Rusya-Ukrayna savaþýnýn üzerinden 1 yýl geçti

Rusya Devlet Baþkaný Vladimir Putin'in talimatýyla baþlayan savaþ, özellikle Donetsk bölgesinde þiddetli þekilde devam ediyor.

Putin, geçen yýl 24 Þubat'ta sabahýn erken saatlerinde televizyondan "Ukrayna'da özel askeri operasyon" baþlattýklarýný duyurdu. Böylece Rusya'nýn Ukrayna'ya karþý savaþý baþladý.

Baþlattýðý "özel askeri operasyonun" gerekçesini anlatan Putin, sözde ayrýlýkçý yönetimlerin Rusya'dan askeri yardým talebinde bulunduðunu belirtti. Putin, "Operasyonun amacý 8 yýldýr Kiev rejimi tarafýndan istismara, soykýrýma maruz kalan insanlarý korumaktýr. Rusya Federasyonu vatandaþlarý da dahil olmak üzere sivillere karþý çok sayýda kanlý suç iþleyenleri adalete teslim etmenin yaný sýra Ukrayna'nýn Nazizm'den ve militarizmden arýndýrýlmasý için çaba göstereceðiz." dedi.

- UKRAYNA'YA 3 TARAFTAN RUS ASKERÝ GÝRDÝ

Rus askeri birlikleri, Ukrayna'nýn Donetsk ve Luhansk bölgelerinden Kiev yönetiminin kontrolündeki bölgelere, ayný anda Rusya sýnýrýndan Harkiv, Sumi ve Çernigiv bölgelerine, Belarus üzerinden Çernobil bölgesine giriþ yaptý.

Kýrým üzerinden de Herson ve Melitopol bölgelerine doðru asker çýkaran Rus ordusu, hava ve karadan asker sevk ettiði Kiev'i kuþatma altýna aldý.

Rus ordusu, 28 Þubat'ta, nükleer ve hipersonik silahlarýný içeren stratejik caydýrýcý güçlerini özel savaþ görevi durumuna geçirdi.

- KÝEV VE ÇERNÝGÝV BÖLGELERÝNDEN ÇEKÝLME

Savaþýn ikinci ayýnda Kiev ve Çernigiv bölgesinden Rus askerleri geri çekildi. Kiev yönetimi, birkaç gün sonra Rus askerlerinin çekildiði Buça ve Ýrpin þehirlerinde Rusya'yý katliam yapmakla suçladý. Rusya, iddialarýn provokasyon olduðunu savundu.

Ardýndan Donetsk bölgesine baðlý Kramatorsk þehrindeki tren istasyonuna füze saldýrýsý düzenlendi. Saldýrý sonucunda 50'den fazla kiþi öldü, 100'den fazla kiþi yaralandý. Ukrayna ve Rusya karþýlýklý olarak birbirini suçladý.

Ruslar, ilk aylarda Berdyansk ardýndan Mariupol þehirlerini kontrolü altýna alarak Ukrayna'nýn Azak Denizi ile baðlantýsýný tamamen kesti.

- SAVAÞ, UKRAYNA'NIN DOÐUSUNA KAYDIRILDI

Nisanda Ukrayna'nýn doðusuna yoðunlaþan Ruslar, "Donbas'ý özgürleþtirmek" amacýyla Donetsk ve Luhansk bölgesindeki bazý yerleþim yerlerini ele geçirdi ancak çok büyük ilerleme saðlayamadý.

Rus ordusu, Ukrayna'daki stratejik hedeflere yönelik sýk sýk uzun menzilli, yüksek hassasiyetli füzeler kullandý. ABD ve Avrupa ülkeleri, Ukrayna'ya silah desteðini artýrdý. Rus ordusunun Ukrayna topraklarýndaki ilerleyiþi durma noktasýna geldi.

Ukrayna güçleri de Rus ordusunun kontrolüne giren þehir merkezlerine saldýrýlar düzenlemeye devam etti. Rus ve Ukrayna ordusunun karþýlýklý saldýrýlarýnda sivil kayýplar yaþandý.

- RUS AMÝRAL GEMÝSÝ "MOSKOVA" BATIRILDI

Ukrayna, 13 Nisan'da Karadeniz'de Rus Karadeniz Filosu'na ait "Moskova" isimli amiral gemisini vurduðunu duyurdu. Rus tarafý, geminin çýkan yangýn sýrasýnda gövdesinde mühimmat patlamasý sonucu hasar aldýðýný ve battýðýný açýkladý.

- YILAN ADASI'NDAN ÇEKÝLME

Liman þehirleri Odessa ve Mýkolayiv bölgelerini de hedef alan Rusya, Karadeniz'de stratejik konuma sahip Yýlan Adasý'ný ele geçirdi. Haziran sonunda Rusya, adadan çekildiðini açýkladý. Ukrayna ise Rus askerlerini adadan çýkardýklarýný bildirdi.

Öte yandan, Odessa açýklarýna yerleþtirilen mayýnlar, zamanla koparak rüzgar ve akýntýnýn etkisiyle Karadeniz'e daðýldý.

- HARKÝV BÖLGESÝ, YENÝDEN KÝEV'ÝN KONTROLÜNE GEÇTÝ

Ukrayna'nýn kuzeyindeki Sumi ve çevresi, haziranda yeniden Kiev yönetiminin kontrolüne girdi.

Güç toparlayan Ukrayna ordusu, eylülde ülkenin ikinci büyük þehri Harkiv'de saldýrý düzenine geçtiðini duyurdu. Ýzyum, Balakliya ve Kupyansk gibi büyük þehirlerin yaný sýra 300'den fazla yerleþim biriminin kontrolü Kiev yönetimine geçti. Rusya, bu bölgelerden çekildiðini açýkladý.

Ukrayna Devlet Baþkaný Volodimir Zelenskiy, ordusunun karþý saldýrýya geçtiði dönemde yaklaþýk 6 bin kilometrekare topraðýn Ruslardan alýndýðýný söyledi.

Zelenskiy'in verdiði son bilgilere göre ise savaþ boyunca Rus güçlerince ele geçirilen 1800'den fazla yerleþim yerinde Ukrayna kontrolü tekrar saðladý.

- GIDA KRÝZÝNÝ ÖNLEYECEK TAHIL ANLAÞMASI

Cumhurbaþkaný Recep Tayyip Erdoðan'ýn himayelerinde 22 Temmuz'da Türkiye, Rusya, Ukrayna ve Birleþmiþ Milletler (BM) arasýnda dünyadaki olasý bir gýda krizini önleyecek "Tahýl ve Yiyecek Maddelerinin Ukrayna Limanlarýndan Emniyetli Sevki Giriþimi Belgesi" imzalandý.

- RUS SÝYASET UZMANI DUGÝN'ÝN KIZINA BOMBALI SALDIRI

Rusya'nýn tanýnmýþ siyaset uzmaný Aleksandr Dugin'in kýzý Darya Dugina, 20 Aðustos'ta Moskova'da bulunduðu arabanýn infilak etmesi sonucu hayatýný kaybetti. Rusya Federal Güvenlik Servisi (FSB), olayýn arkasýnda Ukrayna özel servislerinin olduðunu tespit ettiklerini bildirdi.

- RUSYA'DA KISMÝ SEFERBERLÝK ÝLANI

Putin, 21 Eylül'de kýsmi seferberlik ilan etti. Seferberlik yoluyla 300 bin Rus vatandaþý, Ukrayna'da savaþmak üzere askerlik hizmetine alýnýrken bazý kesimler ülkeyi terk etti.

- RUSYA ÝLE UKRAYNA ARASINDAKÝ ESÝR DEÐÝÞÝMÝ VE TÜRKÝYE'NÝN ROLÜ

Cumhurbaþkaný Erdoðan, Putin ve Zelenskiy ile yürüttüðü diplomasi trafiði sonucunda 22 Eylül'de Rusya ile Ukrayna arasýnda 200 savaþ esirinin mübadelesinin yapýldýðýný bildirdi. En kapsamlý deðiþim, Türkiye'nin yürüttüðü diplomasi trafiðiyle gerçekleþti ve deðiþimler arttý.

Bu kapsamda, Putin'e yakýnlýðýyla bilinen Ukrayna ana muhalefet partisi lideri Viktor Medvedçuk da Rusya'ya teslim edildi.

- DONBAS, ZAPORÝJYA VE HERSON'DA REFERANDUM VE ÝLHAK

Donetsk, Luhansk, Zaporijya ve Herson'da eylül sonunda Rusya'ya katýlým için sözde referandumlar yapýldý. Yasa dýþý referandumlara katýlanlarýn çoðunluðu ilhak kararýna "evet" dedi.

Referandumlarýn hemen ardýndan 30 Eylül'de Putin, Ukrayna'nýn Donetsk, Luhansk, Herson ve Zaporijya bölgelerinin Rusya tarafýndan ilhak edilmesine yönelik anlaþmalarý imzaladý. Böylece Rusya, Kýrým'dan sonra Ukrayna topraklarýnýn yüzde 15'ini daha yasa dýþý ilhak etmiþ oldu.

- ZAPORÝJYA NÜKLEER SANTRALÝ'NDEKÝ TEHLÝKE

Avrupa'nýn en büyük nükleer santrali olan Zaporijya Nükleer Santrali'ni 4 Mart'ta Ruslar ele geçirdi.

Zaporijya'nýn ilhakýyla birlikte Putin, imzaladýðý kararnameyle santralin Rusya'ya ait olduðunu duyurdu. Santralin çevresinde sýk sýk topçu saldýrýlarý yaþandý. Ukrayna ve Rusya, nükleer tehlike doðuran bu saldýrýlar konusunda birbirini suçluyor.

- KERÇ BOÐAZI'NDAKÝ KIRIM KÖPRÜSÜ'NDE PATLAMA

Rusya ile Kýrým arasýnda yer alan köprüdeki kamyonda 8 Ekim'de meydana gelen patlama sonucu 3 kiþi hayatýný kaybetti ve köprüde büyük hasar meydana geldi. FSB, patlamayla ilgili 8 kiþiyi gözaltýna aldý.

Putin'in 2018'de resmi açýlýþýný yaptýðý ve "Kýrým" ismiyle de anýlan köprü, Kýrým ile kara yolu baðlantýsýný saðlamasý dolayýsýyla Rusya için stratejik öneme sahip.

- SÝVASTOPOL'DA RUS DONANMASINA SALDIRI

Ukrayna'nýn, Sivastopol'da 29 Ekim'de Rus donanmasýna yönelik saldýrý düzenlediði bildirildi.

Rusya, saldýrýda zarar gören gemilerin tahýl anlaþmasý kapsamýnda oluþturulan koridorun güvenliðinin saðlanmasý sürecinde yer aldýðýný belirtti.

- DOÐAL GAZ BORU HATLARINA YÖNELÝK SABOTAJLAR

Ekim ayýnda Avrupa'ya doðal gaz saðlayan Kuzey Akým 1 ve Kuzey Akým 2 doðal gaz boru hatlarýna yönelik sabotajlar sonunda sýzýntýlarýn meydana geldiði açýklandý. Türkiye'ye gaz gönderilen TürkAkým boru hattýna yönelik de sabotaj giriþimleri önlendi.

- UKRAYNA'NIN ENERJÝ ALTYAPISINA YÖNELÝK FÜZE SALDIRILARI

Kýrým Köprüsü'ndeki patlamanýn ardýndan Rusya, Ukrayna'daki füze saldýrýlarýný arttýrdý. Özellikle ülkenin enerji altyapýsýný hedef alan Rus ordusunun saldýrýlarýnýn ardýndan ülke genelinde elektrik kesintileri baþladý.

- RUSYA, ÝLHAK ETTÝÐÝ HERSON'DAN GERÝ ÇEKÝLDÝ

Ukrayna, Avrupa ve ABD'nin silah desteðiyle 29 Aðustos'ta Herson'u kurtarmak için karþý saldýrý baþlattýðýný duyurdu.

Yasa dýþý ilhak ettiði Herson'daki vatandaþlarýn büyük çoðunluðunu baþka bölgelere tahliye eden Rusya, 9 Kasým'da Herson þehrindeki savunma hattýnýn Dnipro Nehri'nin sol yakasýna çekileceði kararýný açýkladý. Bu þekilde Rus askerleri, Herson þehir merkezinden çekilmiþ oldu.

- POLONYA'DAKÝ FÜZE KRÝZÝ

NATO üyesi Polonya'ya 15 Kasým'da füze düþmesi, tüm dünyanýn dikkatini buraya çekti. Polonya'nýn Ukrayna sýnýrýndaki Przewodow köyüne kaynaðý bilinmeyen bir füzenin düþtüðü ve 2 kiþinin hayatýný kaybettiði bildirildi.

Füzenin Rusya'ya ait olduðu iddia edildi. Rusya, suçlamalarýn kasýtlý provokasyon olduðunu duyurdu. NATO ve Pentagon da füzelerin Rusya'ya ait olduðunu teyit etmedi.

Füzenin Ukrayna güçleri tarafýndan bir Rus füzesini engellemek için ateþlendiði ortaya çýktý.

- TAHIL ANLAÞMASI, CUMHURBAÞKANI ERDOÐAN'IN GÝRÝÞÝMÝYLE UZATILDI

Rusya, "Kýrým Köprüsü ve Sivastopol deniz üssüne Ukrayna'nýn saldýrýsýný" gerekçe göstererek tahýl anlaþmasýný askýya almak istedi ancak Erdoðan'ýn giriþimiyle sorun çözüldü ve 19 Kasým itibarýyla anlaþma 120 gün süreyle uzatýldý.

Türkiye'nin çabasý uluslararasý kamuoyunda övgüyle karþýlandý.

Ukrayna limanlarýndan taþýnan tahýl miktarý 14 milyon tonu geçti. Ayrýca Erdoðan ve Putin, fakir ülkelere gübre ve tahýl gönderilmesi konusunda anlaþtý.

- RUSYA'NIN ÝÇ BÖLGELERÝNDEKÝ ASKERÝ TESÝSLERE UKRAYNA SALDIRISI

Ukrayna, 5 Aralýk'ta Rusya'nýn Ryazan bölgesindeki Dyagilevo ve Saratov bölgesindeki Engels askeri havaalanlarýna ÝHA'larla saldýrý giriþiminde bulundu. Ertesi gün de Kursk kentinde bulunan askeri havaalanýndaki petrol depolama tesisine ÝHA ile saldýrý düzenlendi.

- YILBAÞINDAKÝ SALDIRILAR

Rus ordusu tarafýndan 2022'nin son günü gece baþta Kiev olmak üzere Çernigiv, Sumi, Hmelnitski, Donetsk, Zaporijya, Mýkolayiv ve Herson'a hava ve füze saldýrýlarý düzenlendi. Saldýrýlarda enerji alt yapýlarý hasar gördü. Rusya, "kendisine yönelik terör saldýrýlarýnda kullanýlmasý planlanan" ÝHA'larýn üretim yerlerini vurduklarýný duyurdu. Moskova'da stratejik binalarýn çatýlarýna savunma sistemleri yerleþtirildiði görüntüleri sosyal medyaya yansýdý.

Ukrayna ordusu da yýlbaþýnda Donetsk bölgesinde Makeyevka yakýnlarýnda Rus birliklerinin geçici konuþlandýðý bir noktaya ABD yapýmý HIMARS çoklu roketatar sistemiyle saldýrdý. Ukrayna 400 Rus askerini öldürdüklerini öne sürerken, Rusya Savunma Bakanlýðý 89 askerin saldýrýda öldüðünü açýkladý.

Rusya, buna misilleme olarak Kramatorsk'a yaptýklarý saldýrýda 600'den fazla Ukrayna askerini öldürdüðünü iddia etti. Ukrayna, iddiayý yalanladý.

- NOEL DÖNEMÝ RUSYA GEÇÝCÝ ATEÞKES ÝLAN ETTÝ

Rusya, Ortodokslarýn Noel döneminde dini törenlere katýlabilmesi için Ukrayna'ya ateþkes çaðrýsýnda bulundu. Putin, 6 Ocak saat 12.00'den itibaren 36 saatliðine uygulanmasý için tek taraflý geçici ateþkes ilan etti.

Ukrayna ise ateþkes için önce Rusya'nýn ele geçirdiði bölgeleri terk etmesi gerektiðini bildirerek, ateþkesi dikkate almadý.

- OPERASYONUN BAÞINA RUS GENELKURMAY BAÞKANI GETÝRÝLDÝ

Ocak ayý baþýnda Rusya Genelkurmay Baþkaný Valeriy Gerasimov, Ukrayna'daki özel askeri operasyondan sorumlu Müþterek Askeri Kuvvetlerin baþýna getirildi. Müþterek Askeri Kuvvetlerin önceki komutaný ve Hava-Uzay Kuvvetleri Komutaný Sergey Surovikin ile Kara Kuvvetleri Komutaný Oleg Salyukov ve Genelkurmay Baþkan Yardýmcýsý Aleksey Kim de Gerasimov'un yardýmcýlarý olarak atandý.

Bu deðiþimle birlikte Rusya'nýn baharda Ukrayna'da yeni taarruz planlarý yaptýðý deðerlendirmeleri yapýldý. Bunun üzerine Ukrayna, Batý'dan tank ve uzun menzilli silah destek talebini artýrdý.

- SAVAÞTA ÖLÜ SAYISI NET DEÐÝL

Eylülde Ukrayna'daki savaþta 5 bin 937 Rus askerinin öldüðünü duyuran Rusya, bu hususta hala yeni bir bilgi açýklamadý.

Rus yetkililer, savaþ boyunca 61 binin üzerinde Ukrayna askerinin öldüðünü ileri sürerken, Ukrayna da ölen Rus askerlerinin sayýsýnýn 145 bini geçtiðini iddia ediyor. Ancak her iki taraf da kendi kayýplarýna iliþkin net ve yeni bir açýklama yapmadý.

Savaþtaki sivil kayýplara iliþkin her iki taraf da net rakam veremiyor.

- BM'YE GÖRE UKRAYNALI MÜLTECÝ SAYISI YAKLAÞIK 8 MÝLYON

BM verilerine göre, Ukrayna'dan yaklaþýk 8 milyon kiþi komþu ve Avrupa ülkelerine geçti.

BM'ye baðlý Uluslararasý Göç Örgütüne göre, ülke içerisinde yerinden edilen kiþilerin sayýsý ise 7,1 milyon.

BM Ýnsan Haklarý Yüksek Komiserliðine göre ise savaþta 24 Þubat'tan bu yana en az 8 bin 6 sivil yaþamýný yitirdi, 13 bin 287 sivil yaralandý.

- ATEÞKES MÜZAKERELERÝ KESÝLDÝ

Savaþ devam ederken Rusya ve Ukrayna heyetleri, ateþkes saðlanmasý için 3'ü Belarus, biri Türkiye'de olmak üzere 4 defa yüz yüze müzakere yaptý.

Belarus'ta her iki taraf sadece çatýþma bölgelerinden sivillerin tahliyesi için insani yardým koridorlarý konusunda anlaþabildi.

Cumhurbaþkaný Erdoðan'ýn arabuluculuk giriþimlerinin neticesi olarak Ýstanbul'da 29 Mart'ta yapýlan müzakereler sonucunda Ukrayna tarafý, Rus tarafýna gelecekteki olasý yazýlý anlaþmanýn ilkelerini teslim etti, anlaþmaya çok yaklaþýldý.

Ancak Buça'daki iddialardan sonra görüþmeler kesildi. 17 Mayýs'ta Ukrayna tarafý, ülkedeki durumun çok deðiþtiðini ve Rusya ile müzakereleri askýya aldýklarýný duyurdu.

Türkiye'nin arabulucu olarak barýþý saðlama yönündeki bu ve bundan sonraki çabalarý, dünya kamuoyunda takdirle karþýlandý.

- BATI, SAVAÞ NEDENÝYLE RUSYA'YA YAPTIRIMLAR UYGULAMAYA BAÞLADI

Savaþýn siyasi ve sosyal etkileriyle birlikte ekonomik alanda alýnan Rusya'ya yönelik yaptýrým kararlarý, tüm dünyada doðrudan veya dolaylý olarak etkisini gösterdi.

Avrupa Birliði (AB) üyesi ülkeler, ABD ve diðer Batýlý ülkeler, Ukrayna'ya askeri müdahalede bulunan Rusya'ya karþý finans, enerji, ulaþým, ihracatýn kontrolü ve finansmaný ile vize politikasý gibi çeþitli alanlarda yeni yaptýrýmlar belirledi.

AB, savaþ boyunca Rusya'ya karþý 9 yaptýrým paketi kabul ederek, 1386 kiþi ve 171 kuruluþa yaptýrým kararý aldý.

Rusya'nýn Ukrayna'ya yönelik saldýrýsýyla pek çok sektörde dünyada önde gelen 1000'in üzerindeki uluslararasý þirket, boykot amacýyla Rusya'yý terk etti veya faaliyetlerini kýsýtladý.

AB, Rus petrol ve doðal gazýna yönelik tavan fiyat uygulamasý kararý aldý, karara bazý diðer Batý ülkeleri de katýldý. Rusya da bu kararlara karþý yaptýrýmlarla cevap verdi.