Libya'da Seyfulislam Kaddafi baþkanlýða aday olabilecek mi?

Bu senaryo pek olasý olmasa da eski rejimin destekçileri, Rusya ve aþiret desteðiyle Kaddafi'nin oðlu Seyfulislam'ý gelecek baþkanlýk seçimlerinde aday gösterme arzularýný gizlemiyor. Ayrýca devrik lider Kaddafi'nin kuzeni iktidara geri dönme projesini finanse edebilecek bir servete sahip.

- KADDAFÝ DESTEKÇÝLERÝNÝN DÝYALOÐA ÝLK KATILIMI

Fas'ta 2015'te imzalanan Suheyrat Anlaþmasý'nda Kaddafi destekçileri diyaloðun dýþýnda býrakýlmýþtý. Ancak Birleþmiþ Milletler (BM) misyonu Kaddafi'nin destekçilerini Rusya'nýn baskýsýyla Kasým 2020'de Tunus'ta baþlatýlan diyaloða dahil etti.

Nitekim Seyfulislam'a baðlý isimlerden Ömer Ebu Þeride, Fizan Baþkanlýk Konseyi üyeliðine aday oldu ve ilk turda 14 oydan 5'ini aldý. Abdulmecid Seyf en-Nasr, 6 oy alarak en çok oyu elde ederken, Musa el-Kuni ise 2 oy aldý.

Ýkinci turda Ebu Þeride, Eþ-Þerif el-Vafi (Baþkanlýk Konseyi Baþkanlýðý adayý), Muhammed el-Muntasýr (Baþbakan adayý) ve Abdurrahman el-Belazi (Baþkanlýk Konseyi üyeliði adayý) ile ittifak kurdu. Bu kiþiler, toplam 73 oydan 15'ini alarak üçüncü sýraya yerleþtiler ancak son tura çýkamadýlar.

- RUSYA'NIN ESKÝ REJÝM KALINTILARINA AÇIK DESTEÐÝ

Rusya, daha sonra Baþkanlýk Konseyi üyeliðine aday olan Ebu Þeride önderliðindeki "Seyfulislam Kaddafi Hareketi" olarak adlandýrýlan oluþumun temsilcilerini resmen kabul eden tek ülke oldu.

Russia Today internet sitesinin 15 Ocak'ta yayýmlanan haberine göre, Rusya Dýþiþleri Bakanlýðý, Rusya Devlet Baþkaný Vladimir Putin'in Orta Doðu ve Afrika ülkeleri Özel Temsilcisi Mihail Bogdanov'un Hareket'in temsilcileri olan Miftah el-Verfelli ve Ömer Ebu Þeride'yi kabul ettiði yönünde bir açýklama yaptý.

Bundan günler önce Rusya Dýþiþleri Bakan Yardýmcýsý Sergey Vershinin de Muammer Kaddafi destekçilerinin de Libya ulusal diyaloðuna katýlmasý gerektiðini söylemiþti.

Muammer Kaddafi, Moskova'nýn Kuzey Afrika'da güvenilir bir ortaðýydý ve Kaddafi'nin gidiþiyle Rusya büyük silah anlaþmalarýný kaybetti. Ancak oðlu Seyfulislam, Rusya'nýn yardýmýyla iktidara gelirse bu iliþkileri önceki durumuna döndürebilir.

- DÝBEYBE, SEYFULÝSLAM'IN DÖNÜÞÜNE ZEMÝN HAZIRLAYACAK MI?

Libya'da Aralýk 2021'de yapýlmasý planlanan seçimlere kadar Baþbakan seçilen Abdulhamid Dibeybe, 2018'de Fransýz internet sitesi John Afrique'ye yaptýðý açýklamada, Seyfulislam'ýn adaylýðýna karþý çýkmadýðýný ifade etmiþti.

Dibeybe'nin son açýklamalarý da tüm Libyalýlar arasýndaki uzlaþmaya verdiði desteði doðruluyor. Bu, Kaddafi destekçilerinin, darbeci General Halife Hafter'in askeri maceralarýna yeniden katýlmak yerine geçiþ aþamasýnda daha büyük bir siyasi rol oynamasýna izin veriyor.

Baþbakan Dibeybe'nin liderliðini yaptýðý "Geleceðin Libyasý Hareketi"ni, Seyfülislam'ýn 2006'da baþlattýðý, Dibeybe'nin de temel unsurlarýndan biri olduðu "Yarýn Libya" projesinin bir devamý þeklinde görenler de var.

Dibeybe'nin, Ýç Yatýrýmlar Þirketi Genel Müdürlüðü, kalkýnma alanýnda 15 uluslararasý þirketi çatýsý altýnda toplayan Holding Yönetim Kurulu Baþkanlýðý ve Libya Kalkýnma ve Yatýrým Þirketi Yönetim Kurulu Baþkanlýðý dahil çeþitli görevlerde bulunmasý nedeniyle Seyfulislam'ýn yakýn çevresinden olduðu kabul edilirdi.

Ancak Dibeybe 17 Þubat 2011'de patlak veren devrimin yanýnda yer aldý ve ayný zamanda Libya hükümet güçlerinin Hafter'in milislerine karþý finanse edilmesine katkýda bulundu. Bu da Tobruk Temsilciler Meclisinin (TM) Haziran 2017'de Dibeybe'yi terörizmle suçlanan unsurlar ve birimler listesine dahil etmesine yol açtý.

Kaddafi rejiminden erkenden ayrýlan Dibeybe, pragmatik ve uzlaþmacý bir kiþilik olarak tanýnýyor. Baþkanlýk Konseyi Baþkanlýðýný Muhammed Menfi'nin kazandýðý seçimlerin son ve belirleyici turunda eski rejime baðlý olanlarýn desteðini almýþ olmasý da uzak bir ihtimal deðil.

- ÝDAM CEZASI VE BAÞKANLIK HAYALÝ

Ancak yasal engeller Kaddafi'nin oðlu Seyfulislam'ýn 24 Aralýk'ta baþkanlýða aday olmasýný engelliyor.

Seyfulislam, Trablus'taki bir mahkeme tarafýndan idam cezasýna çarptýrýldý ancak destekçileri ulusal uzlaþýnýn bir parçasý olarak kapsamlý bir aftan yararlanabileceðini umuyor.

Hakkýndaki hükümler bununla da sýnýrlý deðil. Uluslararasý Ceza Mahkemesi (UCM), insanlýk suçu iþlediði gerekçesiyle teslim edilmesini talep ediyor.

Zintan'daki silahlý gruplardan "Ebu Bekir es-Sýddýk" Tugayý'nýn 2011'den bu yana tutuklu bulunan Seyfulislam Kaddafi'yi Haziran 2017'de serbest býraktýðýný açýklamasýna raðmen Seyfulislam'ýn 2019'un sonunda hala Zintan kentinde olduðu doðrulanmýþtý.

O tarihten bu yana, Seyfulislam kamuoyunda görülmediðinden, Hafter'e yakýnlýðýyla bilinen El-Unvan gazetesi, serbest býrakýlmasýndan günler önce hapishanede veremden öldüðünü iddia etti.

Bu haber, Libya hükümetinin iki Rus araþtýrmacýyý Seyfulislam'la birçok kez görüþtükleri için casuslukla suçlayarak hapse atmasýyla çürütülmüþ oldu. Bu en azýndan Seyfulislam'ýn Mayýs 2019'a kadar hala hayatta olduðunu doðruluyor, aksi takdirde Moskova 2021'in baþlarýnda temsilci kabul etme riskini almazdý.

- BÝDEN, SEYFULÝSLAM'IN YARALARINI DERÝNLEÞTÝRÝYOR

Libya devriminden 10 yýl geçti ancak ABD'nin yeni yönetimi de Seyfulislam ve destekçilerine fayda saðlamadý. Baþkan Joe Biden, ABD Kongresini 11 Þubat'ta, Muammer Kaddafi'nin oðullarý ve akrabalarý ile onlarla iliþkili kiþiliklere yönelik yaptýrýmlarý bir yýl daha uzatma kararý hakkýnda bilgilendirdi.

ABD'nin Seyfulislam ve destekçilerine yönelik yaptýrýmlarý arasýnda "fonlarýn ve diðer varlýklarýn kötüye kullanýlmasýný önleyecek tedbirler" yer alýyor. Bu da milyarlarca dolar olarak tahmin edilen ailesi ve ailesinden kalan mali gücün tecrit edilmesi anlamýna geliyor.

ABD'nin bu tutumu, Rusya'nýn desteðine raðmen Seyfulislam ve kardeþlerinin iktidara giden yolunu kapatýyor.

Yerel basýnda çýkan haberlere göre, Sirte ve Beni Velid'deki Kaddafi destekçileri, sürgünde veya cezaevlerinde bulunan Kaddafi aile üyelerinin barýnmasý için iki ev inþa etmek amacýyla baðýþ topluyor.

Kaddafi'nin karýsý Safiye Ferkaþ Mýsýr'da, çocuklarý Muhammed ile Ayþe Umman'da yaþýyor. Oðlu Hanibal Lübnan'da tutuklu iken, Saadi Kaddafi Trablus'ta hapiste.

BM Güvenlik Konseyinin yaptýrým komitesi Aralýk 2020'de, Safiye, Muhammed ve Ayþe Kaddafi'ye yönelik seyahat yasaðýný geçici olarak kaldýrma kararý alýrken, Libya Adalet Bakanlýðý da bu kararý memnuniyetle karþýladýðýný duyurmuþtu.

Seyfulislam hala bazý avantajlara sahip. Bunlarýn en önemlisi ise Sirte, Beni Velid ile Brak eþ-Þati arasýndaki bir eksende birçok kabilenin sadakatine sahip olmasý.

Bu bölgelerde Kaddafi rejimine en sadýk olanlar ise Kazazife, Verfelli, Mukaraha ve Verþafane kabileleri ile Cebel Garbi'nin Siyan ve Arban kabileleri.

Kaddafi'yi son raddeye kadar savunan güvenlik gruplarýndan çoðunun komuta kademesi ve milisleri Mýsýr'ýn desteði ile Hafter'in saflarýna katýldý. Bunlar arasýnda sivillere ve özellikle 17 Þubat devrimcilerine karþý en çirkin suçlarý iþleyen Terhune 9'uncu Tugayý da bulunuyor.

Libya 17 Þubat devrimcileri Seyfulislam Kaddafi'nin yönetime gelmesi durumunda kendilerinden intikam almaya giriþeceði endiþesini taþýyor. Bu sebeple Seyfulislam'ýn yönetime gelmesine izin verme olasýlýklarý oldukça düþük görünüyor.