Pezeþkiyan ile Celili yarýþacak... Ýran'daki cumhurbaþkanlýðý seçimleri ikinci tura kaldý!

Ýran Ýçiþleri Bakanlýðý Seçim Merkezi Sözcüsü Muhsin Ýslami, bakanlýk binasýndaki seçim merkezinde düzenlediði basýn toplantýsýnda, oy sayým iþlemlerinin tamamlandýðýný açýkladý.

Ülke genelinde 59 bin merkezde kurulan sandýklarda toplam 24 milyon 535 bin 185 oy kullanýldýðýný aktaran Ýslami, Pezeþkiyan'ýn 10 milyon 415 bin 191 oy aldýðýný söyledi. Buna göre Pezeþkiyan'ýn oy oraný yüzde 42,5 oldu.

Ýslami, oylarýn 9 milyon 473 bin 298'ini alan Celili'nin ise seçimin ilk turunu ikinci sýrada tamamladýðýný belirtti. Celili'nin oy oraný da yüzde 38,6'da kaldý.

Buna göre, reformistlerin tek adayý Pezeþkiyan ile muhafazakar Celili, 5 Temmuz'da yapýlacak ikinci tur seçimlerde yeniden yarýþacak.

Diðer iki adaydan Muhammed Bakýr Kalibaf yüzde 13,8 ile üçüncü, Mustafa Purmuhammedi ise yüzde 0.8 ile dördüncü sýrada yer aldý.

Seçime katýlýmýn yüzde 40 civarýnda kaldýðýný aktaran Ýslami, geçersiz oylarýn sayýsýnýn da 1 milyon 56 bin 159 olduðunu belirtti.

ÝRAN'DAKÝ SEÇÝM, ÜLKE TARÝHÝNDEKÝ EN DÜÞÜK KATILIMLI CUMHURBAÞKANLIÐI SEÇÝMLERÝ OLDU

Ýran Ýçiþleri Bakanlýðý Seçim Merkezi Sözcüsü Muhsin Ýslami, bakanlýk binasýndaki seçim merkezinde düzenlediði basýn toplantýsýnda, seçime katýlým oranýný açýkladý.

Ülke genelinde yaklaþýk 62 milyon seçmen için 59 bin merkezde kurulan sandýklarda toplam 24 milyon 535 bin 185 oy kullanýldýðýný aktaran Ýslami, katýlýmýn yüzde 40 civarýnda gerçekleþtiðini belirtti.

Buna raðmen Ýçiþleri Bakanlýðýnýn açýkladýðý verilere göre, Tahran eyaleti genelinde ve Kum'da son cumhurbaþkaný seçimine göre katýlým oranlarýnda artýþ olduðu görüldü.

Ülkede 18 Haziran 2021'de yapýlan seçimler, o tarihe kadar en düþük katýlýmlý cumhurbaþkanlýðý seçimleri olmuþ ve katýlým yüzde 48,8'de kalmýþtý.

AA muhabiri, Ýran'daki seçimlerde ikinci turda yarýþacak reformistlerin adayý Mesud Pezeþkiyan ile muhafazakar Said Celili'nin profillerini derledi.

- MESUD PEZEÞKÝYAN

Reformist siyasetçi Pezeþkiyan, 29 Eylül 1954'te Mahabad kentinde, Ýranlý Türk bir ailenin çocuðu olarak dünyaya geldi. Soyadý Farsça'da "Doktorlar" anlamýna gelen Pezeþkiyan, Tebriz Üniversitesi Týp Fakültesinden mezun oldu. 1980-1988 arasýnda yapýlan Ýran-Irak savaþýnda hem muharip hem de doktor olarak görev yaptý.

Pratisyenlik kursunu 1985 yýlýnda tamamlayan Pezeþkiyan, savaþtan sonra Tebriz Saðlýk Bilimleri Üniversitesinde genel cerrahi ihtisasýný yaparak eðitimine devam etti.

Ýran Saðlýk Bilimleri Üniversitesinden 1993 yýlýnda kalp cerrahisi yan dal uzmanlýðýný alan Pezeþkiyan, daha sonra kalp cerrahisi uzmaný oldu ve 1994-1999 yýllarý arasýnda Tebriz Saðlýk Bilimleri Üniversitesi Rektörü olarak görev yaptý.

Pezeþkiyan'ýn siyasi hayatý, eski Cumhurbaþkaný Muhammed Hatemi döneminde 1997 yýlýnda Saðlýk Bakaný Yardýmcýsý atanmasýyla baþladý. Hatemi döneminde 2001'de Saðlýk Bakaný olarak atandý, 2005'e kadar bu görevde kaldý.

Ülkede 2008'de yapýlan Genel Seçimlerinde Tebriz Milletvekili olarak Meclise girmeyi baþaran Pezeþkiyan, o tarihten bu yana beþ dönem Tebriz'i temsilen görev yaptý.

Pezeþkiyan, 2016'da Ýran Meclis Baþkan Yardýmcýsý olarak 4 yýl görev yaptý.

Ýran'da 2013'teki cumhurbaþkaný seçimlerine adaylýk baþvurusu yapan ancak daha sonra adaylýðýný geri çeken Pezeþkiyan'ýn 2021'deki seçimlerdeki adaylýk baþvurusu Anayasayý Koruyucular Konseyi tarafýndan reddedildi.

Pezeþkiyan, 1 Mart'ta yapýlan Milletvekili Seçimlerinde Tebriz'den birinci sýrada Meclise girmeyi baþardý.

Cumhurbaþkaný Ýbrahim Reisi'nin hayatýný kaybetmesi sonrasýnda 1 yýl öne alýnan cumhurbaþkaný seçimi için adaylýk baþvurusu yapan Pezeþkiyan, seçimlerde reformistlerin tek adayý olarak yarýþýyor.

Eski Cumhurbaþkanlarý Muhammed Hatemi ile Hasan Ruhani, eski Dýþiþleri Bakaný Muhammed Cevad Zarif gibi isimlerin açýk desteðini alan Pezeþkiyan, seçim kampanyalarýnda, ülkedeki "etnik ve mezhebi ayrýmcýlýk" ile zorunlu baþörtüsü sorununa vurgu yaptý ve ekonomi ile adalet konusundaki sorunlarý çözeceðinin vaadini verdi.

- SAÝD CELÝLÝ

Ýran'ýn önde gelen muhafazakar isimlerinden Said Celili, 6 Eylül 1965'te Meþhed'de doðdu. Annesi Erdebilli Ýran Türk'ü olan Celili, Tahran'daki Ýmam Sadýk Üniversitesinde Siyasal Bilimler bölümünde eðitim gördü.

Ýran-Irak Savaþý'nda Ýran Devrim Muhafýzlarý Ordusuna baðlý gönüllü milis teþkilatý Besic üyesi olarak savaþa katýlan Celili, 1987'de Irak güçlerine karþý yürütülen "Kerbela-5 Operasyonunda" bacaðýndan aðýr yaralanýnca sað bacaðý ampute edildi.

Savaþtan sonra mezun olduðu okulda öðretim görevlisi olarak çalýþmaya baþlayan Celili, 1989'da Dýþiþleri Bakanlýðý'nda görev aldý.

Celili, 2001'de Ýran lideri Ali Hamaney'in ofisinde danýþmanlýk görevine getirildi. 2002'de Ulusal Güvenlik Yüksek Konseyi üyesi yapýldý. Aðustos 2005'te Mahmud Ahmedinejad'ýn cumhurbaþkanlýðýna seçilmesinin ardýndan Dýþiþleri Bakanlýðýnýn Avrupa ve Amerika Ýþlerinden Sorumlu Bakan Yardýmcýsý olarak atandý.

Celili, Ahmedinejad döneminde Ekim 2007'de Ulusal Güvenlik Yüksek Konseyi Genel Sekreteri oldu. Bu dönemde Ýran'ýn Batý ile nükleer müzakerelerine Konseyin Genel Sekreteri baþkanlýk ediyordu ve Celili bu sayede bir anda kendisini dünyanýn en büyük nükleer müzakerelerinden birinin merkezinde buldu.

"Tehditleri fýrsata dönüþtürmek" sloganýný kullansa da birçoklarýna göre, Batý'yla nükleer müzakerelerden sorumlu olduðu altý yýl boyunca fýrsatlarý birbiri ardýna tehdide dönüþtürdü ve görev süresince Birleþmiþ Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK), Ýran'a karþý 3 karar aldý ve ABD ile Avrupa da Tahran'a aðýr yaptýrýmlar baþlattý.

Eski Cumhurbaþkaný Hasan Ruhani tarafýndan 2013'te görevden alýnan Celili, Hamaney tarafýndan Güvenlik Konseyinin üyesi olarak atandý. Ayný yýl ayrýca Düzenin Maslahatýný Teþhis Konseyi üyesi görevine geldi.

Mezun olduðu Ýmam Sadýk Üniversitesinde 2000 yýlýndan bu yana siyaset bilimi dersleri veren Celili, 2013'te Ruhani'ye karþý bugünkü gibi diðer muhafazakar aday Muhammed Bakýr Kalibaf ile birlikte aday oldu ancak yüzde 11 oy ile üçüncü oldu.

Said Celili, 2013 yýlýnda seçim yenilgisinin ardýndan Ruhani hükümetine "yardým etmek ve eksikliklerini telafi etmek" için, "Gölge Hükümet" planýný önerdi. Bu kapsamda, bütçe yapýsýný reform etme planýný açýkladý. Petrol sektörünü geliþtirme ve yaptýrýmlara raðmen petrol satýþlarýný artýrma gibi planlarýný Ruhani hükümetine iletti ancak bunlarýn bir çoðu Ruhani tarafýndan uygulanmadý.

Ülkede 2021'deki seçimlerde de aday olan ancak daha sonra Ýbrahim Reisi lehinde adaylýktan çekilen Celili, 2013'ten bu yana Ulusal Güvenlik Yüksek Konseyinde Hamaney'in temsilcisi olarak görev yapýyor.

Özellikle Batý ile iliþkiler konusunda mesafeli tutumuyla bilinen Celili, seçim kampanyalarýnda daha çok mevcut statükoyu sürdürme niyetinde olduðu izlenimini verdi.