Yunanistan, Almanya'dan tazminat talep ediyor

Yaklaþýk 400 bin Yunanistan vatandaþýnýn hayatýný kaybettiði Ýkinci Dünya Savaþý sonrasýnda, Yunanistan-Almanya iliþkileri Avrupa Birliði (AB) içinde þekillenirken, ödenmemiþ savaþ tazminatý gibi sorunlar da iliþkilerdeki varlýðýný sürdürdü.

Almanya Cumhurbaþkaný Frank-Walter Steinmeier'ýn bu hafta baþýnda Yunanistan'a yaptýðý ziyaretin Selanik ayaðýnda Steinmeier'in inþa süreci devam eden Holokost Müzesi'ni ziyareti, Atina ayaðýnda ise Yunanistan Cumhurbaþkaný Katerina Sakelaropulu'nun Steinmeier'e ödenmemiþ savaþ tazminatýný hatýrlatmasý yer aldý.

Selanik Üniversitesi'nde görevli tarih profesörü Stratos Dordanas, Almanya ve Yunanistan'ýn 2. Dünya Savaþý'ndan bugüne iliþkisini ve Yunanistan'ýn Almanya'dan savaþ tazminatý beklentisini AA muhabirine deðerlendirdi.

Ýtalyan güçlerinin "Arnavutluk sýnýrýný bize açýn" talebine, 28 Ekim 1940'da dönemin Yunanistan Baþbakaný Yannis Metaksas'ýn "Hayýr" diyerek karþýlýk vermesi Yunanistan'ýn 2. Dünya Savaþý'nda iþgal kuvvetlerinin saldýrýsýna uðramasýna yol açtý.

Dordanas, 28 Ekim 1940'ýn bu nedenle modern Yunan tarihi açýsýndan önemli bir gün olduðunu belirterek, Yunanistan'ýn bu günden sonra Ýtalya, Almanya ve Bulgaristan saldýrýlarýyla karþý karþýya kaldýðýný kaydetti.

Bu saldýrýlarýn Yunanistan gibi küçük bir ülke için oldukça yýpratýcý olduðunu ifade eden Dordanas, Yunanistan'ýn elindeki kýsýtlý imkanlarla mücadeleyi yürüttüðünü belirtti.

- 2. DÜNYA SAVAÞI'NDA YUNANÝSTAN'DA ALMAN ÝÞGALÝ

Dordanas, Almanya'nýn Yunanistan'ý iþgale 6 Nisan 1941'de baþladýðýný hatýrlatarak, "Ülkenin Alman kuvvetlerince iþgali, modern Yunan tarihinde yeni bir dönemi açmýþtýr." dedi.

Almanya, Ýtalya ve Bulgaristan'ýn 2. Dünya Savaþý'nda Yunanistan'ý iþgalinin, sonrasýnda ülkede iç savaþa giden yolda da etkili olduðunu aktaran Dordanas, iþgal döneminin açlýk, yokluk gibi ciddi sorunlara neden olduðuna iþaret etti.

Dordanas, savaþýn ilk yýlýnda açlýktan baþta büyük þehirler ve bazý adalarda olmak üzere ülke genelinde 150 binden fazla kiþinin hayatýný kaybettiðini belirterek, Alman kuvvetlerinin birçok köy ve yerleþim biriminde büyük yýkýmlara ve toplu sivil kayýplara neden olduðunu kaydetti.

Ýþgal süresince kýtlýk nedeniyle temel ihtiyaç maddelerinde karaborsanýn da piyasaya hakim olduðunu belirten Dordanas, iþgal kuvvetleriyle iþbirliði yapanlar nedeniyle toplum içinde de kopuþlarýn yaþandýðýný söyledi.

Dordanas, baþta Selanik olmak üzere ülkede yaþayan Yahudi toplumunun da savaþtan etkilendiðini ve yaklaþýk 60 bin Yahudinin hayatýný kaybettiðini dile getirdi.

- SAVAÞIN SOSYO-EKONOMÝK YAÞAM ÜZERÝNDEKÝ ETKÝLERÝ

Savaþýn Yunanistan'da can kayýplarý kadar büyük maddi hasara da neden olduðuna iþaret eden Dordanas, savaþýn Yunanistan'ý hem ekonomik hem de toplumsal olarak harap bir ülkeye dönüþtürdüðünü belirtti.

Dordonas, ülkelerin o dönemki nüfuslarýna oranla savaþta verdikleri can kayýplarý deðerlendirildiðinde, savaþtan önce yaklaþýk 7 milyon nüfusu olan Yunanistan'ýn, Avrupa'da Polonya'dan sonra en çok can kaybý veren ikinci ülke olduðunu kaydetti.

Savaþta karþýt olmalarý nedeniyle, Yunanistan ve Almanya arasýnda 20. yüzyýlýn ilk yarýsýnda düþmanlýðýn baskýn olduðu bir iliþki geliþtiðini belirten Dordanas, 2. Dünya Savaþý'nýn ise bu iliþkide önemli bir travma olduðunu ifade etti.

- SAVAÞ TAZMÝNATI

Stratos Dordanas, Yunanistan ve Almanya bugün her ne kadar Batý dünyasýnda ayný safta yer alan müttefikler olsa da 2. Dünya Savaþý travmasýnýn, savaþ tazminatlarý ödenmediði için kapatýlmýþ bir sayfa olmadýðýný savundu.

Dordanas, "Özellikle iþgal kredisini ve savaþ tazminatýný kastediyorum. Yunanistan'ýn iþgal kuvvetlerine iþgal masraflarý olarak ödemek zorunda kaldýðý paralar... Eðer 2. Dünya Savaþý'na ait bu sayfanýn tamamen kapanmasýný istiyorsak Almanya'nýn etik bir borcu vardýr." diye konuþtu.

Yunanistan'ýn 2009'da baþlayan ekonomik kriz döneminde Avrupalý müttefiklerinden borç aldýðýný ve bugün hala bu borcu kademeli olarak ödemeye devam ettiðini hatýrlatan Dordanas, "Ülkemizin Avrupalý müttefikleri, baþta Almanya olmak üzere Yunanistan'dan borcunu ödemesini talep ediyorsa Almanya'nýn kendisi de bunu yapmalýdýr. Yunanistan'a karþý 2. Dünya Savaþý'ndan kaynaklý borçlarýný ödemelidir." dedi.

Uluslararasý toplumda bu tür bir çifte standarda yer olmadýðýna dikkati çeken Dordanas, Almanya'nýn bu konuyu tartýþmaya yanaþmadýðýný kaydetti.

Dordanas, "Bu mesele sadece Yunanistan'la ilgili deðil. Konu gündemdeki sýcaklýðýný koruyor. Polonya gibi 2. Dünya Savaþý'nda benzer yýkým ve acýlarý yaþayan diðer ülkelerle de ilgili. Bu konuyu gündeminde tutan ülkeler var." diye konuþtu.

Almanya'nýn, Yunanistan'la bu konuyu konuþmasý halinde, diðer ülkelerin de tazminatlarý gündeme getirmesinden endiþe duyduðunu belirten Dordanas, Almanya'nýn bu nedenle tüm talepleri görmezden geldiðini ifade etti.

Dordanas, ödenmesi beklenen savaþ tazminatýna iliþkin farklý hesaplamalarýn mevcut olduðunu belirterek, "Ekonomik kriz döneminde bahsedilen miktar aþaðý yukarý Yunanistan'ýn kreditörlerine olan borcu kadardý. 350 milyar avrodan bahsediliyordu. Sadece iþgal kredisi bile 10 milyar avronun üzerinde hesaplanýyor. Ülkedeki can kayýplarý ve uðranan maddi hasar açýsýndan bile düþünülürse milyarlarca avro söz konusu olacaktýr." dedi.

Can kayýplarýnýn maddi olarak telafi edilmesinin mümkün olmadýðýný vurgulayan Dordanas, aslýnda bu borcun etik bir borç olduðunu savundu.

Dordanas, öte yandan, Steinmeier'in bu haftaki Yunanistan ziyaretinin ikili iliþkilerdeki iyi seviyeyi teyit ettiðini söyledi.

- TAZMÝNAT TARTIÞMALARI

Yunanistan Meclisinin, Nazi iþgali döneminde hayatýný kaybedenler ve zararlarýn tespitine yönelik oluþturduðu komisyonun 2016'da tamamladýðý rapor, Ekim 2018'de yayýmlanmýþtý.

Buna göre Yunanistan, hayatýný kaybedenlerin yakýnlarýna tazminat ile verilen maddi zarar ve Merkez Bankasýndan Nazi yönetiminin zorla aldýðý faizsiz iþgal kredisi karþýlýðýnda tazminat talep ediyor. Ayrýca, iþgal döneminde ülkeden götürülen tarihi eserler de geri isteniyor.

Almanya ise 1960'da 115 milyon Alman marký ödeme yapýldýðýný belirterek, üzerinden 70 yýldan fazla süre geçen savaþ için yeni bir tazminat ödemeyi reddediyor.

Yunan Meclisi, Almanya'dan savaþ tazminatý talep edilmesine yönelik önergeyi Nisan 2019'da onaylamýþtý.

Dönemin Alman Hükümet Sözcüsü Steffen Seibert ise Yunan Meclisi'ndeki oylama öncesi yaptýðý açýklamada, ülkesinin konuya iliþkin duruþunun deðiþmediðini, meselenin hukuki ve siyasi açýdan kapandýðýný dile getirmiþti.