Savaþta aðýr hasar alan Saraybosna'daki rasathane eski günlerini arýyor

Bosna Hersek'te 1992-1995 yýllarý arasýnda yaþanan savaþta aldýðý yaralar nedeniyle kullanýlamaz hale gelen baþkent Saraybosna'daki rasathane eski günlerini arýyor.

 

Savaþa kadar ülkedeki astronomi çalýþmalarýnýn "amiral gemisi" konumunda olan rasathane, üzerindeki kurþun izleriyle bugün daha çok "hayalet" bir yapýyý andýrýyor.

 

Saraybosna yakýnýndaki Trebevic Daðý'nda 1960'lý yýllarýn sonlarýna doðru kurulan rasathane, Bosna'daki savaþýn ardýnda býraktýðý kötü hatýralardan biri.

 

Üzeri kurþun izleriyle dolu rasathane, savaþ öncesinde astronomi alanýnda hem Bosna Hersek'in hem de bölgenin önde gelen bilim merkezlerinden biri olarak hizmet veriyordu. Bosna Hersek'in yakýn astronomi tarihinde önemli bir kilometre taþý olan rasathane, iki bina ve içinde teleskoplarýn bulunduðu üç kubbeden oluþuyordu. Rasathane ayrýca bünyesindeki kütüphane, fotoðraf laboratuvarý, üst düzey teknolojik aletler ve bilimsel yayýnlarýyla bölgedeki astronomi meraklýlarýna da ilham kaynaðý oluyordu.

 

Bosna'daki savaþta Sýrp askerlerinin zarar verdiði ve kullanýlamaz hale getirdiði rasathane, hem astronomi hem de bu bilim dalýna baðlý diðer alanlardaki çalýþmalarý büyük sekteye uðrattý.

 

- Eski günlerine döndürülmek isteniyor

 

Turistlerin ve öðrencilerin bilim dersleri kapsamýnda ziyaret ettiði açýk hava müzesi gibi bir iþlev gören bu tesis, ülkedeki "Orion" astronomi topluluðunca yeniden eski günlerine döndürülmeye çalýþýlýyor.

 

"Orion" astronomi topluluðundan fizikçi Adela Subasic, AA muhabirine yaptýðý açýklamada, kendi döneminde zirvede olan rasathanenin çok sayýda bilimsel projeye imza attýðýný, komþu ülkelerden dahi buraya gözlem için gelenler olduðunu söyledi.

 

Subasic, rasathanenin kullanýlamaz hale getirilmesi nedeniyle Bosna Hersek'te astronominin bugün, geçmiþteki seviyesinden çok uzakta olduðunu belirterek rasathaneye zarar verilmesindeki asýl sebebin bulunduðu stratejik konum olduðunu kaydetti.

 

Rasathane içindeki donanýmlara zarar verilmesinin, kitaplarýn yakýlmasýnýn en kötüsü olduðunu dile getiren Subasic, bölge ülkelerinden Sýrbistan, Hýrvatistan ve Slovenya'daki rasathanelerin o dönemde zarar görmediðini ve bu nedenle bu ülkelerin astronomi alanýnda Bosna Hersek'in çok önünde olduðunu ifade etti.

 

Rasathanedeki yýkýmýn bilimsel çalýþmalarý olumsuz etkilemesine raðmen astronomi sevdalýlarý olarak yeniden organize olduklarýný belirten Subasic, "Bu yeri yeniden hýzlýca ayaða kaldýrmak umuduyla bir astronomi topluluðu kurduk. Projeler üretiyor ve rasathanenin yeniden ayaða kaldýrýlmasý için çalýþmalar yapýyoruz. Hala bir geliþme olmadý ama denemekten vazgeçmeyeceðiz." diye konuþtu.

 

- "Yeni þeyler keþfedilebilir"

 

Subasic, rasathanenin onarýlmasý konusunda tek umutlarýnýn yabancý yatýrýmcýlar olduðunu, zira bu merkezin ülkedeki siyasilerin pek ilgisini çekmediðini söyleyerek en kýsa zamanda rasathanenin eski günlerine kavuþmasý temennisinde bulundu.

 

Rasathaneye farklý yaþ gruplarýndan öðrenciler getirerek burayý gezdirdiklerini anlatan Subasic, kimi zaman da gece burada kalarak kendi imkanlarýyla gözlem yaptýklarýný belirtti.

 

Rasathanenin bir gün büyük bir bilim merkezi olmasýný dileyen Subasic, "Burasýnýn, sadece astronomi deðil, fizik, kimya, biyoloji gibi diðer bilim dallarýnýn da içinde olduðu bir merkez olmasýný umuyorum. Öðrencilerin gelebileceði, bilime ilgisi olanlarýn katýlým saðlayacaðý bir yer hayal ediyorum. Eðer burasý yeniden yapýlabilirse yeni þeyler de keþfedilebilir." dedi.