Ýklim finansmaný için 1 trilyon dolarlýk giriþim

Azerbaycan'ýn baþkenti Bakü'de düzenlenen Birleþmiþ Milletler (BM) Ýklim Deðiþikliði Çerçeve Sözleþmesi 29. Taraflar Konferansý'nda (COP29) taraflarýn "Yeni Kolektif Sayýsallaþtýrýlmýþ Hedef" (NCQG) adý altýnda yeni bir iklim finansman hedefi için müzakereleri devam ederken, bu müzakereleri desteklemekle görevli "Ýklim Finansmaný Baðýmsýz Üst Düzey Uzman Grubu" yeni bir rapor yayýmladý.

Rapora göre, 2030'dan önce yatýrýmlarda yaþanacak herhangi bir eksiklik, takip eden yýllar üzerinde daha fazla baský yaratacak ve potansiyel olarak daha maliyetli bir yol oluþturacak.

Ýklim eylemi için öngörülen küresel yatýrým ihtiyacýnýn 2030'a kadar yýllýk yaklaþýk 6,3-6,7 trilyon dolar olduðu tahmin ediliyor. Bunun 2,7-2,8 trilyon dolarý geliþmiþ ekonomilerde, 1,3-1,4 trilyon dolarý Çin'de ve 2,3-2,5 trilyon dolarý Çin dýþýndaki geliþmekte olan ve az geliþmiþ ülkelerde bulunuyor.

Raporda, 2035 için küresel yatýrým ihtiyacý ise yýllýk yaklaþýk 7-8,1 trilyon dolar olarak hesaplanýyor.

Uluslararasý kamu ve özel sektörün yaný sýra diðer tüm kaynaklardan saðlanacak dýþ finansmanýn, 2030'a kadar toplam yatýrým ihtiyacýnýn yýlda 1 trilyon dolarýný, 2035'da kadar da yaklaþýk 1,3 trilyon dolarýný karþýlamasý gerektiði vurgulanan raporda, "Yatýrým fýrsatlarýnýn deðiþen doðasý göz önüne alýndýðýnda, sýnýr ötesi özel finansmanýn bu ihtiyaçlarýn yaklaþýk yarýsýný karþýlayabileceðini savunuyoruz." ifadesine yer verildi.

Bu rakamlarýn Paris Anlaþmasý hedeflerine ulaþmak için "2030'a kadar toplam iklim finansmanýnda 4 kattan fazla, dýþ finansmanda ise 6 kattan fazla artýþ" anlamýna geldiðine dikkati çekiyor.

Geliþmiþ ekonomilerin, geliþmekte olan ve az geliþmiþ ülkelerde iklim eylemi için gereken finansmaný saðlamak ve harekete geçirmek için NCQG aracýlýðýyla da dahil olmak üzere "inandýrýcý" bir taahhüt göstermeleri gerektiði kaydedilen raporda, bunun COP16'da 2020 için verilen ve 2015'te COP21'de yeniden teyit edilerek 2025'e uzatýlan yýllýk 100 milyar dolarlýk taahhüdün 3 katýna çýkarýlmasýný gerektirdiði belirtiliyor.

- ÇOK TARAFLI KALKINMA BANKALARI BORÇ VERME KAPASÝTELERÝNÝ 2030'A KADAR ÜÇ KATINA ÇIKARMALI

Dünya Bankasý dahil Çok Taraflý Kalkýnma Bankalarýnýn (MDBs) borç verme kapasitelerini 2030'a kadar üç katýna çýkarmalarý gerektiðine iþaret edilen raporda, MDB'lerin bu alanda önemli mesafe aldýklarý ancak yeterli hýzda ilerleyemedikleri kaydedildi.

Ýklim eylemli konusunda üç alanda gerekli adýmlarýn henüz atýlamadýðýnýn ifade edildiði raporda, söz konusu üç alanýn ülke bazlý yatýrýmlarýn artýrýlmasý, borç verme kapasitesinin artýrýlmasý ve özel sektör finansmanýný etkinleþtirmeden oluþtuðu belirtildi.

Raporda, finansmandaki mevcut boþluðu doldurmak için "yenilikçi çözümlerin etkin bir þekilde ilerletilmesi gerekiyor" ifadesine yer verilirken, yüksek emisyonlu sektörlere daha yüksek ve küresel bir vergilendirme getirmenin bu çözümlere bir örnek teþkil edebileceði deðerlendirildi.

COP28'de uluslararasý nakliye ve havacýlýk gibi alanlarda vergilendirme benzeri alanlarla ilgili çalýþmalarýn baþlatýldýðýna iþaret edilen raporda, "Ülkeler arasýndaki koalisyonun geniþletilmesi ve COP30'un desteðini alabilecek öneriler üzerinde mutabakat saðlanmasý önemli olacak." denildi.