Humberto Lopez: Türkiye'ye eþlik etmeye kararlýyýz

Cumhurbaþkaný Recep Tayyip Erdoðan, dün Türkiye ekonomisinin 3 yýllýk yol haritasý niteliðindeki Orta Vadeli Programý (OVP) açýkladý. Bu hafta Dünya Bankasý'nýn mevcut 17 milyar dolarlýk desteðine ek olarak 18 milyar dolar daha desteðini harekete geçirmek üzere Türkiye hükümetiyle görüþtüðü haberleri gündemde yer aldý.

Dünya Bankasý Türkiye Ülke Direktörü Humberto Lopez, Bankanýn Türkiye'nin ekonomik politikalarýna iliþkin deðerlendirmelerine, Dünya Bankasý Grubu'nun Türkiye'deki faaliyetleri ve gelecek yýllar için planlarýna iliþkin Anadolu Ajansýnýn (AA) sorularýný yanýtladý.

Soru: Sayýn Lopez, geçtiðimiz haftalarda Cumhurbaþkaný Erdoðan'ýn yönetimi mali ve parasal alanda çeþitli ekonomik tedbirleri uygulamaya koydu. Dünya Bankasý Grubu'nun bu tedbirler hakkýndaki görüþü nedir?

Lopez: Görüþme fýrsatý verdiðiniz için çok teþekkür ederim. Dünya Bankasý'nýn, yönetimin ekonomiyi istikrara kavuþturma ve mevcut makro dengesizlikleri giderme çabalarýný memnuniyetle karþýladýðýný söylemenin doðru olacaðýný düþünüyorum. Geçtiðimiz 20 yýl boyunca Türkiye'nin ekonomik performansý çok iyiydi ve bu durum nüfusun yaþam standardýnda önemli iyileþmelere yol açtý. Ancak, yüksek enflasyon oranlarý, aþýrý deðerli döviz kuru ve 6 Þubat depremleriyle ilgili harcama ihtiyaçlarýndan kaynaklanan mali baskýlar bu sicili riske atmaktadýr. Bu baðlamda, Merkez Bankasý tarafýndan uygulanmakta olan para politikasýnýn sýkýlaþtýrýlmasý, bozucu mali düzenlemelerin gevþetilmesi, Hazine ve Maliye Bakanlýðý tarafýndan mali açýðý azaltmaya yönelik mali gelir tedbirlerinin doðru yönde atýlmýþ adýmlar olduðuna inanýyoruz. Liradaki deðer kaybý nedeniyle kýsa vadede enflasyonun arttýðýný görmek mümkün olsa da uzun vadede yüksek büyümenin saðlanmasý için enflasyonun düþürülmesi kilit önem taþýmaktadýr.

- "MERKEZ BANKASI TARAFINDAN UYGULANMAKTA OLAN KADEMELÝ YAKLAÞIM UYGUNDUR"

Soru: Bazý politika analistleri, yönetimin ve özellikle de Merkez Bankasý'nýn daha kararlý adýmlar atmasý ve enflasyonu düþürmek için daha hýzlý hareket etmesi gerektiðini savunuyor. Siz bu konuda ne düþünüyorsunuz?

Lopez: Bizim görüþümüze göre, Merkez Bankasý tarafýndan uygulanmakta olan kademeli yaklaþým uygundur. Ýkiz açýklar, negatif reel faiz oranlarý ve yüksek enflasyon gibi makro dengesizlikler, özellikle döviz ve finans sektörlerindeki çarpýklýklar ve enflasyon beklentilerinin kontrol altýna alýnmasýna karþý aþýrý deðerli bir para birimi için döviz kuru dengesinin yeniden saðlanmasý gibi çeliþkili politika hedeflerinin birleþimi göz önüne alýndýðýnda, piyasalarýn ve daha genel olarak ekonominin yeni politika önlemlerinin uygulanmasýna nasýl tepki verdiðini test etmeye olanak tanýyacaðý için kademeli bir ardýþýk yaklaþým doðru yaklaþým olarak görünmektedir. Bu görüþ sadece faiz oranlarýndaki ayarlamalara deðil, ayný zamanda makro istikrarý güçlendirmek ve para politikasý müdahalelerinin etkinliðini artýrmak için kritik öneme sahip olan bozucu makro ihtiyati tedbirlerin kaldýrýlmasýna yönelik çabalara da atýfta bulunmaktadýr. Görünen o ki piyasalar da bu görüþe katýlýyor zira Merkez Bankasý'nýn birkaç hafta önce açýkladýðý faiz artýþýnýn ardýndan ülkenin risk primi Eylül 2021'den bu yana en düþük seviyeye geriledi ve 5 yýllýk CDS'ler þu anda 370 baz puan civarýnda.

- "YAPISAL GÜNDEMÝN UYGULANMASI KONUSUNDA HÜKÜMETÝN ÇABALARINI DESTEKLEMEYE HAZIRIZ"

Soru: Cumhurbaþkaný Erdoðan ve Ekonomi Koordinasyon Kurulu üyelerinin katýlýmýyla dün düzenlenen toplantýda Türkiye ekonomisinin 3 yýllýk yol haritasý niteliðindeki OVP açýklandý. Söz konusu doküman hakkýndaki görüþleriniz nelerdir?

Lopez: OVP'nin hükümetin makroekonomik istikrar çabalarýnýn temelini oluþturacak politikalara iliþkin geniþ bir bakýþ açýsý sunduðunu düþünüyorum. Ancak önümüzdeki haftalarda ve aylarda hükümetin açýklanan bazý tedbirleri daha spesifik hale getirmesi gerekeceðini de düþünüyorum. Dünya Bankasý Grubu'nun bakýþ açýsýndan ekleyebileceðim tek þey, yapýsal gündemin uygulanmasý konusunda hükümetin çabalarýný desteklemeye hazýr olduðumuzdur.

- DEPREMDEN ETKÝLENEN BÖLGELERE DESTEK

Soru: Dünya Bankasý Grubu'nun Türkiye'de 17 milyar dolarlýk yatýrým programlarý olduðuna dair gündemde haberler yer alýyor. Bu konuyu detaylandýrabilir misiniz?

Lopez: Gerçekten de Dünya Bankasý Grubu'nun Türkiye'de, ülke ile kurumumuz arasýndaki mükemmel ortaklýðý yansýtan büyük bir programý var. Halihazýrda, 17 milyar dolarýn üzerinde uygulama aþamasýnda olan operasyonlarýmýz bulunmaktadýr. Bunlar, Dünya Bankasý'nýn hükümet ile çalýþan kýsmý olan Uluslararasý Ýmar ve Kalkýnma Bankasý'nýn (IBRD) 10,9 milyar dolar, özel sektör ile çalýþan Uluslararasý Finans Kurumu'nun (IFC) 4,7 milyar dolar, Dünya Bankasý Grubu'nun garantiler sunan kýsmý olan Multilateral Investment Guarantee Agency (MIGA) ise yaklaþýk 2,3 milyar dolar taahhüdü bulunmaktadýr. Programýmýz hem kamu hem de özel sektör faaliyetlerine ve operasyonlarýna odaklanan oldukça geniþ bir yelpazeye sahip olup, deprem sonrasý toparlanma ve yeniden yapýlanma çabalarýna destek, iklim deðiþikliðinin azaltýlmasý ve adaptasyon, sürdürülebilir altyapý, kadýnlar, gençler ve hassas gruplar, ihracat ve istihdam yaratma, baþta KOBÝ'ler ve ihracat sektörü olmak üzere özel sektör için finansmana eriþim ve özel sermaye mobilizasyonu konularýný içermektedir.

Soru: Birkaç ay önce Dünya Bankasý Grubu, Türkiye'deki depremlerin ardýndan toparlanmayý desteklemek için bazý operasyonlarý onayladý. Dünya Bankasý Grubu'nun bu konuda neler yaptýðýný anlatýr mýsýnýz?

Lopez: Dünya Bankasý Grubu'nun 6 Þubat depremlerine verdiði cevap portföyümüzde açýkça görülmektedir. Geçtiðimiz haziran ayýnda IBRD, etkilenen bölgelerin belediye altyapýsýný yeniden inþa etmesine, halka saðlýk hizmetleri saðlamasýna, kýrsal konutlarý yeniden inþa etmesine ve istihdam seviyelerinin korunabilmesi için KOBÝ'lerin doðal afetten kurtulmasýna yardýmcý olacak 1,45 milyar dolarlýk iki operasyonu onayladý. Temmuz ayýnda ise IFC, özel sektörün ve ekonominin hýzlý bir þekilde toparlanabilmesi için bu bölgelerde krediye eriþimi iyileþtirmek üzere finans sektörüne kaynak aktaracak 600 milyon dolarlýk bir operasyonu onayladý. MIGA da Gaziantep'te sýký sismik standartlara göre inþa edilen ve günde 19 bin hastaya hizmet vermesi beklenen bir hastanenin yapýmýna yardýmcý olan garantiler saðlayarak bu çabanýn bir parçasý olmuþtur. Ayrýca depremden etkilenen bölgelerde okullarýn yeniden inþasýna yardýmcý olmak ve tarým sektörünü desteklemek için yeni operasyonlarýn hazýrlanmasý üzerinde çalýþýyoruz.

- YAKLAÞIK 35 MÝLYAR DOLARLIK MALÝ PAKET

Soru: Geleceðe baktýðýmýzda, Dünya Bankasý'nýn Türkiye'de taahhüt etmeyi planladýðý bildirilen 18 milyar dolar hakkýnda neler söyleyebilirsiniz? Banka'dan ne bekleyebiliriz? Dünya Bankasý önümüzdeki aylarda Türkiye'ye nasýl eþlik edecek?

Lopez: Gerçekten de ekonomiyi istikrara kavuþturacak politikalarýn uygulanmasýnda Türkiye'ye eþlik etmeye kararlýyýz. Devam etmekte olan 17 milyar dolarlýk programýmýza ek olarak, önümüzdeki üç yýl içinde Dünya Bankasý Grubu Yönetim Kurulu'na 18 milyar dolarlýk yeni operasyonlar hazýrlamayý ve sunmayý öngörüyoruz. Bu miktar hükümete doðrudan kredi verilmesini ve özel sektöre destek verilmesini kapsamaktadýr. Türk özel sektörüne yönelik destek, doðrudan yatýrým, garantiler ve yaklaþýk 5 milyar dolarlýk ticari finansmanýn harekete geçirilmesi yoluyla bunun üçte ikisi kadar olabilir. Dolayýsýyla, Banka Grubu Ýcra Direktörlerinin farklý operasyonlarý onaylamasýna baðlý olarak, tüm finansman araçlarý dikkate alýndýðýnda bu, yaklaþýk 35 milyar dolarlýk geçici bir toplam mali paket anlamýna gelmektedir. Bu paket, yönetimin makroekonomik istikrarý yeniden tesis etmek için gösterdiði güçlü kararlýlýða ve daha da önemlisi attýðý adýmlara karþýlýk vermektedir. Ve bu paket, Dünya Bankasý Grubu'nun özel sektör kolu aracýlýðýyla kaynaklarý harekete geçirme kabiliyetinden yararlanmaktadýr. Dünya Bankasý programý açýsýndan, halihazýrda aktif olduðumuz öncelikli alanlara ve özellikle de bu yaz yaþanan rekor sýcaklýklarýn da gösterdiði üzere çok güncel bir sorun olan iklim deðiþikliðine katýlýmýmýzý sürdürmeyi öngörüyoruz.

Soru: Türkiye'de ilgilendiðiniz, takip ettiðiniz sektörler, alanlar var mý?

Lopez: Ülkedeki mevcut duruma yanýt olarak, ihracat sektörü gibi diðer bazý alanlardaki katýlýmýmýzý da derinleþtirmeyi planlýyoruz. IBRD ekibimiz halihazýrda kýsmi kredi garantisini araþtýrýyor, MIGA ticaret finansmaný için kýsa vadeli garantiler olasýlýðýný deðerlendiriyor ve IFC, yatýrým fýrsatlarýna baðlý olarak, ticaret ve tedarik zinciri garantilerinin yaný sýra uzun vadeli finansman yoluyla ihracat sektörünü desteklemek için müdahaleleri önemli ölçüde geniþletmek istiyor. Ülkedeki mevcut duruma yanýt olarak, ihracat sektörü gibi diðer bazý alanlardaki katýlýmýmýzý da derinleþtirmeyi planlýyoruz. IBRD ekibimiz halihazýrda kýsmi kredi garantisini araþtýrýyor. MIGA ticaret finansmaný için kýsa vadeli garantiler olasýlýðýný deðerlendiriyor. IFC ise yatýrým fýrsatlarýna baðlý olarak, ticaret ve tedarik zinciri garantilerinin yaný sýra uzun vadeli finansman yoluyla ihracat sektörünü desteklemek için müdahalelerini önemli ölçüde geniþletmek istiyor.