Keþif ýsrarý her þeyi deðiþtirdi! Bölgedeki ilk petrolü böyle buldu

Batý Sibirya bölgesinde Rusya'nýn en büyük petrol ve doðal gaz havzasýný ilk keþfeden Azerbaycanlý Jeolog Farman Salmanov'un anýsý Surgut þehrinde yaþatýlýyor.

Rusya Federasyonu'na baðlý Hantý-Mansi Özerk Bölgesindeki Surgut þehrinde Salmanov'un petrol aramalarý sýrasýnda yaþadýðý ev müze olarak hizmet veriyor. Salmanov'un 1957-1961 yýllarýnda bölgede petrol arama çalýþmalarý yaparken yaþadýðý bu ev, ayný zamanda Batý Sibirya'daki petrolün ilk defa nasýl bulunduðunun hikayesini de aktarýyor.

Azerbaycan'ýn Þemkir bölgesindeki Morul köyünde 1931'de doðan Salmanov, yaþadýðý köyün etrafýndaki daðlardan da etkilenerek küçük yaþta jeolojiyle ilgilenmeye baþladý. Rus Çarlýðý döneminde Sibirya'ya sürgüne gönderilen dedesinin bu bölgeyle ilgili hikayelerini dinleyerek büyüyen Salmanov, bölgenin güzelliðinden ve sýrlarýndan çok etkilendi. Salmanov, küçük yaþlardan itibaren Sibirya ile ilgilenir oldu.

Azerbaycan'da Sanayi Enstitüsünü jeolog ve maden mühendisi olarak bitiren Salmanov, Sovyetler Birliði'nin Sibirya bölgesinde çalýþmak istedi. Mezun olduktan sonra 1954'te Kuzbass bölgesine jeolog olarak petrol arama çalýþmalarýna gönderilen Salmanov, bu bölgede arama çalýþmasý yapmanýn faydasýz olduðu kanaatine vardý.

O dönemde bilim insanlarý Batý Sibirya'daki petrol ve doðal gaz arama çalýþmalarýnýn kuzeye doðru kaydýrýlmasý yönündeki çýkarýmlarda bulunuyordu.

- BATI SÝBÝRYA'NIN KUZEYÝNDE KEÞÝF YAPMADA ISRAR ETTÝ

Zaman zaman incelemelerde bulunmak üzere gizlice kuzeye giderek buralarda keþif çalýþmalarý yapan Salmanov, ormancýlýk ve balýkçýlýk yapýlan Surgut civarýnda keþif yapýlmasýný önerdi. Uzun süre üst yönetimi ikna edemeyen Salmanov, buradaki çalýþmalarý nedeniyle hakkýnda soruþturma bile açýldý. Salmanov, ýsrarlý giriþimlerinin ardýndan Surgut'a petrol arama çalýþmalarýnýn yöneticisi olarak atandý.

1958'den itibaren resmen arama çalýþmalarýna baþlayan Salmanov, bölgede petrol çýkmayacaðýna yönelik pek çok karþý eleþtirilere raðmen ýsrarla çabalarýný sürdürdü. Ýlk yýllardaki aramalarý sonuçsuz kalmasýna ve kendisini görevden alma teþebbüslerine raðmen Salmanov buradaki sondaj çalýþmalarýna ara vermeden devam etti.

- SÝBÝRYA'DAKÝ ÝLK PETROLÜ BULDU

Orta Obi bölgesinde Megion petrol arama sahasýnda Salmanov'un çalýþmasý sonucunda 21 Mart 1961'de Sibirya'daki ilk petrol bulundu. Salmanov bu baþarýsýný, "zafer kazandýk" nidasýyla ekip arkadaþlarýný kucaklayarak kayýtlara geçirdi.

Ýlk keþiften birkaç ay sonra Ust-Balýk sahasýndaki kuyudan da petrol çýkarmayý baþaran Salmanov, dönemin Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliði (SSCB) Devlet Baþkaný Nikita Kruþçev'e cesur bir telgraf çekerek, "Petrolü buldum. Ýþte bu, Salmanov" ifadelerini kulandý. Böylece Salmanov, Batý Sibirya bölgesinde bulunan en büyük petrol ve doðal gaz havzasýný keþfetmiþ oldu.

- "SÝBÝRYA'NIN BAKÜ'SÜ" MANÞETLERÝ ATILDI

Surgut þehri, 1965'te petrol sanayisinin merkezi oldu. Þehirde petrol çýkarmak için sondaj borularý ve saha çalýþmalarýnda kullanýlan diðer malzemeler de burada üretilmeye baþlandý.

Dönemin gazetelerinde bölge ile ilgili olarak "Sibirya'nýn Bakü'sü olacak" þeklinde baþlýklar atýldý. Sovyetler Birliði'nin o zamana kadar petrol ihtiyacýnýn büyük kýsmý Azerbaycan'ýn baþkenti Bakü'den karþýlanýyordu.

Bugün Rusya'nýn en büyük petrol þirketleri, Rus petrolünün büyük bir kýsmýnýn çýkarýldýðý bu havzada faaliyetlerini sürdürüyor.

Salmanov, Batý Sibirya'da hayatý boyunca 150'den fazla petrol ve doðal gaz arama çalýþmalarý gerçekleþtirdi.

SSCB'de Jeoloji Bakan Yardýmcýlýðý görevi de yapan Salmanov, hayatý boyunca petrol alanýnda pek çok çalýþmaya imza attý.

Azerbaycanlý Jeolog Farman Salmanov, 31 Mart 2007'de Moskova'da hayatýný kaybetti.

- SURGUT HAVAALANININ ÝSMÝ FARMAN SALMANOV ADINA

Dünya genelinde farklý ödüllere layýk görülen Salmanov'un adý, Rusya Devlet Baþkaný Vladimir Putin'in kararýyla 2019'da Surgut'taki havalimanýna verilerek burada yaþatýlmaya baþlandý.

Ayrýca Azerbaycan Cumhurbaþkaný Ýlham Aliyev, Farman Salmanov'un anýsýný yaþatmak amacýyla, Azerbaycan Devlet Petrol ve Sanayi Üniversitesi'nde "Farman Salmanov Bursu" verilmesi, Þemkir'de Farman Salmanov anýtýnýn dikilmesi ve eðitim gördüðü okula isminin verilmesini öngören bir kararname imzaladý.

Salmanov'un o dönem yaþadýðý ev bugün müze olarak ziyaretçilere açýk. Surgut Yerel Müzesi Rehberi Aslan Magaramov, 2007 yýlýndan bu yana müzenin açýk olduðunu belirtti.

Salmanov'un bölgede önemli bir rol oynadýðýný kaydeden Magaramov, petrolün bulunmasý sayesinde daha önce ormancýlýkla geçimini saðlayan þehrin geliþtiðini ve nüfus bakýmýndan Yugra'nýn (Hanti-Mansi bölgesi) en geliþmiþ kenti haline dönüþtüðünü dile getirdi.