Bakan Iþýkhan'dan asgari ücret açýklamasý

Çalýþma ve Sosyal Güvenlik Bakaný Vedat Iþýkhan, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonunda bakanlýðý ile baðlý kuruluþlarýnýn 2025 yýlý bütçelerine iliþkin sunum yaptý.

Kovid-19 salgýnýyla hýz kazanan uzaktan çalýþma ve hibrit çalýþma modellerinin çalýþma hayatýnýn bir gerçeði haline geldiðini belirten Iþýkhan, söz konusu çalýþma modellerinin saðladýðý fýrsatlarla birlikte iþ güvencesi ve çalýþan haklarý konularýnda yeni düzenlemelere de ihtiyaç duyulduðunu ifade etti.

Iþýkhan, birçok ülkenin, çalýþma hayatýndaki yeni modellerin getirdiði fýrsat ve zorluklarý dengelemek üzere mevzuat altyapýsýný oluþturmak için kapsamlý araþtýrmalar yaptýðýna iþaret ederek bakanlýðýnýn da benzer araþtýrmalarý, iþçi ve iþverenler, sendikalar, sivil toplum kuruluþlarý ve akademiyi dahil ederek yürüttüðünü söyledi.

Ýhtiyaç duyulan nitelikte iþ gücünün ülkeye çekilmesi ile göçmen iþçilerin sosyal haklarýnýn korunmasý, entegrasyon süreçlerinin geliþtirilmesi ve istihdam verimliliðinin artýrýlmasý gibi konularýn devletlerin öncelikleri arasýnda olduðunu belirten Iþýkhan, bakanlýk olarak, küresel iþ gücü hareketliliðine uyum saðlamak ve yabancý iþ gücünden daha etkin þekilde yararlanmak amacýyla çalýþma izinleri ve uluslararasý iþ gücü politikalarýnda yeni düzenlemeler yaptýklarýný bildirdi.

- "DÜÞÜK GELÝRLÝLERÝ KORUMA ALTINA ALAN PROGRAMLARI GÜÇLENDÝRMEK ÝÇÝN ÇALIÞIYORUZ"

Iþýkhan, artan eþitsizlikler ve yoksulluðun dünya genelinde sosyal güvenlik aðlarýnýn güçlendirilmesini, düþük gelirli çalýþanlara yönelik destekleyici politikalarýn artýrýlmasýný zorunlu hale getirdiðine dikkati çekerek, "Bu kapsamda, Türkiye olarak biz de çalýþanlarýmýzýn yaþam kalitesini ve refah seviyesini artýrmayý ve gelir daðýlýmýndaki adaletsizlikleri azaltmayý temel hedeflerimiz arasýnda tutuyor, özellikle düþük gelirli kesimleri koruma altýna alan programlarýmýzý güçlendirmek için çalýþýyoruz. Bakanlýk olarak, iþ gücü piyasamýzýn insana yakýþýr iþler üretmeye devam etmesi, sosyal güvenlik sistemimizin daha kapsayýcý ve daha dayanýklý hale gelmesi ve kalýcý refaha ulaþmak için çalýþmalarýmýzý kararlýlýkla sürdürmekteyiz." diye konuþtu.

Kahramanmaraþ merkezli depremlerin ardýndan bölgedeki iþveren ve çalýþanlarý koruyacak birçok tedbiri hayata geçirdiklerini anýmsatan Iþýkhan, bu kapsamda 21 milyar liraya ulaþan harcama yaptýklarýný kaydetti.

Iþýkhan, bölgede ihtiyaç duyulan kamu hizmetlerinin gerçekleþtirilmesi için yaklaþýk 66 bin kiþilik Toplum Yararýna Programlar (TYP) ödeneði tahsis ettiklerini hatýrlatarak, þöyle devam etti:

"Tüm bu çalýþmalarýmýzýn neticesinde, depremden en çok etkilenen 11 ilde toplam 4/a (iþçi) sigortalý sayýsý, deprem öncesinde, 2022 yýlý aralýk ayý itibarýyla 1 milyon 889 bin iken, son yayýnlanan 2024 yýlý aðustos ayý verilerine göre 1 milyon 822 bin olarak gerçekleþmiþtir. Böylece istihdam ve iþ gücü anlamýnda bölgedeki toparlanmanýn büyük oranda gerçekleþtiði, deprem öncesindeki 4/a sigortalý çalýþan sayýsýna büyük oranda ulaþýldýðý, hatta bazý þehirlerimizde örneðin Adýyaman'da depremden önceki seviyenin üzerine çýktýðý bilgisini de sizlere vermek isterim. 2025 yýlý için de deprem bölgesindeki 4 il, 2 ilçede 10 bin ilave TYP verileceðini de buradan duyurmak istiyorum."

- "ULUSAL ÝSTÝHDAM STRATEJÝSÝ'NÝ YAKINDA KAMUOYUYLA PAYLAÞACAÐIZ"

Nihai hedeflerinin bu yüzyýlý, emeðin, yatýrýmýn, üretimin, istihdamýn, büyümenin, kalkýnmanýn ve refahýn yüzyýlý yapmak olduðunu bildiren Iþýkhan, "Bu anlayýþ doðrultusunda önümüzdeki döneme yönelik hazýrlýklarýný tamamladýðýmýz ve yakýnda kamuoyuyla paylaþacaðýmýz Ulusal Ýstihdam Stratejisi ile bakanlýðýmýz, dijital ve yeþil dönüþümün getirdiði fýrsat ve zorluklar karþýsýnda iþ gücü piyasasýnda herkes için en adil koþullarda beceri uyumunu geliþtirmeyi ve eðitim-istihdam iliþkisini güçlendirmeyi; kadýnlar ve gençler baþta olmak üzere tüm vatandaþlarýmýzýn insana yakýþýr iþlerde istihdam edilmesini ve 'Kimseyi geride býrakmama' anlayýþýyla iþ gücüne kazandýrýlmasýný, sosyal koruma politikalarýný istihdamý destekleyecek þekilde tasarlamayý ve kýrsal bölgelerde ekonomik çeþitliliðin artýrýlarak sürdürülebilir istihdamý saðlamayý hedeflemektedir." ifadelerini kullandý.

Iþýkhan, tüm sendikalarý desteklediklerini ve sendikalaþma oranýnýn artýrýlmasýna önem verdiklerini belirterek 2013'te yüzde 9,21 olan iþçilerin sendikalaþma oranýnýn, bu yýl yüzde 14,80'e, 2002'de yüzde 47,94 olan memurlarýn sendikalaþma oranýnýn ise bu yýl yüzde 75,18'e yükseldiðini dile getirdi.

Bakan Iþýkhan, 2002'de 184 lira olan asgari ücretin, reel olarak yüzde 254 artýrýlarak bu yýl net 17 bin 2 lira olarak uygulandýðýný hatýrlatarak, "Aralýk ayýnda, 2025 yýlýnda uygulanacak asgari ücreti belirlemek için yine komisyonumuz toplanacaktýr. Herkesin mutabýk kaldýðý bir tutarda uzlaþýlacaðýný ümit ediyoruz." dedi.

Iþýkhan, 2016'da baþlattýklarý Asgari Ücret Desteðini, 2024 yýlý için aylýk 700 liraya yükselttiklerini anýmsatarak bu yýlýn ilk 8 ayýnda 1,5 milyon iþ yerine yaklaþýk 34 milyar lira asgari ücret desteði verdiklerini söyledi.

Memur ve memur emeklilerine bu yýl verilen ve gelecek yýl verilecek zam oranlarýný hatýrlatan Iþýkhan, geçtiðimiz temmuz ayýnda yapýlan zamlarla, en düþük devlet memuru aylýðýnýn 39 bin 177 liraya yükseltildiðini, Aralýk 2002 ila Temmuz 2024 döneminde en düþük memur maaþýndaki reel artýþýn yüzde 279'a ulaþtýðýný bildirdi.

Iþýkhan, "Çalýþanlarýmýzý enflasyona karþý koruma ve onlar için kalýcý refah saðlama prensibimizi, kararlýlýkla sürdürmeye devam edeceðiz." dedi.

- "ULUSAL ÝÞ SAÐLIÐI VE GÜVENLÝÐÝ STRATEJÝ BELGESÝ'NÝ OLUÞTURMAYA BAÞLADIK"

Bakanlýðýnýn önemli çalýþma alanlarýndan birinin de insana yakýþýr iþler oluþturmak, çalýþma þartlarýný iyileþtirerek iþ saðlýðý ve güvenliðini saðlamak olduðunu belirten Iþýkhan, "Ülkemizin iþ saðlýðý ve güvenliði konusundaki vizyonunu ortaya koyacak Ulusal Ýþ Saðlýðý ve Güvenliði Strateji Belgesi'ni oluþturmak için çalýþmalara baþladýk. Ulusal Ýþ Saðlýðý ve Güvenliði Konseyinin 2025 yýlýnda toplanmasý için gerekli çalýþmalarý yapýyoruz. Tüm bunlarla beraber geleceðimiz olan çocuklarýmýz ve gençlerimiz için okul öncesinden baþlamak üzere iþ saðlýðý ve güvenliði kültürünün yerleþmesi amacýyla kapsamlý bir süreç baþlatacaðýz." diye konuþtu.

Ekim ayý sonu itibarýyla, 903 iþ müfettiþi tarafýndan 7 bin 391 iþ yerinde "ön alýcý" yaklaþýmla rehberlik ve teftiþ faaliyeti yapýldýðýný ve bu kapsamda 1 milyon 22 bin 184 çalýþana ulaþtýklarýný anlatan Iþýkhan, "Yapýlan teftiþlerde, eksik iþçilik alacaklarýna iliþkin toplam 349 milyon 8 bin 592 liranýn iþçilere ödenmesini saðladýk. Bununla birlikte, kamuya da vergi ve sigorta primi adý altýnda 131 milyon 609 bin 85 lira aktarýlmasýný saðladýk. Mevzuata aykýrýlýðý devam eden iþ yerlerine toplam 521 milyon 730 bin 114 lira idari para cezasý uyguladýk." ifadelerini kullandý.

Yerel seçimlerden sonra bazý belediyelerde yaþanan iþten çýkarma ve mobbing olaylarý ile grev devam eden iþ yerleriyle ilgili incelemeleri de titizlikle yürüttüklerini kaydeden Iþýkhan, "Ýþ gücü piyasasýndaki yeni dinamiklere uygun, iþ barýþýný ve sosyal güvenliði güçlendirecek yeni Ýþ Kanunu hazýrlýklarý için çalýþmalarýmýzý titizlikle yürütüyoruz. Bu kanun tasarýmý sürecinde, çalýþma hayatýnýn tüm paydaþlarýnýn beklentilerini ve ihtiyaçlarýný dikkate alarak, iþveren ve iþçi haklarý arasýnda adil bir denge kurmayý hedefliyoruz." dedi.

Iþýkhan, Ýþsizlik Sigortasý Fonu'nu doðru yatýrým araçlarýna yönlendirerek büyütmeye çalýþtýklarýný, fonun 320 milyar liranýn üzerine çýktýðýný dile getirdi.

Kadýn istihdamýnda ciddi atýlým gerçekleþtirdiklerini bildiren Iþýkhan, "Ýþ Pozitif" programý aracýlýðýyla bu yýl 700 bin kadýný istihdama kazandýrdýklarýný belirtti.

Geçen yýl istihdamda ve iþ gücüne katýlýmda görülen artýþ eðiliminin bu yýlýn ilk yarýsýnda da devam ettiðini, istihdamýn uyguladýklarý kararlý politikalar sayesinde bu yýl eylül ayýnda tarihin en yüksek seviyelerine ulaþtýðýný bildiren Iþýkhan, sözlerini þöyle sürdürdü:

"Eylül ayý itibarýyla son bir yýlda iþ gücümüz 1 milyon 72 bin artarak 35,9 milyon, istihdamýmýz 1 milyon 129 bin artarak 32,8 milyon, iþsiz sayýmýz 57 bin azalarak 3,1 milyon ve iþsizlik oranýmýz 0,5 puan azalarak yüzde 8,6 olmuþtur. Son 17 aydýr tek hanelerde olan bu oran, Orta Vadeli Program hedeflerimiz ile uyumlu bir þekilde seyretmektedir. Önümüzdeki 3 yýllýk süreçte istihdamý yýllýk ortalama 758 bin kiþi artýrmayý ve iþ gücüne katýlým oranlarýnda öngörülen artýþa raðmen iþsizlik oranýný tek haneli seviyelere kalýcý olarak düþürmeyi hedefliyoruz."

- "AÇIK ÝÞ KAPISI'NI KURUYORUZ"

Iþýkhan, Türkiye Ýþ Kurumunun (ÝÞKUR) bu yýl ocak-ekim döneminde 1 milyon 190 bin 947 kiþinin özel sektörde istihdamýna aracýlýk ettiðini belirterek kurumun, 2002'den bu yana ise hem kamu hem de özel sektörde 14,7 milyon kiþinin iþe yerleþmesine aracýlýk ettiðini söyledi.

ÝÞKUR'un mobil uygulamasýný devreye alacaklarýný bildiren Iþýkhan, iþverenlerin engelli ve eski hükümlü çalýþtýrma yükümlülüðünün takibi için kullanýlan aylýk iþgücü çizelgesi verilmesi zorunluluðunu kaldýrarak Çalýþan Bildirim Sistemi'ni, ÝÞKUR Eþleþtirme Sistemi'ni ve internetten yayýnlanan iþ ilanlarýný tek bir platformda toplayacak "Açýk Ýþ Kapýsý"ný kuracaklarýný söyledi.

Bakan Iþýkhan, gençlerin ve engellilerin kendilerine sunulan hizmetleri tek kanaldan takip edebilecekleri "ÝÞKUR Gençlik Platformu" ile "ÝÞKUR Engelli Platformu"nu da yakýnda hayata geçireceklerini bildirdi.

- "MESLEKÝ YETERLÝLÝK BELGESÝ'NÝ 216 MESLEKTE ZORUNLU HALE GETÝRDÝK"

Mesleki Yeterlilik Sistemi ile eðitim ve istihdam arasýndaki baðý güçlendirmeye devam ettiklerini belirten Iþýkhan, "Yürürlükte olan meslek standardý sayýsýnda 914'e, ulusal yeterlilik sayýsýnda 684'e ulaþtýk. Kasým 2024 itibarýyla toplam ulusal meslek standardý sayýsý 1403'e ulaþtý. Bu bakýmdan, 2024 hedefi olan 1350'yi geçtik. Mesleki Yeterlilik Belgesi'ni 216 meslekte zorunlu hale getirdik. Verilen Mesleki Yeterlilik Belgeleri ile çalýþma hayatýna 2,8 milyondan fazla belgeli iþ gücü kazandýrdýk." diye konuþtu.

Sosyal güvenlik sisteminin daha kapsayýcý, daha kaliteli ve etkin hizmet sunan, yeni çalýþma modelleriyle uyumlu ve mali sürdürülebilirliði güçlü bir yapýda olmasý için çalýþmalara devam ettiklerini ifade eden Iþýkhan, "2002 yýlýnda SGK gelirlerinin, giderlerini karþýlama oraný yüzde 71,5 iken 2024 yýlý sonunda yüzde 95,7 olarak, prim gelirlerinin emekli aylýklarýný ve saðlýk giderlerini karþýlama oraný 2002 yýlýnda yüzde 60,9 iken 2024 yýlý sonunda yüzde 74,8 olarak, 2002 yýlýnda SGK açýðýnýn Gayri Safi Yurt Ýçi Hasýla'ya oraný ise yüzde 2,2 seviyesinde iken 2024 yýlý sonunda yüzde 0,39 seviyesinde gerçekleþmesi öngörülmektedir." ifadelerini kullandý.

Iþýkhan, prim teþviki, destek ve indirim uygulamalarýyla 1 Ocak 2023 ila 31 Aðustos 2024 tarihlerinde 2 milyon 41 bin iþ yerine 13 milyon 276 bin sigortalýdan dolayý yaklaþýk 441 milyar lira destek saðladýklarýný kaydetti.

Sosyal güvenlik kapsamýnýn yüzde 99 seviyesine ulaþtýðýný ifade eden Iþýkhan, 2002'de 12 milyon olan aktif sigortalý sayýsýnýn, 2024 yýlý aðustos ayý itibarýyla yüzde 108 artýþla 25 milyona ulaþtýðýný söyledi.

2002'de yüzde 52 olan kayýt dýþý istihdam oranýnýn bu yýl ikinci çeyrek verilerine göre, yüzde 26,25 olarak gerçekleþtiðini belirten Iþýkhan, bu oraný yeterli görmediklerini ve daha düþük seviyelere indirmek için çalýþmalara devam ettiklerini anlattý.

Iþýkhan, son yaptýklarý yapýlandýrma uygulamasý kapsamýnda, SGK'nin 166,7 milyar lira alacaðýnýn yapýlandýrýldýðýný, kasým ayý itibarýyla bu alacaðýn 46 milyar liradan fazlasýnýn tahsil edildiðini bildirdi.

En düþük emekli aylýðýný temmuz ayýnda 12 bin 500 liraya yükselttiklerini hatýrlatan Iþýkhan, en düþük emekli aylýðý uygulamasýnýn, prim ödeme günü ve prim miktarýna baðlý olarak daha düþük seviyeden aylýk alan emeklilerin aylýklarýnýn yükselmesini saðladýðýný ve emeklilerin çok azýnýn bu seviyeden aylýk aldýðýný söyledi.

Iþýkhan, 2002'den bu yana en düþük emekli aylýklarýnda bayram ikramiyeleriyle birlikte reel olarak yüzde 78 ila yüzde 631 oranýnda artýþ saðlandýðýna iþaret ederek, "Yýlbaþýnda sosyal güvenlik sistemimizin aktüeryal dengesini de gözeterek, bütçemiz doðrultusunda emekli maaþlarýnýn iyileþtirilmesine yönelik çalýþmalarýmýzý sürdüreceðiz." dedi.

Herhangi bir sosyal güvencesi olmayan vatandaþlarýn, aylýk 600 lira GSS primi ödeyerek ailece saðlýk hizmetlerinden yararlanabildiklerini anýmsatan Iþýkhan, "Aðustos ayý itibarýyla bu kapsamda ödeme gücü olmayan 6,1 milyon kiþinin GSS primini devletimiz karþýlamýþtýr. 2024 yýlý sonu itibarýyla toplam ödemenin 103,9 milyar lira olacaðý öngörülmektedir." ifadesini kullandý.

- "2024'TE 401 ÝLAÇ GERÝ ÖDEME KAPSAMINA ALINDI"

Iþýkhan, 2000'li yýllarýn baþýnda bedeli ödenen ilaç sayýsý 3 bin 986 iken, 2024 ekim sonu itibarýyla 8 bin 724 ilacýn geri ödeme kapsamýnda olduðunu dile getirerek, þöyle devam etti:

"2024 yýlý içerisinde 401 adet ilaç geri ödeme kapsamýna alýnmýþ olup bunun 44 adedi kanser tedavisinde kullanýlan ilaçlardandýr. Önümüzdeki dönemde, ilaç kullanýmýnda bilinç oluþturmak ve ilaç ile tedavi masraflarýný daha etkin hale getirmek için tedbirler alacaðýz. Saðlýk hizmetlerinin basamaklarýnýn doðru ve verimli kullanýlmasýný saðlamak amacýyla teþvik mekanizmalarýný geliþtireceðiz. Ayrýca, saðlýk hizmetlerinin geri ödemelerinde, hizmet saðlayýcýlarýnýn davranýþlarý ve risk faktörleri doðrultusunda denetim modellerini güçlendirmeyi sürdüreceðiz."

Bakanlýðý ile baðlý ve ilgili kuruluþlarýn 2025 yýlý bütçe teklifleri hakkýnda bilgi veren Iþýkhan, þunlarý kaydetti:

"Bakanlýðýmýzýn 2025 yýlý toplam bütçe teklifi, 865 milyar 536 milyon 500 bin liradýr. Bakanlýk merkez ve yurt dýþý teþkilatý harcamalarý için 4 milyar 382 milyon 72 bin lira bütçe teklif edilmiþtir. Bütçemizden Sosyal Güvenlik Kurumu Baþkanlýðýna 760 milyar 999 milyon 628 bin lira, Türkiye Ýþ Kurumu Genel Müdürlüðüne 100 milyar 154 milyon 800 bin lira olmak üzere, 2025 yýlýnda toplam 861 milyar 154 milyon 428 bin lira kaynak aktarýlmasý öngörülmektedir. Merkezi yönetim bütçesi içerisinde yer alan ve bakanlýðýmýzýn ilgili kuruluþu olan Mesleki Yeterlilik Kurumu Baþkanlýðýnýn bütçe büyüklüðü ise gider bütçesi 229 milyon 68 bin lira, gelir bütçesi 227 milyon 68 bin lira, net finansman 2 milyon liradýr."