Suudi Arabistan'ýn Lübnan'la iliþkileri yenilemesinde 'Ýran' etkisi
Lübnanlý siyaset uzmanlarý, Suudi Arabistan'ýn Beyrut'la yeniden diplomatik iliþkiler kurma kararýnda olasý Ýran-ABD nükleer anlaþmasýndan sonra 'Tahran'ýn bölgesel nüfuzunu artýrma riskinin' etkili olduðunu düþünüyor.
Suudi Arabistan, Birleþik Arap Emirlikleri (BAE), Bahreyn ve Kuveyt, Ekim 2021'de Lübnan ile diplomatik ve ticari iliþkileri kesme karar almýþtý.
Lübnan'ýn Körfez ülkeleriyle iliþkisinin bozulmasýna, Hizbullah'ýn ülkede artan siyasi ve askeri nüfuzu, gümrük kapýlarýnýn Hizbullah tarafýndan ele geçirilmesi, uyuþturucunun Körfez'e sevk edilmesinin yaný sýra eski Lübnan Enformasyon Bakaný George Kardahi'nin Yemen savaþýyla ilgili açýklamalarý sebep oldu.
Kuveyt, Ocak 2022'de Lübnan ile Körfez Ýþbirliði Konseyi (KÝK) ülkeleri arasýndaki iliþkilerin yeniden tesisi için Körfez yönetimlerinin taleplerini Beyrut'a ileten bir giriþim baþlattý.
Bunun ardýndan Lübnan ve söz konusu Körfez ülkelerinden gelen karþýlýklý yumuþama açýklamalarýndan sonra baþta Suudi Arabistan olmak üzere diðer ülkeler de Lübnan'la diplomatik ve ticari iliþkilerini 7 Nisan itibarýyla yeniden tesis ettiklerini duyurdu.
Lübnanlý siyaset uzmanlarý, Suudi Arabistan'ýn Beyrut Büyükelçisi Velid el-Buhari'yi yeniden görevlendirme kararýný AA muhabirine yorumladý.
- "RÝYAD, ÝRAN VE ABD ARASINDA NÜKLEER ANLAÞMANIN YAKIN OLDUÐU KANAATÝNDE"
Lübnanlý gazeteci ve siyasi analist Munir er-Rabi, Suudi Arabistan'ýn Lübnan'a karþý yumuþamasý ve ardýndan büyükelçisini yeniden göndermesinin arkasýnda birkaç neden bulunduðunu belirtti.
Bunlarýn hem bölgesel hem de Lübnan'ýn iç siyasetiyle ilgili olduðunu kaydeden Rabi, "Öncelikle Riyad, Ýran ve ABD arasýnda nükleer anlaþmanýn yakýn olduðu kanaatinde. Bu yüzden Riyad, Arap dünyasýnda herhangi bir boþluðun meydana gelmesini istemiyor ve gücünü ortaya koymak istiyor. Ýkinci neden de Lübnan'da 15 Mayýs'ta yapýlacak genel seçimler. Suudi Arabistan Lübnan'daki siyaset arenasýna geri dönüp Hizbullah ve Ýran'a karþý kendi müttefiklerini desteklemeyi ve güç dengesi ortaya koymaya çalýþacak." deðerlendirmesinde bulundu.
Lübnan'ýn Ýran ve Suudi Arabistan gibi yabancý ülkeler arasýnda nüfuz çekiþme alaný olarak kalmayý sürdüreceðini söyleyen Rabi, "Bu da ülkedeki istikrarsýzlýk, ekonomik çöküþ ve siyasi anlaþmazlýklarýn devam edeceði sinyali vermekte." dedi.
- "LÜBNAN'IN ARAP DÜNYASINDAN UZAKLAÞTIRILMASINI ENGELLEME ÇABASI"
Suudi Arabistan uzmaný ve araþtýrmacý Tony Blouse de Hizbullah'ýn Lübnan'ý Ýran kampýna dahil etmek için uzun yýllardýr siyasi ve askeri faaliyetler sürdürdüðünü, Suudi Arabistan'ýn da bu projenin önüne geçmek için sahaya geri döndüðünü belirtti.
Aslýnda Suudi Arabistan'ýn Arap kimliðinden ötürü Lübnan'a yeniden büyükelçisi göndermesinin ve diplomatik-ticari iliþkiler kurmasýnýn gayet normal olduðunu söyleyen Blouse, "Riyad yönetimi 15 Mayýs'taki genel seçimlerden önce tüm müttefiklerinin ve Lübnan halkýnýn yanýnda durmak için geri döndü". dedi.
Suudi Arabistan'ýn Ýran ve Hizbullah'ýn Lübnan'ý kendi yanlarýna çekme ve nüfuzlarýný daha da artýrma planýna karþý bir hamle geliþtirdiðini belirten Rabi, "Diplomatik iliþkilerin yeniden tesisi, Lübnan'ýn Arap dünyasýndan uzaklaþtýrýlmasýný engelleme çabasýdýr." görüþünü dile getirdi.
- "BÜYÜKELÇÝNÝN LÜBNAN'A DÖNMESÝ ÜLKEDEKÝ GÜÇ DENGESÝNÝ DEÐÝÞTÝRMEYECEKTÝR"
Eski Lübnan Baþbakanlýðý Müsteþarý Haldun Þerif ise Suudi Arabistan'ýn iliþkileri yenilemesinin Lübnan içindeki dengelere direkt bir yansýmasý olmayacaðý kanaatinde.
Þerif, "Büyükelçinin Lübnan'a dönmesi ülkedeki güç dengesini deðiþtirmeyecektir. Körfez ülkeleri Lübnan'ýn bölgesel düzeyde Ýran kampýnda olduðunu kabul ediyor. Bu yüzden büyükelçinin geri dönmesi bu gerçekliði deðiþtirebileceði anlamý taþýmamaktadýr." dedi.
Lübnan ile iliþkilerin yenilenmesindeki asýl faktörün bölgesel düzeydeki Ýran nüfuzunu dengeleme çabasý olduðunu belirten Þerif, "Riyad, Ýran ve ABD arasýndaki olasý nükleer anlaþmasýnýn bölgedeki etkisini hesaba katmaya çalýþýyor. Lübnan'da olmamasý Ýran cephesinin siyasi ve askeri nüfuzunu artýrabilir. Bu yüzden her ihtimale karþý Lübnan'da Sünni cephesinde herhangi bir boþluk býrakmayý istemiyor." deðerlendirmesinde bulundu.
- LÜBNAN-KÖRFEZ KRÝZÝ
Eski Lübnan Enformasyon Bakaný George Kardahi'nin, 27 Ekim 2021'de yayýmlanan bir televizyon programýnda, Yemen'deki tutumu nedeniyle Suudi Arabistan'a yönelik suçlayýcý ifadeler kullanmasý Lübnan ile Körfez ülkeleri arasýnda diplomatik krize yol açmýþtý.
Suudi Arabistan, Kuveyt, Birleþik Arap Emirlikleri ve Bahreyn, 30 Ekim 2021'de Beyrut yönetimi ile diplomatik ve ticari iliþkilerini kestiklerini duyurmuþtu.
Bunun üzerine Kardahi, 3 Aralýk 2021'de görevinden istifa etmiþ ancak buna raðmen iliþkiler düzelmemiþti.
Bu gerilimin ardýndan Beyrut'a 22-23 Ocak'ta ilk üst düzey ziyaret gerçekleþtiren Kuveyt Dýþiþleri Bakaný Ahmed Nasýr el-Muhammed es-Sabah, Lübnan ile Körfez ülkeleri arasýndaki iliþkilerin yeniden tesisi için önerilerin bulunduðu bir mesajý yetkililere ilettiðini söylemiþ ancak mesajýn içeriðine dair detay vermemiþti.
Lübnan Baþbakaný Necib Mikati, 21 Mart'ta yaptýðý yazýlý açýklamada, hükümetinin Lübnan ile KÝK ülkeleri arasýndaki iliþkileri normalleþtirmeye kararlý olduðunu kaydetmiþti.
Lübnan Baþbakaný ayrýca, Suudi Arabistan ve KÝK ülkelerinin egemenliðini, güvenliðini ve istikrarýný ihlal eden Lübnan kaynaklý tüm siyasi, askeri, güvenlik ve medya faaliyetlerinin durdurulmasý gerektiðini bildirmiþti.
Bu açýklamalar üzerine Suudi Arabistan Dýþiþleri Bakanlýðý, Mikati'nin Lübnan ile Körfez ülkeleri iliþkileri hakkýnda yaptýðý açýklamadaki "olumlu noktalarý" memnuniyetle karþýladýðýný duyurmuþtu.
Riyad yönetimiyle eþ zamanlý olarak Kuveyt Dýþiþleri Bakanlýðý da Mikati için benzer açýklamalarda bulunmuþtu.
Ardýndan 26 Mart'ta Katar'ýn baþkenti Doha'da Katar Emiri Þeyh Temim bin Hamed Al Sani ile görüþen Mikati, tüm Arap ülkelerinin ve Körfez'in Lübnan ile iliþkilerinde yeniden normalleþme yaþanacaðýný dile getirmiþti.
Yumuþama adýmlarýndan sonra Suudi Arabistan, 7 Nisan'da Beyrut Büyükelçisi Velid el-Buhari'yi yeniden Beyrut'a gönderme kararý almýþtý.
