Putin'e baþka Netanyahu'ya baþka! 5 aydýr karara baðlanamadý

UCM Baþsavcýlýðýnýn 20 Mayýs'ta, Netanyahu, Gallant ve üç Hamas lideri hakkýnda istediði tutuklama kararý talebi, Ýsrail ve müttefiklerinin sistematik engelleme çabalarýyla karþýlaþýyor.

Mahkemenin Filistin soruþturmasýný yýllarca tamamlayamamasý, Ýsrail istihbarat servislerinin UCM'ye ve yetkililerine yönelik 9 yýl süren casusluk ve gözetleme faaliyetleri, Ýngiltere'nin UCM'nin yargý yetkisine itiraz etmesinin ardýndan, UCM Baþsavcýsý Kerim Han hakkýndaki taciz iddialarý ve Netanyahu ile Gallant hakkýndaki tutuklama kararý talebini inceleyen Ön Yargýlama Dairesi üyesi hakimin çekilmesi, yýllar süren soruþturma sürecinin daha da uzamasýna sebep oluyor.

- NETANYAHU HAKKINDA TUTUKLAMA ÝSTEYEN BAÞSAVCI HAN HAKKINDA TACÝZ ÝDDÝASI

Netanyahu ve Gallant hakkýnda tutuklama kararý talebinde bulunan UCM Baþsavcýsý Han hakkýnda, bir çalýþanýna yönelik taciz iddiasýyla ilgili soruþturma gündeme getirildi.

UCM'deki Filistin süreci devam ederken, Mahkeme Taraf Devletler Meclisi Baþkanlýðýndan yapýlan açýklamada, Baþsavcý Han hakkýnda Savcýlýk Ofisi çalýþanlarýndan birine yönelik "uygunsuz davranýþ" iddialarýnýn incelendiði duyuruldu.

Ýncelemeyi yapan heyetin raporunda iddia edilen maðdurla yapýlan görüþmenin ardýndan bu aþamada soruþturma baþlatýlmasý için yeterli koþullarýn oluþmadýðý belirtilirken, taciz iddialarýnýn Netanyahu ve Gallant hakkýndaki tutuklama kararý talebinden kýsa süre sonra gündeme gelmesi dikkati çekti.

- ROMANYALI HAKÝMÝN ÇEKÝLMESÝ

Bunun yanýnda, Netanyahu hakkýndaki tutuklama kararý talebini incelemekle görevli bir numaralý Ön Yargýlama Dairesinin baþkaný Hakim Julia Motoc'un "saðlýk nedenleri ve adaletin düzgün iþleyiþini koruma ihtiyacý" gerekçesiyle görevinden çekildiði açýklandý.

UCM Baþkanlýðýnýn, Hakim Motoc'un 25 Ekim 2024'te saðlýk nedenleriyle 1 numaralý daireden çekilmek istediði ifade edilen kararýnda, bu yýl UCM'ye katýlan Motoc'un yerine yine ayný dönemde katýlan Sloven Hakim Beti Hohler'in atandýðý kaydedildi.

Uluslararasý hukuk uzmaný Dr. Owiso Owiso, X hesabýndan yaptýðý paylaþýmda, "Dünya UCM'nin Filistin'e iliþkin tutuklama kararlarýný beklerken (5 ay önce yapýlan talep), davaya bakan Baþkan Hakim Iulia Motoc'un kendisini davadan çekmesi, sürecin daha da uzayacaðýna iþaret ediyor." deðerlendirmesinde bulundu.

Eski BM Ýnsan Haklarý Yüksek Komiserliði New York Ofisi Direktörü Craig Mokhiber, X hesabýndan yaptýðý açýklamada, "Ýsrail ve Batý'nýn sürekli baský kampanyasý karþýsýnda, Netanyahu/Gallant davalarýna bakan Hakim Motoc'un belirsiz 'saðlýk nedenleri' gerekçesiyle aniden çekilmesi ve yerine Hakim Hohler'in atanmasý dikkat çekici." deðerlendirmesinde bulundu.

Mokhiber, Hakim Hohler'in UCM'ye katýlmadan önce, "Ýsrail'in genel olarak saygýn bir Yüksek Mahkemesi ve iyi iþleyen bir hukuk sistemi olmasý sebebiyle, Ýsrailli yetkililerin UCM'de deðil, Ýsrail yerel mahkemelerinde yargýlanmasý gerektiðini savunduðunu" hatýrlattý.

Mokhiber, "Daha fazla gecikme ve daha fazla oyalama bekleyin." ifadesini kullandý.

- UKRAYNA VE FÝLÝSTÝN SORUÞTURMALARI ARASINDAKÝ FARK

UCM'nin Ukrayna soruþturmasýndaki ilerlemesi ve Putin dahil 6 Rus yetkili hakkýnda verdiði tutuklama kararlarýna bakýldýðýnda, Ýsrail soruþturmasýndaki gecikmenin olaðan karþýlanmadýðý görülüyor.

Ukrayna'nýn yaný sýra, Libya'da Güvenlik Konseyi'nin baþvurusundan sadece üç ay sonra tutuklama kararý çýkarýlýrken, Gazze'deki suçlara raðmen 2019'dan bu yana henüz hiçbir Ýsrailli hakkýnda tutuklama kararý talebinin kabul edilmemesi ve dava açýlamamasý dikkati çekiyor.

- UCM'DE SORUÞTURMANIN GECÝKTÝRÝLME SÜRECÝ 2019'A UZANIYOR

Filistin soruþturmasýnda gecikmelerin sistematik þekilde yýllardýr sürdüðü görülüyor.

Önceki UCM Baþsavcýsý Fatou Bensouda 16 Ocak 2015'te, Filistin'deki duruma iliþkin ön inceleme baþlattýðýný duyurmasýnýn ardýndan, Aralýk 2019'da soruþturma için gerekli kriterlerin karþýlandýðýný açýklamasýna raðmen, Filistin topraklarýnýn nereyi kapsadýðý ve mahkemenin hangi topraklarda iþlenen suçlara bakabileceðinin tespit edilmesi için ön yargýlama dairesinden görüþ istedi.

Söz konusu görüþün verilmesi sýrasýnda birçok UCM ülkesi ve sivil toplum kuruluþunun (STK) sürece dahil olmasýyla yaklaþýk 2 yýl sonunda, ön inceleme tamamlandý ve 3 Mart 2021'de Savcý, Filistin'deki duruma iliþkin soruþturmanýn resmen baþlatýldýðýný duyurdu.

UCM Savcýlýðýnýn, 7 yýl süren ön inceleme ve daha sonra 3 yýl süren soruþturma neticesinde 10 yýlý aþan süreç, þimdi de Netanyahu ve Gallant hakkýndaki tutuklama kararý talebinin 5 aydýr karara baðlanmamasý, hakimlerin istifalarý ve çeþitli dýþ müdahalelerle uzamaya devam ediyor.

- ÝNGÝLTERE'NÝN ÝTÝRAZI YENÝ BÝR GECÝKME SÜRECÝNÝ TETÝKLEDÝ

UCM'deki süreç, Ýngiltere'nin Temmuz 2024'te baþlattýðý hukuki hamleyle yeni bir gecikme sürecine girdi. Ýngiltere'nin Filistin'in devlet statüsünü sorgulayarak UCM'nin yargý yetkisine itiraz etmesi ve daha sonra bu süreci takip etmeyeceðini açýklamasýna raðmen, UCM'nin bu itirazý iþleme almasý domino etkisi yarattý.

Mahkeme, Ýngiltere'nin baþlattýðý sürecin ardýndan 64 farklý kiþi, kurum ve ülkeden gelen benzer talepleri de kabul ederek incelemeye aldý. Bu durum, halihazýrda 5 aydýr bekleyen tutuklama talebinin daha da gecikmesine yol açtý. Ýngiltere'nin baþlattýðý ancak kendisinin bile takip etmediði sürecin, soruþturmayý yavaþlatmak için bir araca dönüþtüðü görülüyor.

- ABD'DEN UCM'YE YÖNELÝK YAPTIRIM TEHDÝTLERÝ

UCM'deki soruþturma sürecini etkileyen bir diðer unsur da ABD'nin doðrudan tehdit ve baskýlarý. ABD Senatosundan yapýlan açýklamalarda, Ýsrailli yetkililer hakkýnda tutuklama kararý çýkarýlmasý durumunda UCM görevlilerine yönelik yaptýrýmlar uygulanacaðý uyarýsý yapýlýyor.

Bu tehditler, UCM tarihinde bir ilk olmaktan uzak. Nitekim ABD, Afganistan soruþturmasý sýrasýnda eski Baþsavcý Fatou Bensouda ve iki yardýmcýsý hakkýnda ülkeye giriþ yasaðý koymuþ ve mal varlýklarýný dondurmuþtu. Benzer yaptýrýmlarýn mevcut savcýlýk çalýþanlarýna da uygulanabileceði tehdidi, Mahkemenin baðýmsýz çalýþma kapasitesini ve tarafsýzlýðýný tehlikeye atýyor.

- ÝSRAÝL'ÝN UCM'YE MÜDAHALESÝ

Ýsrail'in istihbarat teþkilatý Mossad'ýn eski Baþkaný Yossi Cohen'in, Ýsrail aleyhine baþlatýlan soruþturma öncesi eski UCM Baþsavcýsý ile gizli görüþmeler yapýp onu soruþturmadan vazgeçirmek için tehdit ettiði basýnda yer almýþtý.

Ýngiliz The Guardian gazetesinin haberine göre, 2012-2021 döneminde UCM Baþsavcýsý olarak görev yapan Bensouda, 2021'de Ýsrail'in Filistin topraklarýnda savaþ suçlarý ve insanlýða karþý suçlar iþlediði gerekçesiyle soruþturma baþlatmýþtý.

Ön incelemesi 2016'da baþlatýlan soruþturma için devreye giren Mossad'ýn o dönemdeki baþkaný Yossi Cohen, iddiaya göre, Bensouda ile gizli görüþmeler yaparak, soruþturmanýn Ýsrail askeri personeline yönelik tehdit oluþturacaðýný savunmuþtu.

Gazeteye konuþan Ýsrailli kaynaklar, buradaki amacýn Bensouda ile uzlaþmak ya da onu Ýsrail'in talepleriyle ilgili iþbirliði içinde bulunacak biri haline getirmek olduðunu dile getirerek, Cohen'in, Ýsrail Baþbakaný Netanyahu'nun gayriresmi habercisi gibi çalýþtýðýný kaydetmiþti.

Bensouda, Cohen'in "ýsrarcý ve tehditkar davranýþlarýný" UCM'nin bazý önde gelen yetkililerine anlatýrken, bu durum 4 farklý kaynaktan da doðrulanmýþtý. Bu kaynaklardan üçü, Cohen'in, UCM'deki soruþturma için Bensouda'ya birçok kez baský yaptýðýný doðrulamýþtý.

UCM kaynaklarý ise Cohen'in, Bensouda'ya, "Bize yardým etmelisiniz ki biz de sizinle ilgilenelim. Kendinizin ve ailenizin güvenliðini tehlikeye atacak þeylere bulaþmak istemezsiniz." dediðini iddia etmiþti.

Ýki farklý kaynaða göre Mossad, Bensouda'nýn eþine ait bazý gizli kayýtlarýn dökümünü de ele geçirmiþti. Kaynaklar, Ýsrail'in daha sonra bu belgeleri Bensouda'yý itibarsýzlaþtýrmak için kullandýðýný öne sürmüþtü.