Uzmanlara göre uluslararasý hukuk Azerbaycan'a kaybettiði topraklarýný geri alma hakký veriyor

Ermenistan'ýn Azerbaycan topraklarýna yönelik saldýrýlarýna iliþkin AA muhabirine deðerlendirmelerde bulunan uzmanlar, Azerbaycan'ýn uluslararasý hukuka göre karþýlýk verdiðini vurguladý.

Ankara Yýldýrým Beyazýt Üniversitesi Hukuk Fakültesi Milletlerarasý Hukuk Ana Bilim Dalý Baþkaný Prof. Dr. Yücel Acer, 1993 yýlý içerisinde BM Güvenlik Konseyi'nin aldýðý dört ayrý kararla Ermenistan’a iþgal ettiði topraklardan çekilmesi ve Karabað’daki Ermeni gruplara tesir ederek BM kararlarýna uymalarýný saðlamasý çaðrýsýnda bulunduðunu hatýrlattý. Günümüze kadar ne BM çaðrýlarýnýn ne de Minsk Grubu'nun sürdürdüðü görüþmelerin sonuç verdiðini belirten Prof. Dr. Acer, "Azerbaycan'ýn iþgal atýndaki topraklarý ile ilgili hukuksuz durum çözülmüyor. Ayrýca iþgal sonrasý yerinden olan yüzbinlerce insan, bu hukuksuz durum nedeniyle yurtlarýna dönemiyor." dedi.

Devletlerin meþru müdafaa hakkýný düzenleyen BM Antlaþmasý’nýn 51. maddesini anýmsatan Prof. Dr. Acer, þu deðerlendirmede bulundu:

"Bir ateþkes anlaþmasý olmasý ve bir görüþme sürecinin devam ediyor olmasý durumunda dahi, þayet Ermenistan silahlý saldýrý gerçekleþtirirse Azerbaycan’ýn hukuken meþru müdafaa hakký oluþur ve bu hak bütün iþgal altýndaki topraklarýn kurtarýlmasýna kadar devam edebilir. Burada Azerbaycan’ýn gerçekleþtirdiði mevcut silahlý müdafaayý durdurabilecek yegane hukuki unsur, BM Güvenlik Konseyi’nin gerekli tedbirleri almasý olabilir."

- "Bakü hukuki olarak meþru müdafaa hakkýný kullanýyor"

Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Uluslararasý Hukuk Ana Bilim Dalý Baþkaný Prof. Dr. Selami Kuran, uluslararasý hukuka göre iþgal altýnda kabul edilen Daðlýk Karabað'ýn Azerbaycan'a iade edilmesi noktasýnda AGÝT Minsk Grubu'nun 30 yýldýr hiçbir somut adým atmadýðýný söyledi.

BM Güvenlik Konseyi'nin 1993 yýlýndan itibaren olaya müdahil olduðunu aktaran Prof. Dr. Kuran, "BMGK'den 7-8 ay içinde Ermenistan'ý kýnayan 4 karar çýktý. Oysa bu kýnamanýn ötesine geçilseydi, Ermenistan'a yönelik siyasi, askeri bir yaptýrým veya ekonomik ambargo bir uygulanmýþ olsaydý ki BMGK'nin 31, 40, 41. maddelerinde bu yaptýrým þartý var. Ermenistan'ýn bu iþgaline son verilmiþ olacaktý. Ama bunu yapmadýlar. Ermenistan'ýn iþgaline göz yumdular, geçiþtirdiler." diye konuþtu.

30 yýldýr 'ateþkes' mesajlarý vererek barýþçýl yollara davet etmenin artýk sorunu çözmediðini vurgulayan Prof. Dr. Kuran, þöyle devam etti:

"BM'nin görevi kýnamak, ateþkes mesajý vermek deðil. Bir türlü yaptýrým kararý aþamasýna geçemiyor, kuru siyasi birtakým açýklamalarla iþin içinden çýkmaya çalýþýyor. Uluslararasý hukuku aleni bir þekilde çiðneyen, ihlal eden Ermenistan da bundan cesaret alýyor. Dolayýsýyla Azerbaycan, þu anda iþgalci Ermenistan'a uluslararasý hukuka uygun bir þekilde cevap veriyor, meþru müdafaa hakkýný kullanýyor, kendi göbeðini kendi kesiyor."

Prof. Dr. Kuran, sözlerini þöyle sürdürdü:

"Uluslararasý hukuka göre Daðlýk Karabað'ýn iþgali Azerbaycan'ýn ülkesel bütünlüðüne ve siyasal baðýmsýzlýðýna yönelik haksýz bir saldýrýdýr. BM'nin 51. maddesine göre Azerbaycan kaybettiði topraklarý geri alma hakkýna sahiptir. Bakü þu anda hukuki olarak meþru müdafaa hakkýný kullanýyor. Muvaffak olacaðýna dair inancýmýz da saðlamdýr."

- "Ermenistan uluslararasý hukuku çiðneyerek daha fazla ileri gidemez"

Ýstanbul Kültür Üniversitesi Öðretim Üyesi Prof. Dr. Hasan Köni, Sovyet Sosyalist Cumhuriyetlerin (SSCB) daðýlma sürecinde Kafkaslarý kaybetme telaþýna giren Rusya'nýn bütün Karadeniz ve Hazar Denizi hattýný elinde tutabilmek için Ermenistan'a siyasi ve askeri olarak büyük destek verdiðini aktardý. Daðlýk Karabað'ýn uluslararasý normlara göre statüsünün tartýþmalý olduðunu kaydeden Prof. Dr. Köni, þu bilgileri paylaþtý:

"Ermenistan'ýn, Daðlýk Karabað'da yaþayan soydaþlarýnýn “self-determinasyon” (kendi kaderini tayin) hakkýný kullanarak baðýmsýz devlet olmayý seçtiklerine dair iddialarý tarihe ve uluslararasý hukuka aykýrý. Bir ülke içindeki azýnlýðýn devletler hukukuna göre ayrýlarak devlet kurma hakký yoktur. Anayasaya bir madde konulur, genel bir referandum yapýlýr ancak o zaman ayrýlýk olur. Daðlýk Karabað Azerbaycan'a ait topraklardýr ve Ermenistan tarafýndan iþgal edilmiþtir."

AGÝT Minsk Grubu'nun Daðlýk Karabað sorunun çözümünde Rusya tarafýndan iþlevsiz hale getirildiðini vurgulayan Prof. Dr. Koni, þunlarý söyledi:

"Ermenistan'ýn saldýrýlarýný sürdürmesi durumunda Azerbaycan, Daðlýk Karabað'ý geri almak için uluslararasý hukuka dayalý tüm haklarýný kullanacaktýr. Meþru müdafaa hakký doðuyor çünkü. Böyle bir durumda baþka güçlerin devreye girme tehlikesi de var tabii. Dolayýsýyla ben bu konunun bir süre daha barýþçýl görüþmelerle sürüncemede býrakýlmasý gerektiðini düþünüyorum."

- "Azerbaycan kaybettiði topraklarý yeniden alabilir"

Uluslararasý Hukuk Emekli Öðretim Üyesi Prof. Dr. Haluk Kabaalioðlu, Azerbaycan ile Ermenistan arasýndaki gerilim tartýþýlýrken Azerbaycan'ýn topraklarýnýn bir kýsmýnýn uluslararasý hukuka göre iþgal altýnda olduðunun özellikle vurgulanmasý gerektiðine dikkati çekti.

1991-1993 yýllarýnda, Ermenistan tarafýndan iþgal edilen Daðlýk Karabað'dan bir milyon insanýn baþka bölgelere kaçmak zorunda kaldýðýný birçoðunun ise Ermenistan tarafýndan öldürüldüðü bilgisini paylaþan Prof. Dr. Kabaalioðlu, þunlarý kaydetti:

"Uluslararasý arenada bunlar hala görmezlikten geliniyor. Son saldýrýlara Azerbaycan'ýn karþýlýk vermesi, egemen ve topraklarý iþgal edilmiþ bir devlet olarak BM Güvenlik Konseyi'nin kararýna binaen kendi meþru müdafaa hakkýný kullanmasýdýr. Bu hak doðrultusunda Azerbaycan kaybettiði topraklarý yeniden alabilir."