Yunanistan'ýn doðal gaz planýna Türkiye etkisi! Projeleri sekteye uðradý

Yunanistan'ýn sývýlaþtýrýlmýþ doðal gaz (LNG) terminali planlarýnýn, ucuz Rus gazý ile rekabet edemeyen LNG'de talep düþüþünün etkisiyle sekteye uðrayabileceði öngörülüyor. Ayrýca uzmanlar Yunanistan'ýn Avrupa için kilit bir gaz tedarikçisi olma arzusuna dahil olduðunu ancak talebin yetersiz kalmasý ve Bulgaristan'ýn Türkiye'den gaz ithalatýný artýrmasýyla cevapsýz kaldý.

Rusya-Ukrayna savaþý ile ortaya çýkan enerji krizinde ilk þokun atlatýlmasýnýn ardýndan Avrupa'da planlanan LNG projeleri yeniden gözden geçirilmeye baþlandý.

LNG terminalleri inþa ederek altyapýsýný güçlendirmeyi hedefleyen ülkelerden olan Yunanistan da bölgesinin gaz tedarikçisi olmayý planlýyordu. Plana göre, toplam 5 terminale deniz yoluyla gelecek LNG, bu tesislerde yeniden gazlaþtýrýlarak boru hatlarýyla bölge ülkelerine iletilecekti.

Atina'nýn bu planý, devreye alýnamayan terminaller ve ucuz Rus gazý ile rekabet edemeyen LNG'deki talep düþüþü nedeniyle sekteye uðramýþ görünüyor.

Mevcut durumda, Yunanistan'ýn faaliyetteki tek LNG terminali yýllýk 7 milyar metreküp kapasiteli Revithoussa kara tesisi olarak biliniyor. Yunanistan'ýn gaz iletim sistemi operatörü Desfa verilerine göre, terminale bu yýlýn ilk yarýsýnda sadece 12 LNG tankeri gelirken, geçen yýlýn ayný döneminde bu sayý 26 olarak kayýtlara geçmiþti.

Ülkenin ikinci terminali ve ilk yüzer depolama ve yeniden gazlaþtýrma ünitesi (FSRU) olan Alexandroupolis'in ise gecikmelerin ardýndan iþletmecisi Gastrade'in öngördüðü gibi ekim ayýnda faaliyete geçip geçmeyeceði ise belirsizliðini koruyor.

YUNANÝSTAN TALEP YETERSÝZLÝÐÝ GERÇEÐÝYLE KARÞI KARÞIYA

Uluslararasý düþünce kuruluþu Enerji Ekonomisi ve Finansal Analiz Enstitüsü (IEEFA) Enerji Analisti Ana Maria Jaller-Makarewicz, AA muhabirine, Yunanistan'ýn da diðer Avrupa Birliði (AB) ülkeleri gibi, Avrupa için kilit bir gaz tedarikçisi olma arzusuna dahil olduðunu ancak gazýn yeniden ihracatý için talebin yetersiz kaldýðýný söyledi.

Jaller-Makarewicz, Avrupa Ýstatistik Ofisi (Eurostat) verilerine dikkati çekerek, "Yunanistan'ýn gaz tüketimi ocak-mayýs döneminde yýllýk bazda yüzde 31 artýþ kaydetti, ihracatý ise azaldý. Bunun nedeni, Bulgaristan'ýn Türkiye'den gaz ithalatýný artýrmasý. Sonuç olarak Yunanistan'ýn 2024'ün ilk yarýsýnda LNG ithalatý yýllýk yüzde 38 azaldý." dedi.

Yunanistan'ýn faaliyet halindeki tek LNG terminali Revithoussa'nýn kapasitesinin, ülkenin geçen yýl 4,7 milyar metreküp olarak kayda geçen gaz tüketiminden yaklaþýk yüzde 50 daha fazla olduðuna iþaret eden Jaller-Makarewicz, "Terminal, bu yýlki yüzde 24 kullaným oranýyla iç talebi karþýlamak ve komþu ülkelere ihracat yapmak için yeterli yedek kapasiteye sahip." bilgisini paylaþtý.

Jaller-Makarewicz, yýllýk 5,5 milyar metreküp kapasiteli Alexandroupolis'in ise daha önce haziran ayý ortalarýnda faaliyete geçmesinin planlandýðýnýn ancak bu tarihin ertelendiðinin altýný çizdi.

Söz konusu FSRU'nun ekimde ticari faaliyete baþlamasýnýn beklendiðini belirten Jaller-Makarewicz, "Yunanistan Enerji Bakaný'nýn kýsa süre önce ülkenin LNG alma kapasitesinin fazlasýyla yeterli olduðunu söylemesinin ardýndan, ek projelerin devam edip etmeyeceði belirsizliðini koruyor. Bu ek terminallerin Yunanistan'ýn yaný sýra Bulgaristan, Romanya, Macaristan, Slovakya, Moldova ve Ukrayna'ya da gaz tedarik etmesi planlanýyordu." diye konuþtu.

Jaller-Makarewicz, bu yýl bir miktar toparlanmanýn beklendiði AB gaz talebinde tam tersi bir durumun yaþandýðýný ifade ederek, þöyle devam etti:

"Avrupa'nýn LNG ithalatý düþmeye devam ediyor. 2024'ün ilk yarýsýnda AB'nin LNG ithalatý yýllýk yüzde 11 düþüþle 60,1 milyar metreküpe, Ýngiltere, Norveç ve Türkiye'de dahil edildiðinde ise yýllýk yüzde 20 düþüþle 72,6 milyar metreküpe geriledi. Doðal gaz ve LNG talebinin önümüzdeki yýllarda azalmaya devam etmesi beklenmekte, bu da yeni LNG terminallerine ihtiyaç olup olmadýðý sorusunu gündeme getirmekte."

MALÝYETLER NEDENÝYLE RUS GAZI LNG'YE TERCÝH EDÝLÝYOR

Güneydoðu Avrupa Enerji Enstitüsü (IENE) Baþkaný Costis Stambolis de AB'nin 2027'ye kadar Rusya'dan gaz ithalatýný sonlandýrmayý planladýðýný ancak bunun kolay olmadýðýný anlattý.

Stambolis, Avrupa'da Rus gazýnýn LNG'den çok daha ucuz olduðunu belirterek, "Rus enerji þirketi Gazprom'un fiyatlarý düþürmesi nedeniyle gaz ithal eden ve daðýtan þirketler Rus gazýný LNG'ye tercih ediyor. Yunanistan'da son birkaç ayda ithal edilen gazýn yüzde 50'sinden fazlasýnýn Rusya'dan geldiðini görüyoruz. Bu durum 12-18 ay önce tamamen farklýydý. Maliyetler nedeniyle sorunumuz var ve bu büyük bir zorluk." ifadelerini kullandý.

Yunanistan'ýn Revithoussa'daki kara tabanlý LNG terminalinin ardýndan ikinci terminalini devreye almaya hazýrlandýðýný kaydeden Stambolis, "2 veya 3 terminal daha planlanýyor ancak LNG talebinin düþmesi nedeniyle bunlardan sadece birinin gerçekleþtirileceðini düþünüyorum." dedi.

Stambolis, söz konusu projelere iliþkin, þunlarý kaydetti:

"Alexandroupolis FSRU þu anda testlerden geçiyor. Ekim itibarýyla ticari faaliyete geçmesini bekliyoruz. Dioriga Gas olarak adlandýrýlan ve ileri aþamada olan bir proje daha var. Ufuktaki büyük projelerden biri de bu. Diðer FSRU ünitelerinin ise arkalarýnda büyük þirketler olduðu için iyi desteklenmiþ ve finanse edilmiþ olsalar da nihai yatýrým kararý alýp alamayacaklarý belli deðil. Bence ertelenecekler. Hatta bazýlarý iptal bile edilebilir."

Bunun nedenlerine de deðinen Stambolis, "En baþýndan beri bu kadar çok FSRU terminalinin faaliyette olmasýný beklemek gerçekçi deðildi. Çünkü buradaki amaç sadece, örneðin Türkiye pazarýna kýyasla küçük bir pazar olan Yunanistan pazarýna hizmet etmek deðildi. Asýl amaç Güneydoðu Avrupa pazarýna hizmet verebilmekti. Þimdi Rus gazýnýn bu kadar ucuz olmasý nedeniyle ilgi eksikliði var." deðerlendirmesinde bulundu.

Stambolis, LNG'ye ilginin küresel geliþmelere ve fiyatlara baðlý olarak deðiþebileceðini dile getirdi.

Depolanabilir olmasý nedeniyle daha fazla LNG kapasitesine sahip olmayý "akýllýca bir politika" olarak deðerlendiren Stambolis, yer altý gaz deposu bulunmayan Yunanistan'da depolama ihtiyacýnýn kýsmen FSRU ve LNG terminalleriyle karþýlandýðýný böylece enerji güvenliðine katký saðlandýðýný sözlerine ekledi.

Stambolis, enerji güvenliði için bölgesel iþbirliðinin önemine de vurgu yaparak, sözlerini þöyle tamamladý:

"Enerji güvenliðinin güçlendirilmesi sadece ulusal bir perspektiften bakmamýz gereken bir konu deðil, çok büyük bölgesel bir öneme sahip. Bu, Yunanistan ve Türkiye'nin bölgenin ve Avrupa'nýn enerji güvenliðini güçlendirmek için iþbirliði yapabileceði bir alan. Çünkü Türkiye, Rus gazýnýn yaný sýra Azerbaycan, Ýran ve belki de çok yakýnda Irak gibi, diðer kaynaklardan da büyük miktarda gaz alýyor ve ayrýca büyük bir LNG kapasitesine sahip. Türkiye, Yunanistan ile iþbirliði içerisinde Güneydoðu Avrupa ve Avrupa için enerji güvenliðini güçlendirebilir."