EYT için kritik gelişme! İşte masadaki seçenekler
'Emeklilikte Yaşa Takılanlar'ın (EYT) sorunlarına AK Parti'den 2022'de çözüm sinyali geldi. EYT federasyon ve platform temsilcilerinin geçen hafta gerçekleştirdiği Meclis ziyareti de bu konuda umudu artırdı. Ek gösterge, sözleşmeli personelin kadro sorunun çözülmesinin ardından EYT'lilerin taleplerini değerlendirecek bir komisyon kurulacak. Emeklilikte yaşı bekleyenler 8 Eylül 1999 öncesi sigortalı olan ve hali hazırda emekli olamayanlardan oluşuyor. Ancak düzenleme bütün çalışanları etkilemeyecek.
Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) için düğmeye basıldı. EYT'lilerin taleplerini değerlendirmek için bir komisyon kurulacak. Masada kesintili erken emeklilik ve kısmi yaşlılık emekliliği seçenekleri var. Emeklilikte Yaşa Takılanlar kimleri kapsıyor? Bağ-Kur girişi olanlar da yaş haddinden emekli olabiliyor mu? EYT'de hangi formüller söz konusu?
Emekli aylığının belli bir miktarının kesilerek daha erken emekli olma imkânı sağlayan kısmi erken yaşlılık emekliliği, kesintili erken emeklilik, süre tamamlanması, bazı meslek grupları için yıpranma seçeneği de masada bulunuyor. Bazı Avrupa ülkelerinde benzeri modellerle daha az aylıkla erken emekli olunabiliyor.
Kısmi emeklilikle 3.600 günü tamamlayan kadınların 50, erkeklerin de 55 yaşında emekliye ayrılması öngörülüyor. Süre tamamlanmasında ise kadınlarda 7.200, erkeklerde de 9.000 gün sigortalılık gününü tamamlayanların yaşa bakılmadan emekli olması anlamına geliyor. EYT'lilerin yaş ortalaması 48-49 bandında bulunuyor.
Geçen hafta çarşamba günü EYT federasyon ve platform temsilcilerinden oluşan bir heyet AK Parti Grup Başkanvekili Muhammet Emin Akbaşoğlu ile MHP Grup Başkanvekili Erkan Akçay ile ayrı ayrı görüşerek sorunlarını iletti. Akbaşoğlu, 3.600 ek gösterge, sözleşmelilerin kadroya geçirilmesi konusunun ardından EYT'lilerin sorununun çözüleceği mesajı verdi. Sabah'ın haberine göre, Bu yıl içerisinde 3.600 ek göstergede olduğu gibi taraflardan gelecek taleplerin de değerlendirileceği bir komisyon kurulması bekleniyor.
EMEKLİ OLMAK İÇİN YAŞA TAKILAN KAÇ KİŞİ VAR?
Emekli olmak için "Belirli yaşın doldurulması, hizmet süresi ya da prim gün sayısı" şartlarından herhangi birini tamamlamayan vatandaşların sayısı yaklaşık 1 milyon 800 bini buluyor. Bunlardan ikisini tamamlayanların sayısı ise 5 milyonun üzerinde. Bu kriterlerden herhangi birini ya da ikisini birden taşımayanların sayısı da 6.5 milyonu geçmiş durumda.
BAZI MESLEK GRUPLARINDA YIPRANMA SEÇENEĞİ SÖZ KONUSU MU?
Ağır işlerde, beden gücüyle çalışanlar için emeklilikte 57-58 yaş koşulunun yüksek olduğu sıkça dile getiriliyor. Özellikle yıpranma hakkı bulunmayan ağır işlerdeki işçilere erken emeklilik sağlanabilir. Bazı meslek grupları için yaş aşağı çekilebilir. Yaşı bekleyenlere prim ödemeden sağlıktan yararlanma imkânı sağlanabilir.
BAĞ-KUR GİRİŞİ OLANLAR DA YAŞ HADDİNDEN EMEKLİ OLABİLİYOR MU?
Eylül 1999'dan önce Bağ-Kur girişi olanların yaştan emeklilik için 5.400 ve 56 yaşı, erkekler de 5.400 gün ve 58 yaşı tamamlaması gerekiyor. Eylül 1999 ile 30 Nisan 2008 arasında işe başlayan Bağ- Kurlular 5.400 prim günüyle kadınlar 60, erkekler de 62 yaşında emekliliğe hak kazanır.
EMEKLİLİKTE YAŞA TAKILAN KİMLERİ KAPSIYOR?
8 Eylül 1999'de önce sigortalı olan ve o tarih itibarıyla emeklilik hakkı kazanıp kademeli emeklilik yasasıyla emekliliği ötelenenleri ifade ediyor. Bunlar arasında memur, SSK, Bağ-Kur, tarım sigortalısı bulunuyor. Bu tarihten sonra işe girenler için aranan sigortalılık süresi (kadın 20, erkek 25 yıl) ve prim ödeme (5000 gün) gününün yanına bir de yaş şartı (kadın 58, erkek 60 yaş) getirildi. Emeklilik için sigortalılık süresi, prim ödeme ve yaş koşulunun birlikte sağlanması gerekiyor.
BAZI AVRUPA ÜLKELERİNDE OLDUĞU GİBİ DAHA DÜŞÜK AYLIKLA ERKEN EMEKLİLİK MÜMKÜN MÜ?
Almanya, Finlandiya gibi ülkelerde uygulanan kesintili emeklilik modeli de tartışılan seçenekler arasında yer alıyor. Emeklilik için kaç yıl kaldıysa her yıl için belli oranda aylıktan kesinti yapılıyor. Örneğin Almanya'da 63 yaşını dolduranlar yıllık yüzde 3.6 oranında kesinti ile erken emekliliği talep edebiliyor. Emekliliklerine 3-4 yıl kalanlara her yıl için yüzde 4-5 gibi oran üzerinden erken emeklilik kesintisi yapılarak emeklilik imkânı verilebilir.
KİMLER 15 YIL 3.600 GÜNLE EMEKLİ OLABİLİYOR?
İşsizlik Sigortası Kanunu'na göre 8 Eylül 1981'den önce işe başlayan kadınlarla 8 Eylül 1976'dan önce işe başlayan erkekler 15 yıl sigorta süresi, 3.600 günü tamamlayarak emekli olabilir. Bu kapsamdaki kadınlar 50, erkekler de 55 yaşında emekliliğe hak kazanır. Sosyal Sigortalar Kanunu'na göre ise 23 Mayıs 2002'de 15 yıllık sigortalılık süresini dolduran kadınlar 50, erkekler de 55 yaşını doldurduysa 3.600 gün malullük, yaşlılık, ölüm sigortaları primi ödemiş olanlar istediklerinde emekli olabilir.
YAŞ HADDİYLE ERKEN EMEKLİLİK KOŞULLARI NELER?
Belli bir yaşa geldiği halde primini tamamlayamayan sigortalılara yaştan emeklilik hakkı tanınıyor. Yaş haddi işe başlama tarihi, çalışılan statüye göre değişiyor. Buna göre, 8 Eylül 1999'dan önce sigortalı olanlar 15 yıl, 3.600 günü dolduğunda 50-60 arası değişen yaşı doldurduğunda emekli olabilir. Bu tarihten sonra çalışmaya başlayanların 4.500 günü tamamlaması gerekiyor.
İlk defa çalışmaya Eylül 1999-30 Nisan 2008 arasında başlayan SSK'lılar 25 yıl sigortalılık 4.500 prim günü doldurduğunda kadın 58 erkek de 60 yaşında emekli aylığı alabilir.
