Çýðýr açacak! Türkiye hayal bile edilemeyeni baþardý

TÜBÝTAK desteðiyle, ODTÜ Mikro Elektromekanik Sistemler (MEMS) Merkezi liderliðinde 19 üniversite ve araþtýrma merkezi ile 7 özel sektör kuruluþunun yer aldýðý MAESTRO Mikro Medikal Teknolojiler Platformu, hastalýklarýn taný, takip ve tedavisinde yerli çiplerin kullanýldýðý ve bilimde çýðýr açmasý beklenen 9 farklý projenin geliþtirilmesi için göreve baþladý.

ODTÜ Makine Mühendisliði Bölümü Öðretim Üyesi ve ODTÜ MEMS Merkezi araþtýrmacýsý Doç. Dr. Ender Yýldýrým ile ODTÜ MEMS Merkezi Yönetim Kurulu Üyesi ve ODTÜ Elektrik ve Elektronik Mühendisliði Bölümü Öðretim Üyesi Prof. Dr. Haluk Külah, saðlýkta 9 kritik teknolojinin geliþtirildiði TÜBÝTAK 1004-Mükemmeliyet Merkezi Destek Programý kapsamýnda desteklenen MAESTRO-Mikro Medikal Teknolojiler Platformunun çalýþmalarýna iliþkin AA muhabirine açýklamalarda bulundu.

Yýldýrým, çip teknolojilerinin uzun yýllardýr insan hayatýný etkilediðini, otomotiv endüstrisinden baþlayarak farklý cihazlarla insan hayatýna dokunduðunu ve artýk saðlýk bilimlerinde de oldukça önem kazanmaya baþladýðýný vurguladý.

Platformda hastalýklarýn tanýsýnda, tedavisinde veya takibinde kullanýlabilecek çeþitli mikro medikal uygulamalar için çipler geliþtirdiklerini ifade eden Yýldýrým, farklý ortaklarla birlikte çalýþtýklarýný anlattý.

Taný için geliþtirilen çiplerin kardiyovasküler hastalýklar gibi kronik ve kompleks hastalýklarýn tanýsýnda kullanýlabileceðini, geliþtirmekte olduklarý bir baþka çipin ise akciðer kanserinin hýzlý tanýsý için kullanýlabileceðini belirten Yýldýrým, þu bilgileri verdi:

"Kronik ve kompleks hastalýklarýn taný ve takibi için hýzlý adým atabilmeyi saðlayan çipler geliþtiriyoruz. Ayrýca kanser gibi hastalýklarýn tedavisine yönelik sistemler üzerinde de çalýþýyoruz. Bunun için insan vücudu dýþýnda, çip içerisinde büyütülen 3 boyutlu hücre kültürleri üzerinde ilaçlarýn test edilebildiði platformlar geliþtiriyoruz."

ODTÜ MEMS Merkezinin koordinatörlüðünde 9 teknik proje yürütüldüðüne iþaret eden Yýldýrým, "Bu projeler, TÜBÝTAK 1004 Mükemmeliyet Merkezi Destek Programý kapsamýnda destekleniyor. Her bir projenin farklý bir yürütücüsü var. ODTÜ MEMS olarak iki projenin yürütücülüðünü üstlenmiþ durumdayýz. Bütün platformun koordinasyonu da ODTÜ MEMS Merkezi tarafýndan saðlanýyor. Diðer kurumlar da kendi bütçeleri için yine TÜBÝTAK 1004 programý kapsamýnda saðlanan destekle çalýþmalarýný devam ettiriyor." diye konuþtu.

Projelerinin teknoloji hazýrlýk seviyesinin 4 yýl içinde ciddi þekilde yükselmesinin hedeflendiðini belirten Yýldýrým, "Projelerden ticarileþtirilebilecek ürünler çýkmaya baþladý. Üç ara ürünümüz ticarileþmeye hazýr durumda. 4 yýllýk destek sürecinin sonunda 9 teknik projenin çýktýlarý ticarileþmeye mümkün olduðunca hazýr hale getirilmiþ olacak." dedi.

- "ÖNCÜ ÜLKELER ARASINDA OLABÝLMEK ÖNEMLÝ"

Prof. Dr. Haluk Külah, merkezde uzun süredir mikro medikal teknolojiler üzerine çalýþmalar yapýldýðýný, 20 seneyi aþkýn zamanda oluþan bilgi birikimi, iþbirliði aðý ve altyapý sayesinde belli bir noktaya gelindiðini anlattý.

TÜBÝTAK 1004 programý kapsamýnda desteklenen Mikro Medikal Teknolojiler Platformunda, aralarýnda üniversiteler, hastaneler ve özel sektörden firmalarýn bulunduðu 26 farklý kuruluþun bir araya geldiðini ve ortak çalýþtýðýný aktaran Külah, þöyle konuþtu:

"Amacýmýz, ülke için katma deðeri yüksek yerli ve milli mikro medikal çiplerin geliþtirilmesi. 9 projenin her birinde geliþtirilmekte olan yenilikçi teknolojiler, ülkemizin yakýn zamanda mikro medikal teknolojilerde yurt dýþýna baðýmlýlýðýný azaltmak, kendi kendine yetmesini saðlamak ve bu alanda inovasyon kültürünü geliþtirmek açýsýndan avantaj saðlayacak."

- "HAYAL BÝLE EDÝLEMEYEN BAZI ÜRÜNLERÝN ORTAYA ÇIKMASINI SAÐLADI"

Çip teknolojisinin özellikle saðlýk alanýnda kullanýmýna iliþkin Külah, þu deðerlendirmelerde bulundu:

"Bu teknoloji, daha önce hayal bile edilemeyen bazý ürünlerin ortaya çýkmasýný saðladý. Örnek olarak kan örneðinden çok ender rastlanan hastalýklarýn erken aþamada teþhis edilebilmesi ya da kafa travmalarýnda beyindeki sinyalleri algýlayan mikro çipler sayesinde birtakým hasarlarýn önceden tespit edilmesi mümkün. Kulak içi implantlar gibi biyomedikal implantlarýn geliþtirilmesi çip teknolojisine dayanýyor. Günümüzde bunlarý görmeye baþladýk. Yakýn gelecekte daha çok göreceðiz. Bu alanda da öncü ülkeler arasýnda olabilmek önemli."

TÜBÝTAK 1004 programý kapsamýnda geliþtirilen platformun 4 yýl boyunca yaklaþýk 60 milyon lira ile desteklendiðini bildiren Külah, "ODTÜ MEMS Merkezi araþtýrma programýnýn yönetici kurumu. Bunun dýþýnda alt projelerin yürütüldüðü yürütücü kuruluþlar var. Bu kuruluþlar TÜBÝTAK Marmara Araþtýrma Merkezi (MAM), Ýzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü, Sabancý Üniversitesi, Yeditepe Üniversitesi AR-GE ve Analiz Merkezi, Býçakcýlar Týbbi Ürünler Sanayi ve Ticaret AÞ ve GlakoLens Biyomedikal Biyoteknoloji Sanayi ve Ticaret AÞ. Bu 7 ana kurumun yanýnda, aralarýnda küçük, orta ve büyük ölçekli sanayi firmalarý ve üniversitelerimizden araþtýrmacýlarýmýzla birlikte çalýþmalarýmýzý sürdürüyoruz." bilgisini verdi.

ODTÜ MEMS Merkezinde, çipleri kendi tesislerinde tamamen yerli biçimde geliþtirdiklerini kaydeden Külah, "Gerek ODTÜ'de gerek diðer üniversitelerde yüksek lisans ve doktora programlarýnda kayýtlý öðrencilerimiz çalýþýyor. Fikir aþamasýndan üretim aþamasýna kadar her þey yerli ve milli olarak geliþtiriliyor. Amaç zaten burada geliþtirilen teknolojinin, sonunda Türkiye'de halihazýrda var olan veya yeni kurulan filiz þirketler aracýlýðýyla ürüne dönüþebilmesi. Bunlar sayesinde son kullanýcýya eriþmesi ve bu aþamada tamamen yerli ve milli mikro medikal çözümlerin oluþturulmasý hedefleniyor." diye konuþtu.

- 9 PROJE, SAÐLIKTA YENÝLÝKÇÝ ÇÖZÜMLER SUNACAK

Haluk Külah, platform çatýsý altýnda geliþtirilen projeleri taný, takip ve tedavi olarak 3 ana baþlýkta açýkladý.

Projeler hakkýnda bilgi veren Külah, þunlarý kaydetti:

"Býçakcýlar ve Hacettepe Üniversitesi Týp Fakültesi Beyin Cerrahisi ile birlikte kafa travmalarýnda beyin içinde, beyin yüzeyinde ilerleyen dalgalarý takip edebilen, bu sayede travmanýn sonuçlarýný izleyebilen, bazý etkileri erkenden haber verebilen, gerekirse dýþarýdan ilaçla müdahale edebilen bir mikro çip geliþtiriyoruz. Þu anda benzer travmalarda kullanýlan yöntemde kafatasýnda açýlan geniþ bir açýklýktan beyne büyük bir elektrot yerleþtiriliyor ve bu elektrot her zaman bir kabloyla dýþarý baðlý. Yani hasta birtakým olumsuz etkilere çok açýk durumda olabiliyor. Týp doktoru hocalarýmýzla birlikte üzerinde çalýþtýðýmýz projede, bu kadar büyük bir açýklýða gerek kalmadan ufak bir açýklýktan yerleþtirilecek, hastayý da yataktan görece daha baðýmsýz hale getirebilecek yenilikçi bir sistem geliþtiriyoruz. Bunun tamamlanmasý ve ürüne dönüþmesi, ilgili alanda çýðýr açabilir. Yine bir baþka projede Boðaziçi Üniversitesinden araþtýrmacýlarýn kurduðu bir filiz þirket olan GlakoLens yürütücülüðünde ODTÜ MEMS Merkezi altyapýsý kullanýlarak göz içi basýncý ölçen akýllý kontak lensler geliþtiriliyor. Bunlarýn piyasaya çýkmasýnýn daha yakýn olduðunu söyleyebilirim. Bu olduðu zaman tamamen yerli bir ürün kazandýrýlmýþ olacak. Ayrýca TÜBÝTAK MAM ile birlikte yaptýðýmýz çalýþmalarda kandan kardiyovasküler hastalýklarla ilgili erken bilgi verebilecek biyosensörler ve damar týkanýklýklarýnda kullanýlan akýllý stentler geliþtirilmesi hedefleniyor."

Külah, merkezde yürütülen bir diðer projenin ise Ýzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü tarafýndan üç boyutlu hücre kültürlerinin büyütülebildiði çiplerin geliþtirilmesi olduðunu söyledi.

Yeditepe Üniversitesi AR-GE ve Analiz Merkezinde yürütülen projede ise bu çipler kullanýlarak, kanser tedavisine yönelik yenilikçi ilaçlar geliþtirildiðini belirten Külah, "Sabancý Üniversitesi tarafýndan yürütülen projede ise kan örneðinden kanser tespiti yapabilen bir sistem geliþtirilmekte. ODTÜ MEMS Merkezinin yürütücü olduðu iki projede ise sýrasýyla akciðer kanserinin erken tespitine yönelik bir biyosensör ve çocukluk dönemi kanserlerinin tedavisi sonucunda ortaya çýkabilen kýsýrlýk probleminin etkilerini ortadan kaldýrabilecek bir çip üstü organ platformu geliþtirmekteyiz." ifadelerini kullandý.

Haluk Külah, geliþtirilen projelere iliþkin, "9 projenin her birinin ilgilendiði alanda çýðýr açmasý, yenilik getirmesi söz konusu. Burada tabii bizi en çok heyecanlandýran sadece mühendisler olarak deðil, týp doktorlarý, biyologlar, farklý dallardan mühendisler, hepimizin birlikte çalýþtýðý, disiplinler arasý projeler olmasý ve beraber yol katetmemiz." deðerlendirmesinde bulundu.

ODTÜ MEMS Müdürü Dr. Atilla Hakan Özdemir ise farklý alanlar için geliþtirdikleri çiplerle, dünya çapýnda çip üretim merkezi olma hedefini hayata geçirmeye çalýþtýklarýný vurguladý.