Ticaret Bakaný Ömer Bolat, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonunda, Bakanlýðý ve baðlý kuruluþlarýnýn 2025 yýlý bütçe görüþmelerinin ardýndan milletvekillerinin sorularýný yanýtladý.
Küresel ticaretteki durgunluða raðmen Türkiye'nin dýþ ticaret ve cari iþlem tablolarýnýn olumlu olduðunu dile getiren Bolat, ithalatta 27,5 milyar, dýþ ticaret açýðýnda ise 35,5 milyar dolarlýk azalma gerçekleþtiðini anýmsattý.
Bolat, bugün Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasýnca açýklanan verilere göre, ocak-eylül döneminde cari iþlemler açýðýnýn 5,3 milyar dolara gerilediðini belirterek, "Bu rakamlara yaklaþýk 57 milyar dolardan geldik. Türkiye, dünya ticaretinden aldýðý payý sürekli artýrýyor. Mal ihracatýndan aldýðýmýz payý yüzde 1,08'e, hizmet ihracatýndan aldýðýmýz payý da yüzde 1,35'e yükselttik." ifadesini kullandý.
Türkiye'ye 1950-1980 döneminde 1 milyar dolar, 1980-2002'de 15 milyar dolar, 2003-2024 döneminde ise 271 milyar dolar doðrudan yabancý yatýrým geldiðine dikkati çeken Bolat, ülkedeki yabancý yatýrýmcý sayýsýnýn 2002'de 5 bin 600 iken, bugün 83 bine yükseldiðini bildirdi. Bolat, Türkiye'deki ekonomik ve siyasi istikrarýn yaný sýra büyüme rakamlarýndaki olumlu geliþmelerin yabancý yatýrýmcý sayýsýný artýrdýðýný vurgulayarak, "Yabancýlar ülkemize geliyor, üretim, yatýrým ve ihracat yaparak döviz ve istihdam kazandýrýyor. 2002'de dünyadaki yabancý yatýrýmlardan aldýðýmýz pay yüzde 0,2 iken, bunu yüzde 1'e ulaþtýrdýk. Hedefimiz, 2028'e kadar bu oranlarý yüzde 1,5'e yükseltmektir." diye konuþtu.
Türkiye ile Avrupa Birliði (AB) arasýnda Gümrük Birliði'nin devam ettiðini söyleyen Bolat, bunun yaný sýra Türkiye'nin Ýslam Ýþbirliði Teþkilatý, Afrika Birliði, ECOWAS, Türk Devletler Teþkilatý gibi uluslararasý kuruluþlara da üyeliði, gözlemciliði veya ortak üyeliðinin söz konusu olduðuna iþaret etti.
BRICS'in de Türkiye'nin baþvuruda bulunduðu topluluklardan birisi olduðunu dile getiren Bolat, þu deðerlendirmede bulundu:
"Türkiye'nin Kazan'daki son zirve toplantýsýnda, diðer bazý ülkeler gibi müracaatý incelendi. Ortak üyelik statüsüyle bize cevap verecekleri anlaþýlýyor. Üyeliðimizi Hindistan'ýn veto etmesi gibi bir durum söz konusu deðil. BRICS'in Gayri Safi Milli Hasýla açýsýndan dünyadaki payý yüzde 25 seviyelerinde. Kuruluþa, Afrika, Körfez, Orta Doðu ve Asya'dan baþka ülkelerin de katýlýmlarý veya ortak üyelikleri söz konusu. Buradaki amacýmýz hem dýþ politikada hem dýþ ekonomik iliþkilerde çok boyutlu, çok katmanlý iliþkileri geliþtirmektir."
- "ENFLASYONU AZALTMAYA DEVAM EDECEÐÝZ"
Ticaret Bakaný Bolat, Türkiye'de 2002'de 3 olan teknopark sayýsýnýn bugün 98'e ulaþtýðýný, Türkiye'nin teknoloji üreten ülke konumuna geldiðini belirtti.
Bolat, Orta Avrupa'dan Balkanlara, Asya'dan Orta Doðu'ya dünyanýn birçok bölgesinin Türkiye'den makine, elektronik ve savunma sanayisi ürünleri aldýðýný dile getirdi.
Ýmalat Sektörü Satýnalma Yöneticileri Endeksi'nin (PMI) ekimde 1,5 puan artýþa geçtiðini ifade eden Bolat, "Temmuz, aðustos aylarýnda giderek yavaþlayan ekonomide PMI, ekonomik güven, reel kesim ve tüketici güven endekslerinde çarpýcý yükselmeler baþladý." dedi.
Bolat, TÜFE'nin son 5 ayda 27,5 puan gerilediðine iþaret ederek, Orta Vadeli Program hedefleri doðrultusunda enflasyonu azaltmaya devam edeceklerini söyledi.
Ýþsizlik oranýnda 17 aydýr üst üste tek haneli rakamlarýn görüldüðüne dikkati çeken Bolat, son 22 yýlda 12,5 milyon kiþiye istihdam saðlandýðýný belirtti.
- "TARIM VE ORMAN BAKANLIÐI VE HALCÝLERLE GÖRÜÞMELER YAPIYORUZ"
Bolat, Hal Kanunu'nda deðiþiklik yapýlmasýna yönelik çalýþmalara da deðinerek, "Þu an zaten Tarým ve Orman Bakanlýðý ve halcilerle görüþmeler yapýyoruz. Deðiþtireceðimiz konularý belirleyeceðiz, hükümete getireceðiz, onaylandýðý durumda da Meclise gelecektir. Bunun dýþýnda fahiþ fiyat artýþýyla ilgili denetlemeler çok yoðun yapýlýyor." diye konuþtu.
Esnaf ve sanatkara 750 bin lira kredi desteði verildiðini belirten Bolat, 850 bin esnafý ise vergiden muaf tuttuklarýný söyledi.
Türkiye'nin, dünyanýn en iyi gümrük sahalarýna sahip olduðunu ifade eden Bolat, "Son 22 yýlda yenilemeler ve modernizasyonla Batýlý ülkelerin bile geldikleri zaman hayran kaldýklarý, bize takdirlerini bildirdikleri gümrük kapýlarýmýz var. Eðer ki biz bu gümrükleri yenilememiþ olsaydýk, 605 milyar dolarlýk dýþ ticareti yapmamýz asla mümkün olmazdý. Bugün 18-19 kara gümrük kapýmýz yenilendi." dedi.
Ömer Bolat, ihracat rakamlarýndaki artýþý "dünyada ihracat deðeri arttý" argümanýna baðlayanlarýn olduðunu belirterek, "Çin 2 senedir piyasalarý altüst ediyor, fiyatlarý yüzde 20 kýrdý. Dünyada ihracat fiyatlarý düþtü, biz ihracat fiyatlarý düþtüðü halde bunu artýrdýk. Enerji fiyatlarýnda da son 1 yýlda düþüþ var. Brent petrol 70 dolara düþtü. Biz buna raðmen mal ihracatýmýzý mutlak deðer itibarýyla artýrmayý baþardýk, ithalatýmýzý da azalttýk." ifadesini kullandý.
Kadýn kooperatiflerine verilen desteklerin artýrýlmasý için çalýþacaklarýnýn altýný çizen Bolat, kadýn kooperatiflerinin, üretime ve ihracata önemli katkýlar vermeye baþladýðýný söyledi.
Bolat, Bakanlýk olarak Yeþil Mutabakat Eylem Planý'ný sürdürdüklerini ve birçok sektörün buna hazýrlýklý olduðunu dile getirdi.
- "TÜRKÝYE, ÝSRAÝL'Ý ATEÞKESE ZORLAYAN ÜLKE KONUMUNDA"
Bakan Bolat, iddiasýný ispat etmenin iddia sahibine düþtüðüne iþaret ederek, "Ýddia sahibi, eðer Türkiye Cumhuriyeti devletinin ilgili makamlarýna, Filistin devletinin makamlarýna itibar etmiyorsa yapacak bir þey yok." dedi.
Türkiye'nin, Filistin konusunda dünyada en fazla çabalayan, "Ýsrail'i ateþkese zorlayan ülke konumunda olduðunu" vurgulayan Bolat, bu durumu Avrupa ve ABD'nin de gördüðünü ifade etti. Bolat, sözlerini þöyle sürdürdü:
"Ýsrail, almak istediði silahlarý ABD'den, Avrupa'dan zaten alýyor. Hem de hibe alýyor. Türkiye'de savunma sanayi ürünlerinin ihracatý Milli Savunma Bakanlýðýnýn kontrolüne ve iznine tabidir. Ýçiþleri Bakanlýðý, Emniyet Genel Müdürlüðünün iznine tabidir. Özellikle 7 Ekim'de baþlayan süreçten sonra bir kere ateþkes oldu. Yaklaþýk bir hafta, 10 gün sürdü. Ondan sonra ateþkes çabalarý devam etti. Biz ülke olarak onlarla ticareti yüzde 33-34 oranýnda azalttýðýmýzý defaatle söyledik. Ta ki 9 Nisan'a kadar. '9 Nisan kararýmýzdan sonra Ýsrail ile ticaret yok diyordunuz da þimdi kestiniz.' Böyle bir ifadeyi siz söylediniz veya sizlerden birileri söyledi. Kayýtlara bakýn. 15 Aralýk 2023'te TBMM Genel Kurulunda yaptýðým konuþmaya da bakabilirsiniz. Böyle bir ifade yoktur. Bizim söylediðimiz, hükümet, Ticaret Bakanlýðý ticaret yapmýyor. Biz sadece uygulayýcý Bakanlýðýyýz, düzenleme yaparýz, denetleme yaparýz. Bunun dýþýnda kararlar alýrýz ve nitekim uluslararasý þirketler ya da özel þirketlerin ihracat ithalat iþlemleri oluyor dedik."
Bolat, "üçüncü ülkelerden Ýsrail'e mal gönderiliyor." iddialarýnýn ortaya atýldýðýný, bu iddialarýn Türkiye'den kaçmýþ ve Türkiye aleyhine etki ajanlýðý yapan çevrelerin yalan dolan haberlerine bakýlarak söylendiðini belirtti. Bolat, "Türkiye'den, o bahsettikleri çevrelerden alýp da söyledikleri þey, Türkiye'de Derince Limaný'ndan aþaðý yukarý 70-80'in üzerinde geminin petrol yükleyip Ýsrail'e akaryakýt taþýdýðý suçlamasý yapýldý. Bunu gördük ve kontrol ettirdik. Ne gemi isimleri doðru ne tarihler doðru. 'Tanker' yazýlýyor ki sanki bunlar petrol taþýmýþ diye. Uçaklar gibi gemiler de bir yere gittikleri zaman yakýtlarý bittiðinde oradaki yerlerden yakýt tazelerler. Dünyanýn bütün gemileri, Türk gemileri de gittikleri yerlerde ayný þeyi yaparlar. Bu tamamen bilgisayar kurgusu bir kaðýttýr ve bu kaðýt 'Derince'den Tüpraþ'tan yakýt gönderildi' olarak sunuldu." diye konuþtu.
Ýhracatçý birliklerinin, Bakanlýðýnýn ve TÜÝK verilerinin ortada olduðuna iþaret eden Bolat, "Ýsrail çok kýzgýn. Filistin memnun, 'Allah razý olsun' diyor. Filistin, 'Yaþamamýz için bizi yalnýz býrakmadýnýz, istediðimiz bazý ürünlerin ihracatýna, ithalatýna izin veriyorsunuz.' diyor ve bu da bu anlamda bizim doðru yaptýðýmýzý gösteriyor." ifadesini kullandý.
Bakan Bolat, kamuda çalýþan 5 milyon kiþi bulunduðuna dikkati çekerek, Türkiye'nin Ýsrail ile dýþ ticareti konusunda bir yanlýþ yapýlmasý halinde bu kiþilerin belgesiyle bu durumu ortaya koyabileceðine iþaret etti.
- "MAYISTAN BU YANA ÝSRAÝL ÝLE ALAKALI RAKAMLAR ÝHRACATTA DA ÝTHALATTA DA SIFIR"
Ticaret Bakaný Bolat, Ýsrail ve Filistin'in, Türkiye'den yaptýðý ithalatýn 2022'de 6,5 milyar dolar, Türkiye'nin onlardan yaptýðý ithalatýn ise 2,5-3 milyar dolar civarýnda olduðunu söyledi.
Söz konusu tarihte taraflar arasýnda 9,5 milyar dolarlýk ticaret olduðunu belirten Bolat, "Mayýstan bu yana Ýsrail ile alakalý rakamlar ihracatta da ithalatta da sýfýr. Filistin ile alakalý olarak da sene baþýndan beri yapýlanýn toplamý 740 milyon dolar. Nerede 9,5-10 milyar dolar, nerede 740 milyon dolar? Biz ezkaza desek ki arkadaþlar tamam Filistin'i de ambargo kapsamýna alýyoruz ve göndermeyeceðiz, engelleyeceðiz, gümrük tescili yapmayacaðýz. Bu sefer söylenecek söz þuydu; 'Zavallý Filistinlilere de ambargo koyan bu hükümet, iþte böyle bir hükümet.'" dedi.
Ýngiltere'ye yapýlan ihracatta 2 milyar dolar artýþ olduðunu ifade eden Bolat, "Bu da mý Ýsrail'e gidiyor?" diye sordu.
Bakan Bolat, Filistin Ulusal Ekonomi Bakanlýðýnýn Filistin'de çocuk hastanesi inþaatý için demir istediðini bildirdi. Filistin'e yapýlan kozmetik ihracatýna iliþkin de bilgi veren Bolat, kozmetik ürünler arasýnda sabun, þampuan, dezenfektan, hijyen malzemeleri ve temel insani ihtiyaçlarýn olduðunu kaydetti.
Filistin'de 6 milyon insan yaþadýðýný ve bir ekonominin döndüðünü söyleyen Bolat, milletvekillerine, Ýsrail istatistiklerine ya da etki ajanlarýnýn Türkiye'yi yýpratmak amacýyla yaptýðý açýklamalara inanmamalarý, Filistin'in Ankara Büyükelçiliðini ziyaret ederek bilgi almalarý tavsiyesinde bulundu.
Bolat, Filistin'in menfaati için ne lazýmsa onu yerine getirdiklerini de sözlerine ekledi.
Komisyonda, Ticaret Bakanlýðýnýn yaný sýra Rekabet Kurumu ile Helal Akreditasyon Kurumunun 2025 yýlý bütçeleri kabul edildi.