İran'dan sınır dışı edilen Afgan göçmenler ''kötü muameleden'' şikayetçi

Afganlar daha iyi hayat koşulları için çoğunlukla kaçak yollarla ülkelerini terk ediyor. Kaçak insan göçü büyük oranda Batı ülkelerine yöneliyor ve bu nedenle ilk durak İran oluyor.

Çoğunluğu bir süre çalışıp para kazandıktan sonra başka ülkelere gitmek istiyor ancak İran makamları yasadışı statüde olduğunu tespit ettikleri Afganlardan her gün yüzlercesini sınır dışı ediyor.

AA muhabirine konuşan İhsanullah Muhammedi, İran'ın Hoy şehrinde yetkililer tarafından yakalandığını ve sınır dışı edildiğini söyledi.

Muhammedi, "İran polisi gözaltına aldı ve karakola götürüp bize zulmetti. 2-3 saat soğuk su içerisinde oturttu bizi. Bizi götürdükleri kampta günlük sadece bisküvi veriyorlardı. Her yerde aynı tavırla karşılaştık ve nihayetinde ülkemize geri gönderildik. Taliban'dan bizlere iş imkanı sağlamasını istiyoruz. Artık iş olursa yurt dışına gitmek istemeyiz." dedi.

Muhammed Emin Eyyubi de İran'ın Mazenderan şehrinde bir süre işçi olarak çalıştığını ve burada gözaltına alındığını kaydetti.

Cebinde eve gidecek parası dahi olmadığını aktaran Eyyubi, şu şekilde konuştu:

"Aniden gözaltına alındım. Maaşımı ve telefonumu dahi alamadım. Çalıştığım yerde kaldı. İran'a 3 defa gittim ve her üçünde de sınır dışı edildim. Üçü de kaçak yollarlaydı. Bir kere Nimruz vilayetinden, iki kere de Herat vilayetinden gittim. Ülkede işsizlik olduğu için gitmiştim. Çalışıp biraz para biriktirip aileme göndermeyi düşünüyordum. Evliyim, 3 çocuğum var. Babam ve annem var. Evde çalışan tek benim."

Sınır dışı edilen bir diğer kişi Nezir Ahmed Hocazade de ülkede işsizliğin çözülmesinin zor olduğunu belirterek, yeniden kaçak yollarla İran'a döneceğini söyledi.

Hocazade, "Ülkede işsizlik var, yoksulluk var. Babam da işsiz. Evin geçimini sağlamak için hiçbir yerden gelirimiz bulunmuyordu. Bu nedenle yurt dışına gitmiştim." ifadelerini kullandı.

- TALİBAN YETKİLİLERİ, İRAN'I SUÇLUYOR

AA muhabirine konuşan Taliban yetkilileri ise Afganistan'a geri dönüşler hakkında bilgi verirken İran yetkililerinin, sınır dışı edilen Afganlara kötü muamelede bulunduğunu ifade etti.

Ülkede artık güvenliğin sağlandığını ve buna bağlı olarak rutin geçişler haricinde gönüllü geri dönüşlerin artış eğilimi gösterdiğini söyleyen Taliban yetkilileri, ayrıca, İran tarafından her gün sınır dışı edilen yüzlerce Afgan'ın da ülkeye giriş yaptığını belirtti.

Herat'taki İslam Kale Sınır Kapısı'ndan ülkeye giren Afganların çoğunluğu genç erkeklerden oluşurken bunların çoğu, daha önce kaçak yollarla birkaç defa İran'a gittiğini ve sınır dışı edildiğini anlattı.

İslam Kale Sınır Kapısı'nda, Birleşmiş Milletler'e (BM) bağlı Uluslararası Göç Örgütü'nün (IOM) kurduğu prefabrik odalarda, sınır dışı edilen ve ülkeye gönüllü dönen Afganlar ağırlanıyor. Resmi işlemlerin ardından Afganlar aldıkları maddi destekle evlerine doğru yola çıkıyor.

- "AFGANLARA KÖTÜ MUAMELE EDİLİYOR"

Taliban yönetiminin Göçmenler ve Geri Dönüşler Bakanlığı Sözcüsü Abdulmuttalib Hakkani, sınır dışı edilme sürecinde İranlı yetkililerin Afganlara kötü muamelede bulunduğunu söyledi.

Ekonomik kriz nedeniyle Afganların göç etmesinin "anlaşılabilir" olduğunu kaydeden Hakkani, "Yıllardır Afgan halkı komşu ülkelere göç ediyor ve bazı ülkeler, Afganlara kötü muamele ediyor. Halkımızın komşulara göç etmesi normal bir şey. Biz vatandaşımızın yurt dışına gitmemesi ve ekonominin kalkınması adına iş imkanı oluşturulması için çalışıyoruz." dedi.

Afganistan'a geri dönenlerle ilgili herhangi bir destek programlarının bulunmadığını aktaran Hakkani, "Hem gerekli bütçemiz de yok. IOM (Uluslararası Göç Örgütü) desteğiyle her kişiye 20 bin ile 30 bin Afgani (yaklaşık 230-350 dolar) arasında yardım ediliyor. Bu paralar geri dönenlerin evlerine kadar harcama yapması için veriliyor. Bir de onlara elbise ve battaniye yardımı yapılıyor." dedi.

Aynı zamanda günlük 2-3 bin kişinin kaçak yollarla ülkeyi terk ettiğini aktaran Hakkani, "Çoğu sınır dışı edilen, günlük ortalama 1500 ila 2 bin kişi İran'dan ülkeye geri dönüyor. Taliban'ın yönetime gelmesinin ardından 500 binden fazla kişi ülkeye geri döndü. Geri gelenlerin çoğu kaçak yollarla giden kişilerden oluşuyor." dedi.

Kaçak yollarla gidişlerin azalması ve geri dönüşlerin artması için insanlara iş imkanı oluşturulması gerektiğini aktaran Hakkani, bu konuda uluslararası topluma destek çağırısı yaptı.

- "KENDİ İSTEĞİYLE DÖNENLERİN SAYISI ARTIYOR"

Herat Göç Müdürü Molla Abdulhay Munib ise Taliban sonrası İran'ın sınır dışı ettiği kişi sayısının arttığını ve yetkililerin, Afgan vatandaşlarına "insanlık dışı" muamelede bulunduğunu söyledi.

Munib, şu şekilde konuştu:

"Sınır dışı edilen bazı kişilerle konuştuğumuzda, İranlıların kendilerini darp ettiğini söylüyorlar. Aldığımız bilgilere göre, bazılarının el ve ayaklarını kırmışlar. İnsanlık dışı davranış bunlar. İran makamlarından isteğimiz Afganlara insanlık dışı kötü muamele edilmemesi yönünde. Çünkü mecbur kaldıkları için gittiler. İran'dan artık kendi isteğiyle dönenlerin sayısı da artıyor. Çünkü artık ülkede güvenlik sağlandı."

Herat'ın, çevre vilayetlerden de yoğun göç aldığını aktaran Munib, Türkiye'nin, Afganistan'a gönderdiği "İyilik Trenleri" ile ilgili de "Ülkede yoksulluk ve ekonomik kriz var. Bu nedenle Türkiye'nin 'İyilik Treni' yardımları çok önemli. Biz bu yardımları asla unutamayız. Çok teşekkür ederiz." dedi.

İslam Kale Sınır Kapısı Göçmenler Birimi Müdürü Abdullah Kayyumi, buradan, tatil günleri haricinde ortalama 500 ila 700 Afganistan vatandaşının İran tarafından sınır dışı edildiğini kaydetti.

- İRAN'DA GÖÇMENLER İÇİN İMKANSIZLIKLARA DİKKATİ ÇEKİYOR

Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği'nin 2020 verilerine göre, İran'da kayıtlı 780 bin, kayıtsız ise 2 milyon 250 bin civarında Afgan yaşıyor. Buna ek olarak ülkede vize ve oturum belgesi olan yaklaşık 600 bin Afgan'ın yaşadığı ifade ediliyor.

İranlı yetkililer de kimi zaman Afgan göçünden duydukları rahatsızlığı dile getiriyor.

İran İçişleri Bakanı Ahmed Vahidi daha önce yaptığı açıklamada, yasal yollarla İran'a gelenleri kabul edeceklerini ancak yasa dışı gelenleri kabul edecek imkanların bulunmadığını belirtmiş ve "Ülkede göçmenleri ağırlayacak imkanlar az." ifadesini kullanmıştı.

Tahran Belediye Başkanı Yardımcısı Emin Tevekkülzade de daha önce yaptığı açıklamada, İran'ın başkenti Tahran'da Afganistan vatandaşların sayısının artış gösterdiğini ve ülkeye kaçak yollarla girişin engellenmesi gerektiğini belirtmişti.

Tevekkülzade, ilgili birimlerin kaçak Afganları sınır dışı etmesi gerektiğini söyleyerek "Göç edenler geri gönderilmeli ve sınır dışı edilmeli çünkü Tahran, bu konuda uygun şartlara sahip değil." diye konuşmuştu.