O da yarasa kaynaklý! Ýþte dünya gündemini sarsan Nipah virüsü hakkýnda bilinenler
Hindistan saðlýk yetkilileri, þu anda aþýsý bulunmayan Nipah virüsünden bir düzine insanýn enfekte olduðu ve 12 yaþýndaki bir çocuðun öldüðünü bildirildi. Dünya koronavirüs kriziyle boðuþurken, Hindistan'ý etkileyen bu virüs, saðlýk kuruluþlarýný alarma geçirdi. Peki, bu virüs hakkýnda neler biliyoruz?
Hindistan'da görülen 12 vakadan sonra Kerala eyaletinde 12 yaþýndaki bir çocuðun hayatýný kaybetmesi, yarasa kaynaklý Nipah virüsünün bir anda dünya gündemine girmesine neden oldu.
Ölen çocuktan alýnan numuneler, 'Nipah'ýn varlýðýný' (enfekte) gösterdikten sonra, tedavi ve kontrol için güneydeki Kerala eyaletine yerel saðlýk görevlilerinden oluþan bir uzman ekip gönderildi.
Pazar günü ölmeden önce, çocuk beyin ve kalp kasý iltihabý belirtileri göstermiþti. (Sýrasýyla ensefalit ve miyokardit olarak bilinen durumlar)
Þimdiye kadar Kerala'da 11 kiþide nadir görülen zoonotik (hayvan kökenli) virüsle enfekte teþhisi kondu. Temas edenler arasýnda, çocuðun ebeveynleri, akrabalarý ve onu tedavi eden bazý saðlýk görevlileri de var. 250'den fazla kiþi, temaslý izleme yoluyla tespit edildi ve bunlardan 54'ü yüksek risk kategorisinde ve acilen kendi kendilerini tecrit etmeleri emredildi.
Nipah ne kadar tehlikeli?
Dünya Saðlýk Örgütü (WHO), etkilenen bölgedeki saðlýk sisteminin etkinliðine baðlý olarak ölüm oranýnýn % 40 ila % 75 olduðunu tahmin ediyor. Buna karþýlýk Covid-19'un ölüm oraný daha bulaþýcý olmasýna raðmen, küresel verilere göre %1 ile %2 arasýnda deðiþiyor.
Nipah, ateþ, baþ aðrýsý, kas aðrýsý, kusma ve boðaz aðrýsý ile birlikte akut solunum yolu enfeksiyonuna neden oluyor. Þiddetli vakalar, koma ve ölüme yol açabilen ensefaliteye dönüþebiliyor. Erken evrelerde spesifik semptomlarýn olmamasý, Nipah'ýn tespit edilmesini zorlaþtýrýyor. Bu da genellikle kontrol önlemlerinin uygulanmasýnda gecikmelere ve dolayýsýyla daha fazla enfeksiyona neden olabilir.
Nereden geldi?
Virüs, adýný 1999'da domuz çiftçileri arasýnda ilk salgýnýn meydana geldiði Malezya'nýn Nipah köyünden almýþtýr. O zamandan beri Malezya'da yeni vaka görülmedi, ancak Bangladeþ'te salgýnlar 2001'den beri her yýl bir sorun olmaya devam ediyor.
Hindistan'da da periyodik olarak tanýmlanmýþtýr. Virüsün konakçýlarýnýn, genellikle insan yerleþimlerinden çok uzakta olmayan, Güney ve Güneydoðu Asya'da aðaç tepelerinde büyük koloniler oluþturan uçan 'tilki yarasa' olarak bilinen meyve yarasalarý olduðuna inanýlýyor.
Nasýl yayýlýr?
Ýnsanlar genellikle virüsü, enfekte yarasalarýn aðýzlarýndaki sývý veya idrarýnýn temas ettiði, en sevdikleri hurma aðacýnýn meyvesini yiyen veya suyunu içen canlýlara bulaþýyor. Domuzlar, atlar, keçiler, koyunlar, kediler ve köpekler de ara konakçý olarak virüsü taþýyabiliyor.
Hava yoluyla bulaþabilen Covid-19'dan farklý olarak Nipah, yakýn temas ve salgýlar yoluyla insandan insana geçer. Bu nedenle enfekte kiþilerin akrabalarý ve onlara bakan saðlýk görevlileri genellikle hastalýða ilk yakalananlar arasýndadýr.
2018'de Kerala'da önceki bir salgýn sýrasýnda, Nipah'ýn R sayýsý (bir hasta kiþinin ortalama olarak kaç kiþiye bulaþtýrabileceðini gösteren 'üreme' rakamý) -0,43 iken, koronavirüs için R sayýsýnýn 1'in üzerinde olduðu tahmin ediliyor.
Tedavi nedir?
DSÖ, Nipah'ý araþtýrma ve geliþtirme için öncelikli bir hastalýk olarak belirledi. Ancak, þu anda virüse özgü herhangi bir ilaç veya aþý bulunmamaktadýr. Þiddetli solunum ve nörolojik komplikasyonlarý olanlarý tedavi etmek için sadece yoðun bakým önerir.
Hintli yetkililer Avustralya'dan üç yýl önce Kerala'daki salgýnýn kontrol altýna alýnmasýna yardýmcý olan monoklonal antikor tedavileri sipariþ ettiler ve yerel saðlýk görevlileri ayrýca antiviral ilaç Ribavirin'in Nipah hastalarýndaki viral yükü azaltmada etkili olduðunu tespit etti.
