Ýdam kararlarý ve kamikaze ÝHA'larý Ýran'ý yalnýzlaþtýrýyor
Ýran'da 3 ay önce baþlayan Mahsa Emini gösterilerinde protestoculara yönelik baskýlar ve idam kararlarý uluslararasý düzeyde Tahran yönetimine yönelik eleþtirilere yol açarken, Ýran'ýn, Birleþmiþ Milletler (BM) Kadýnýn Statüsü Komisyonundan (CSW) çýkarýlmasý Tahran yönetimine yönelik ekonomik ve siyasal yaptýrýmlarýn artýrýlmasý olarak deðerlendiriliyor.
Ülkede 22 yaþýndaki genç bir kadýnýn gözaltýnda ölümü sonrasý yaþanan olaylar, halkýn uzun yýllardýr süren demokrasi ve özgürlük taleplerine kulak verilmemesiyle birleþince, ekonomik ve sosyal sorunlardan kaynaklanan toplumsal rahatsýzlýðý gün yüzüne çýkardý.
Zorunlu baþörtüsü uygulamasýna karþý baþlayan protestolar, kýsa sürede ülkenin geneline yayýlan rejim karþýtý gösterilere dönüþtü. Emniyet güçlerinin müdahalesi nedeniyle yüzlerce gösterici hayatýný kaybetti, 10 binden fazla kiþi gözaltýna alýndý. 25 kiþi idam istemiyle yargýlanýrken, teamüller dýþýnda kýsa sürede 2 göstericinin idam edilmesi Ýran yargýsýnýn ülke içinde ve dýþýnda eleþtirilmesine yol açtý.
Polisin göstericilere sert müdahalesi dünya medyasýnda geniþ yer alýrken diðer taraftan Ýran'ýn Rusya'ya verdiði kamikaze insansýz hava araçlarýnýn (ÝHA) Ukrayna savaþýnda kullanýlmasý Batýlý ülkelerin Tahran yönetiminden duyduðu rahatsýzlýðý artýrdý.
- AB'DEN YAPTIRIMLAR
Avrupa Birliði (AB), Ýran'a yönelik yaptýrýmlar kapsamýnda, iki listeye toplam 24 kiþi ve 5 kuruluþu ekledi.
12 Aralýk'ta AB Konseyinden yapýlan yazýlý açýklamada, Mahsa Emini'nin ölümünün ardýndan ülke çapýna yayýlan protestolara yapýlan müdahalelerle ilgili 20 kiþi ve bir kuruluþun yaptýrým listesine eklendiði bildirildi.
Bu 20 kiþi içerisinde, Ýran Ordusu Genel Komutaný Abdurrahim Musevi ve ona baðlý eyalet komutanlarý, Ýçiþleri Bakan Yardýmcýsý Mecid Mirahmadi, Ýran Radyo ve Televizyon Kurumu (IRIB) Direktörü Peyman Cebelli ve yardýmcýsý Muhsin Burmahani ile bazý muhabirler ve Uzmanlar Meclisi Üyesi Ahmed Hatemi gibi isimler yer alýyor.
Ukrayna'nýn toprak bütünlüðünü, egemenliðini ve baðýmsýzlýðýný tehdit eden kiþilere yer verilen yaptýrým listesine Ýran Hava Kuvvetleri Genel Komutaný Hamid Vahedi'nin de aralarýnda bulunduðu, "Rusya'nýn Ukrayna'ya karþý savaþýnda kullandýðý ÝHA'larýn geliþtirilmesi ve teslim edilmesinde rolü olan" toplam 4 kiþi eklendi.
Ayný listeye Ýran Devrim Muhafýzlarý Ordusu için ÝHA'larla ilgili araþtýrma geliþtirme ve üretim iþlerini üstlenen 4 kuruluþ dahil edildi.
Yine AB, 17 Ekim'de Ýranlý 11 kiþi ve 4 kuruluþa ve 14 Kasým'da 29 kiþi ve 3 kuruluþa yaptýrým uygulama kararý almýþtý.
- ÝRAN YALNIZLAÞTIRILIYOR
Ýran, "kadýn haklarý ihlalleri" nedeniyle 14 Aralýk'ta Birleþmiþ Milletler (BM) Kadýnýn Statüsü Komisyonundan çýkarýldý.
BM Ekonomik ve Sosyal Konseyi (ECOSOC), Ýran'ýn, 2022-2026 döneminin geri kalaný için BM Kadýnýn Statüsü Komisyonundan (CSW) "derhal yürürlüðe girecek þekilde çýkarýlmasý" yönünde ABD tarafýndan hazýrlanan kararý oyladý. 54 üyeli ECOSOC'da 29 ülke karar lehine oy verirken Rusya ve Çin dahil olmak üzere 8 üye aleyhte oy kullandý, 16 üye ülke ise çekimser kaldý.
Ýran yönetimi karara tepki gösterdi. Dýþiþleri Bakanlýðý Sözcüsü Nasýr Kenani dün yaptýðý açýklamada, ABD'nin "siyasi giriþimi" olarak nitelediði kararý, "hukuki dayanaktan yoksun, BM tüzüðüne aykýrý olarak" kabul ettiklerini belirtti.
45 üyeli BM Kadýnýn Statüsü Komisyonu, toplumsal cinsiyet eþitliðinin desteklenmesi ve kadýnlarýn güçlendirilmesi için faaliyet yürütüyor.
Ýran'ýn BM Kadýnýn Statüsü Komisyonundan çýkarýlma kararý "Tahran'ýn siyasi olarak yalnýzlaþtýrýlmasý ve izolasyonu" olarak deðerlendiriliyor.
- ÇÝN, ARAP ÜLKELERÝYLE SAMÝMÝ FOTOÐRAFLAR VERÝYOR
Çin Devlet Baþkaný Þi Jinping'in 7-9 Aralýk'ta gerçekleþtirdiði Suudi Arabistan ziyareti sýrasýnda iki ülkenin yayýmladýðý ortak açýklamanýn bir bölümünde, Ýran'a "diðer ülkelerin iç iþlerine karýþmamasý" çaðrýsýnda bulunuldu.
Ardýndan Çin ile Körfez Ýþbirliði Konseyi (KÝK) ülkeleri arasýnda gerçekleþtirilen zirve sonrasý yayýmlanan ortak bildiride de "Birleþik Arap Emirlikleri'nin (BAE), Büyük Tunb, Küçük Tunb ve Ebu Musa adalarýyla ilgili Ýran ile yaþadýðý anlaþmazlýða uluslararasý hukuk kurallarý çerçevesinde ve ikili müzakereler yoluyla barýþçýl bir çözüme ulaþma giriþimi dahil olmak üzere tüm barýþçýl çabalara destek" vurgusu yapýldý.
Ýran, Basra Körfezi'ndeki üç ada hakkýnda yapýlan bu ortak açýklamaya tepki gösterdi ve Çin'in Tahran Büyükelçisi'ni Dýþiþleri Bakanlýðýna çaðýrdý.
Tahran yönetiminin "stratejik ortak" olarak nitelendirdiði Çin'in Arap ülkeleriyle samimi fotoðraflar vermesi her ne kadar Ýran'ý rahatsýz etse de Pekin'in ulusal çýkarlarý doðrultusunda hareket ettiði görülüyor.
