay New York'ta üçüncü bir görüþme yapýlacaðýný ve Sudan'da kalýcý bir barýþ için bir teklifle gelinebileceðini söyledi.

- SUDAN HALKI ÝNSANÝ YARDIMA ÝHTÝYAÇ DUYUYOR

Sudan'da insanlarýn gerçekten gýda ve ilaç yönünden sýkýntý çektiðini anlatan Eltayeb, "Türkiye'ye þu ana kadarki yardýmlarý için müteþekkiriz. Geçen hafta özellikle böbrek ve kanser hastalarý için 65 ton ilaç teslim aldýk. Türkiye Dýþiþleri Bakanlýðý, Saðlýk Bakanlýðý, Milli Savunma Bakanlýðý ve Hayrat Vakfýna bu giriþim için çok teþekkür ederiz. Ýnsani Yardým Vakfý (ÝHH) da çok iyi bir iþ çýkarýyor. Deniz yoluyla 15 konteynerden fazla yardým gönderdi ve ilerleyen günlerde 300'den fazla konteyner daha göndermeyi planlýyor." diye konuþtu.

Eltayeb, bu insani durumun aciliyetini vurgulayarak, Katar ve diðer dost ülkelerden destek görmeye devam ettiklerini söyledi.

Uluslararasý toplumun oynamasý gereken bir rol olduðunu ve savaþ devam ettikçe talebin daha da çok artacaðýný aktaran Eltayeb, Hartum'daki insanlarýn gýda, elektrik, temiz su ve ilaç gibi ihtiyaçlara eriþiminin olmadýðýna ve Birleþmiþ Milletler'in (BM) çeþitli kurumlarý ile insani bir sistem oluþturulmasý gerektiðine iþaret etti.

- "SUDAN HALKI ORDUNUN ARKASINDA"

Bu yaþanan trajedinin olumlu bir yönü varsa bunun Sudan halkýnýn dayanýþma ve güçlü destekle ordunun arkasýnda birleþmesi olduðunu vurgulayan Eltayeb, insanlarýn bunun Sudan halký için bir haysiyet ve var olma mücadelesi olduðunu hissettiklerini söyledi.

Eltayeb, insanlarýn kabilesi, etnik kökeni ve siyasi görüþü fark etmeksizin orduyu desteklediðinin altýný çizerek þu deðerlendirmede bulundu:

"Savaþ, ordunun, tüm Sudan'ýn ve halkýnýn güvenliðini saðlama noktasýnda tek kontrol merci olduðunu kanýtlamak için. Bu isyancý hareket, hiçbir bölgeyi veya siyasi boyutu temsil etmiyor, sadece bu ülkeyi güçle yönetebileceðine inanan küçük bir klan. Bu gruba Sudan'ýn hiçbir bölgesinden siyasi bir baðlýlýk yok. Merkezlerinin bulunduðu Darfur'da bile halktan, kabilelerden destekleri yok. Kabile liderleri dahil bazý insanlar onlara karþý bile çýkýyor. Þu da unutulmamasý gerekir ki, onlar Sudan'ýn batýsýnda Masalit kabilesinin bulunduðu yerde soykýrým giriþiminde bulundu. 1000 kiþiyi bile öldürmeye çalýþtýlar ve diðerleri hayatlarýný kurtarmak için kaçtý. Bu isyan hareketinin gelecekte herhangi bir siyasi rolü olma þansý veya fýrsatý olacaðýný düþünmüyorum. Bu nedenle Sudan'ýn bu süreçten daha güçlü ve birlik içinde çýkacaðýna inanýyorum."

- SUDAN'DAKÝ DURUM GIDA GÜVENLÝÐÝNÝ DE ETKÝLÝYOR

Eltayeb, Sudan'daki durumun bölgesel etkileri de olabileceðine iþaret ederek, ülkesinin normalde gýda açýsýndan diðer ülkeleri destekleyip yardým ettiðini, savaþýn baþlangýcýndan bu yana gýda üretimi ve ihracatýnýn etkilenmesi nedeniyle komþu ülkelerin sýkýntý yaþadýðýný ve gýda fiyatlarýnýn çok yükseldiðini söyledi.

Komþu ülkelerin gýda güvenliði ve genel güvenlik açýsýndan etkilendiðine iþaret eden Eltayeb kabilelerin de siyasi sýnýrlarýn ötesine yayýlýp geniþlediðini ve Çad'ýn güvenliði saðlamak amacýyla sýnýrý kapattýðýný anlattý.

Eltayeb, dün Sudan Dýþiþleri Bakanlýðý tarafýndan uluslararasý toplumun HDK'yi terör örgütü olarak kabul etmesi için yayýmlanan açýklamaya deðinerek, "HDK, DEAÞ, Boko Haram, Uganda'daki LRA gibi gruplarla ayný þeyleri yapýyor. Bu nedenle terör örgütü olarak nitelendirilmeye uygun. Savaþmak için çocuk iþçi kullanýyorlar. Dün 16 yaþýndan küçük çocuklarla bir askeri tesise saldýrmayý denediler. Binlerce çocuðu savaþçý olarak kullanýyorlar. Bu, çocuklarýn iþçi olarak kullanýlmasýna iliþkin uluslararasý sözleþmelere aykýrý." dedi.

HDK'nin kýz çocuklarýný ve kadýnlarý kaçýrdýðýna, çalýþmaya zorladýðýna, cinsel saldýrýda bulunduðuna ve ailelerinden fidye istediðine iþaret eden Eltayeb, bunun BM tarafýndan da fark edilip raporlarla kanýtlandýðýný söyledi.

Eltayeb, HDK'nin evleri iþgal ederek yaðma yaptýðýný ve masum insanlarý öldürdüðünü, bunun da uluslararasý insan haklarý ve savaþ hukukunun da ihlali olduðunu ve bu nedenle bu milislerin terör örgütü olarak nitelendirilmesi için uluslararasý topluma çaðrýda bulunduklarýný dile getirdi.

- "SUDAN, BU SAVAÞTAN ÖNEMLÝ DERSLER ÇIKARDI"

Sudan halkýnýn bu savaþtan çok acý bir tecrübe olsa da birçok ders çýkardýðýný anlatan Eltayeb, tüm Sudanlýlarýn orduyu desteklemesinin çok iyi olduðunu çünkü bu tehdidin sadece orduya karþý olmadýðýný, Sudan ve halkýna da karþý olduðunu vurguladý.

Eltayeb, bunun bir nevi etnik temizlik olduðunu belirterek, "(HDK tarafýndan) Yerli halkýn komþu ülkelerden insanlarla yerinin deðiþtirilmesi ve bu son 4 aydýr yapýlan bir þey. Þimdi insanlar birlik içinde orduyu destekliyor ve dayanýþma içinde olmalarý iyi. Sudan'ýn siyasi tarihinde savaþtan sonra Sudan halkýnýn dayanýþmasýyla yeni bir aþama baþlayacak." ifadesini kullandý.

Ýkinci çýkarýlan dersin de kimin dost kimin düþman olduðunu anlamalarý olduðunu kaydeden Eltayeb, "Þu an gözlemliyoruz. Ayrýca bazý ülkelerin gerçek yüzlerini gösterdiklerini görüyoruz ve bu bizim için þok edici. Savaþtan sonra tüm dýþ iliþkilerimizi gözden geçireceðiz." dedi.

Eltayeb, üçüncü olarak da sanayi sektörünün yüzde 80'den fazlasýnýn Hartum'da yer aldýðýna iþaret ederek, bunun Sudan'ýn farklý bölgelerine yayýlmasý ve çeþitlenmesi gerektiðine dikkati çekti.

Büyükelçi Eltayeb, savaþýn ardýndan yeniden inþa sürecinde bunu göz önünde bulundurarak Sudan'ýn dengeli bir þekilde büyümesi ve kalkýnmasý için çalýþacaklarýný söyledi.