Fosil yakýt kaynaklý karbon emisyonlarý rekor kýrabilir

Exeter Üniversitesi, East Anglia Üniversitesi (UEA), CICERO Uluslararasý Ýklim Araþtýrmalarý Merkezi, Münih Ludwig-Maximilian Üniversitesi, Alfred-Wegener Enstitüsü ve dünya çapýnda 80 farklý kurumdan araþtýrmacýlarýn yer aldýðý Küresel Karbon Projesi bilim ekibi tarafýndan yapýlan yeni bir araþtýrmaya göre, fosil yakýtlardan kaynaklanan karbon emisyonlarýnýn bu yýl 2023'e göre yüzde 0,8 artýþla 37,4 milyar tona ulaþacaðý öngörülüyor.

Bu artýþla, küresel karbon emisyonlarýnda bu yýl yeni bir rekor seviye görülecek.

Bu yýl kömür ve petrol kaynaklý karbon emisyonlarýnda sýrasýyla yüzde 0,2 ve yüzde 0,9 artýþ bekleniyor. Doðal gazýn yol açtýðý karbon emisyonlarýnýn ise yüzde 2,4 yükseleceði öngörülüyor.

Ormansýzlaþma gibi arazi kullaným deðiþikliðinden kaynaklanan 4,2 milyar tonla, toplam karbon emisyonlarý bu yýl 41,6 milyar tona yükselecek. Geçen yýl, toplam karbon emisyonlarý 40,6 milyar ton olmuþtu.

Son 10 yýlda, fosil yakýt kaynaklý karbon emisyonlarý artarken, arazi kullaným deðiþikliðinin yol açtýðý emisyonlar ortalama olarak azaldý ve toplam emisyonlar bu dönemde kabaca ayný seviyede kaldý.

Ancak bu yýl, fosil yakýtlar ve arazi kullaným deðiþikliði kaynaklý karbon emisyonlarý, þiddetli kuraklýk koþullarý nedeniyle yaþanan ormansýzlaþma ve orman yangýnlarýnda ortaya çýkan emisyonlar nedeniyle artýþ eðilimine geçti.

Araþtýrmaya göre, halihazýrda her yýl 40 milyar tondan fazla salýnan karbon emisyonlarýnýn atmosferdeki seviyesi yükselmeye devam ederek, giderek daha tehlikeli hale gelen küresel ýsýnmaya yol açýyor.

- ÇÝN VE HÝNDÝSTAN EMÝSYONLARINDA ARTIÞ

Küresel emisyonlarýn yüzde 32'sini oluþturan Çin'de bu yýl karbon emisyonu artýþýnýn yüzde 0,2 olacaðý tahmin edilirken, toplam emisyonlarýn yüzde 8'ini oluþturan Hindistan'da bu yýlki artýþ oraný yüzde 8 olarak hesaplanýyor.

Küresel toplamýn yüzde 13'ünü oluþturan ABD'de emisyonlarýn bu yýl yüzde 0,6 ve Avrupa Birliði'nde yüzde 3,8 azalacaðý öngörülüyor.

Dünyanýn geri kalanýnda karbon emisyonlarýnýn bu yýl yüzde 1,1 artmasý bekleniyor.

- "LÝDERLER COP29'DA HIZLI VE DERÝN EMÝSYON KESÝNTÝLERÝ AÇIKLAMALI"

Küresel Karbon Projesi ekibi, mevcut emisyon oranýyla küresel sýcaklýk artýþýnýn yaklaþýk 6 yýl içinde sürekli olarak 1,5 dereceyi aþma ihtimalinin yüzde 50 olduðunu tahmin ediyor.

Çalýþmanýn yöneticisi ve Exeter Üniversitesi Küresel Sistemler Enstitüsü Araþtýrmacýsý Pierre Friedlingstein, araþtýrmanýn bulgularýna iliþkin deðerlendirmesinde, iklim deðiþikliðinin etkilerinin giderek daha zorlayýcý hale geldiðini belirterek, þu ifadeleri kullandý:

"Ancak fosil yakýtlarýn yakýlmasýnýn düþüþe geçeceðine iliþkin bir iþaret görmüyoruz. Paris Anlaþmasý hedeflerine ulaþmak için zaman daralýyor ve Birleþmiþ Milletler iklim zirvesi COP29'da bir araya gelen dünya liderleri, küresel sýcaklýk artýþýnýn sanayi öncesi seviyelerine göre 2 derecenin altýnda sýnýrlandýrýlmasý þansýný elde etmek için fosil yakýt emisyonlarýnda hýzlý ve derin kesintiler açýklamalý. Küresel olarak net sýfýr karbon emisyonuna ulaþana kadar, dünya sýcaklýklarý artmaya devam edecek ve giderek daha ciddi etkilere neden olacaktýr."

Oslo merkezli CICERO Uluslararasý Ýklim Araþtýrmalarý Merkezi Araþtýrmacýsý Glen Peters de ülkeler düzeyinde olumlu ilerleme kaydedildiðine yönelik pek çok iþaret olduðunu belirterek, "Fosil yakýt kaynaklý karbon emisyonlarýnda zirvenin yakýn olduðuna iliþkin bir eðilim var ancak tüm sera gazý emisyonlarý için bunu söylemek zor. Ýklim eylemi kolektif bir sorun ve bazý ülkelerde kademeli emisyon azaltýmlarý gerçekleþirken, diðerlerinde artýþlar devam ediyor." uyarýsýnda bulundu.