TÜİK Kasım ayı enflasyon beklentisi kira artış oranı

Türkiye'de 20 milyon kişi ya kiralık evlerde yaşıyor ya da iş yeri için mülk sahibine kira ödüyor. Kira, hem vatandaş için hem de esnaf ve işletmeler için önemli bir gider. Ekim-kasım ayları kira kontratlarının yoğun şekilde yenilendiği dönem. Her yıl yenilenen kiranın ne kadar artacağı ise hep kafaları karıştırıyor.

Yaklaşık 20 milyon kiracıyı ilgilendiren zam oranı belli oldu. Buna göre, 1000 liralık kira 1237 liraya kadar çıkabilecek. Yıllıkta ek maliyet 2848 lira oluyor. Yeni ekonomi Programı’nda (YEP), kira artışında yeni düzenleme bekleniyor. Düzenleme de ÜFE yerine TÜFE’ye endeksleneceği yer almıştı.

TÜİK Kasım ayı enflasyon rakamları açıklandı. Milyonlarca kiracıyı ilgilendiren Kasım ayı kira artış oranı da belli olmuş oldu.

Ekim ayında kira sözleşmesi sona eren ve Kasım ayında kira sözleşmesi yenilenen kiracılara uygulanacak olan Kasım 2018 kira artış oranı yeni bir rekoru beraberinde getirdi.

ÜFE'de aylık veya yıllık orana değil, 12 aylık ortalamaya bakılacak. bu rakam da 4 Kasım'da yüzde 23.73 olarak açıklandı. bir önceki ay bu oran yüzde 21.36'ydı. Sözleşmesi bu ay bitecek olanlar yüzde 23.73'le yenileyecek. 1000 liralık kira 1237 lira olacak. Yıllıkta ek maliyet 2848 lira. Yüzde 23.73 tavan artış. Yani mülk sahibi ve kiracı daha düşük bedele de anlaşabilir. Ama daha yüksek artış için yargı yolu açık. bu konuda Yargıtay'ın emsal kararları mevcut.

YENİ DÜZENLEME BEKLENİYOR

Yeni ekonomi Programı'nda (YEP), kira artışının ÜFE yerine TÜFE'ye endeksleneceği yer almıştı. 12 aylık ortalama TÜFe'ye göre kira artışı uygulaması başlamış olsaydı kira artışı en çok yüzde 14.90 olabilecekti. Bu durumda yılda 1059 lira kiracının cebinde kalacaktı. Öte yandan borçlar Kanunu'ndaki kira artış maddesinin uygulanması işyerleri için 2020 yılında yürürlüğe girecek.

KİRA ZAMMI NASIL HESAPLANIR?

Yeni Ekonomi Programı'nda yer alan tedbirlerden biri gayrimenkulde kira artış oranını doğrudan etkiliyor. Ev sahipleri artık zamları üretici fiyatından değil, tüketici fiyatından yapabilecek. Program'ın 'Enflasyon' bölümünün 'Politika ve Tedbirler' başlığı altında, "Kira artış oranına dair üst sınır, döviz kuru ve emtia fiyatlarındaki gelişmelere duyarlılığı yüksek olan üretici fiyatları yerine tüketici fiyatlarına göre belirlenecektir" maddesi yer alıyor.

Normal şartlarda 12 aylık ortalama Yurt İçi Üretici Fiyatı (Yİ-ÜFE) artış oranı ile belirlenen kira zammı üst rakamı yeni düzenleme yapılması ile birlikte TÜFE ile belirlenecek. Ağustos ayında 12 aylık ÜFE gerçekleşmesi yüzde 18,78, TÜFE gerçekleşmesi ise yüzde 12,61 olarak kaydedilmişti. Bu da oturduğu ev için bin lira kira ödeyen tüketicinin, zam zamanının ağustosa denk gelmesi durumunda eylülde 188 lira zamlı ödeme yapacağı anlamına geliyor. Şayet TÜFE oranından zam yapılsaydı bu rakam 126 lira olacaktı.

KASIM 2018 ÜFE KİRA ARTIŞI ZAM ORANI NE KADAR?

Türkiye İstatistik Kurumu TÜİK tarafından açıklanan oranlara göre Türkiye'de Ekim 2018 döneminde 12 aylık ÜFE oranı  23,73 oldu. Açıklanan bu rakama göre ev sahipleri kiracılarına bu ay en fazla % 23,73 oranında zam yapacaklar. Yeni zam oranına göre Ağustos ayı kira zam hesaplaması şu şekilde yapılacak:

Konut Kirası: 1.000 Lira

TÜİK ÜFE Kasım 2018 Kira Artış Oranı: % 23,73

Kasım Ayı Kira Artış Oranı Tutarı:  237,30Lira

Kasım 2018 Kira Artış Oranı Dahil Yeni Zamlı Kira Tutarı: 1.237,30 Lira

Kasım 2018 Kira Artışı Zam Oranı TÜFE Üzerinden Hesaplanırsa

Kira artış oranı zammı TÜFE üzerinden hesaplansaydı kiracılar bu ay Kasım kira zammı olarak yüzde 14,90 oranında zamla karşı karşıya kalacaktı. Yani aylık kirası bin lira olan kiracılar 149 lira zam yaparak yeni kiralarını ödemeye devam edecekti.

TÜFE Yerine ÜFE Üzerinden Kira Artış Oranı Zammı Uygulayan Kiracılar Zarar Etti

TÜFE Yerine ÜFE üzerinden kiraları zamlanan kiracılar 149 lira yerine 237,30 lira zamla karşı karşıya kaldı. Yani kirası bin lira olan bir kiracının aylık kira ödemeleri için cebinden 88,30 lira ve bir yıllık kira bedeli toplamında ise 1,059 lira fazladan para çıkmış oldu.

Ev Sahipleri Kiracılarına Düşük Zam Yapıyor!

Ev sahipleri yüksek kira zam oranı nedeni ile kiracılarını kaybetmek istemediklerini belirterek TÜFE üzerinden zam yapmayı tercih ediyorlar. Kiracılarının evi boşaltmaları halinde yeniden kiracı bulmak için zaman kaybetmek istemeyen ev sahipleri bunun yerine uzlaşma kararı almayı tercih ediyor.

Ev Sahibi Kiraya Ne Kadar Zam Yapabilir?

Kiraya yapılacak olan zam oranı için uygulanan iki yöntem bulunmaktadır. Bunlardan ilki imzalanan kira sözleşmesi üzerinden böyle bir madde bulunmasıdır. Kiracı ile ev sahibi ilk kira sözleşmesi imzalarken kira sözleşmesi içerisine kira zam oranı belirleyerek yazarsa bu durumda kira zam oranı olarak bu rakam uygulanır.

Böyle bir madde bulunmuyorsa bu durumda ise TÜİK tarafından açıklanan ÜFE TÜFE rakamları dikkate alınarak zam yapılır. Kira zam oranı Türkiye İstatistik Kurumu tarafından açıklanan ÜFE rakamları içerisinde yer alan 12 aylık ortalama olarak temel alınır.

Ancak açıklanan bu rakam yapılacak olan direkt zam oranı değildir ve ev sahibinin yapabileceği üst sınır kira zam oranını göster. Yani ev sahipleri kiraya en fazla açıklanan bu rakam kadar zam yapma hakkına sahiptir. Bu oran geçilemez. Bu sınırın altında kalan tutar için ise iki taraf karşılıklı olarak anlaşma sureti ile bir rakam üzerinde anlaşabilir. Açıklanan oran yüksek olduğu için farklı bir rakam üzerinde uzlaşma sağlanması önerilmektedir.

TEFE TÜFE kira artışı

6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu 344.’üncü maddesi gereğince kira artışı, “Bir önceki kira yılının ÜFE artışını geçmeyecek şekilde düzenlenir” hükmüne göre yapılır. Ancak burada kesin bir hesaplama bulunmamaktadır. TUİK’in yayımlamış olduğu Yİ-ÜFE kullanıcı rehberinde ise bu hesaplamanın iki şekilde olabileceği açıkça görülmektedir.

TEFE - TÜFE NEDİR?

Tefe - Tüfe gayimenkul sektöründe ve Türkiye’de ekonominin temel göstergelerinden sayılan çok önemlidir değerlerdir.

Bu değerler tek tek ele alalım.

TÜFE nedir ?

TÜFE’nin açılımı , ‘ Tüketici Fiyat Endeksi ‘ dir.  Tüfe sayesinde enflasyonu ölçebiliriz. Tüfe değerleri  Devlet İstatistik Enstitüsü tarafından hesaplanır. Tüfe  , daha önce satın alınmış bir malın - hizmetin , daha sonra ki bir tarihteki fiyatı ile karşılaştırılmasına yarar.

Tüfe’yi hesaplarken önce , Türkiye’nin genelini temsil eden bir örnek kitlenin bir yıl içinde hangi mal ve hizmete ne kadar para harcadığı hesaplanır. Ayrıca her mal ve hizmetin toplam içindeki ağırlıkları belirlenir.

TEFE nedir ?

TEFE’nin açılımı , ‘ Toptan Eşya Fiyat Endeksi ‘ dir. Kulladığımız malların tüm ham maddelerini içine alır. Yani toptan satılan malların fiyat artışlarını gösteren bir endekstir.

TÜFE ve TEFE arasında ne fark vardır ?

Tefe ve Tüfe genellikle birlikte kullanılır ve birbirlerine karşılaştırılırlar. Bu endeksler farklı değerleri gösterir. Tefe fiyat artışlarının arz yani maliyet cephesini gösterirken Tüfe ise fiyat artışlarının talep yönünü gösterir.

Tefe de Tüfe gibi önceden endekse dahil edilmiş mallardan oluşan belirli bir malın fiyatındaki değişmeleri ölçüyor. Tefe’yi Tüfe’den ayıran en önemli nokta tüketici fiyat endeksi direk olarak tüketicinin eline geçen malların fiyatını ölçerken, toptan eşya fiyat endeksi ise hammadde ve yarı mamullerin de fiyatını ölçüyor.  Tefe’nin kapsamı Tüfe’ye göre daha geniştir. Her ay 3’ünde Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK) tarafından açıklanan Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE), Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE), Toptan Eşya Fiyat Endeksi (TEFE)değerleri ile ülke ekonomisi hakkında değerlendirmeler yapılabiliyor. Ülkemizde oluşan enflasyon ise TÜFE-TEFE ve Yİ-ÜFE değerleri ile belirlenmektedir.

Kiracı olanlar dikkat! Depozitoyu mutlaka bankaya yatırın

Ev sahibi ile kiracı ilişkisini Borçlar Kanunu düzenliyor. Yasaya göre; kira artışıyla, depozitonun bir sınırı var. Kira artışı her ay İstatistik Kurumu (TÜÎK) tarafından açıklanan 12 aylık ortalama Üretici Fiyatlarına (ÜFE) göre belirleniyor. Bu artık çoğu kişi tarafından biliniyor. Ancak, kira kontratı imzalarken verilen depozitonun nerede tutulması gerektiği bilinmiyor.

ÜÇ AYLIK KİRA KADAR

Borçlar Kanunu'nun 342'nci maddesi depozitoyu en fazla üç aylık kira bedeliyle sınırlandırıyor. Örneğin dairenin kirası 1000 liraysa ev sahibi en fazla 3000 lira depozito isteyebilir. Genelde 1 aylık ya da 2 aylık depozito talep ediliyor. Talep edilen tutar kadar depozitonun kim tarafından ve nasıl tutulacağı da önemli. Yasa bu konuda kiracıyı koruyan bir hüküm içeriyor.

RIZA VE KESİN KARARLA

Öncelikle depozito kiracıya güvence verme bedeli olarak değerlendiriliyor. Güvence olarak verilen para veya kıymetli evrakların mal sahibi ve kiracının ortak açacağı bir vadeli banka hesabında tutulması gerekiyor. Bu durumda banka hesaptaki parayı ancak iki tarafın rızasıyla veya kesinleşmiş icra takibi ve mahkeme kararma dayanarak geri verebilir.

PARANIZ PUL OLMASIN

Paranın banka hesabında değerlenmesi, yıllar içinde enflasyon nedeniyle oluşacak değer kaybını da önlüyor. Bir başka deyişle 5 yıl sonra kiralık evden çıkacak olan kiracı, depozitoyu geri aldığında yatırdığı para pul olmaktan kurtuluyor. 1 liraya dahi ihtiyaç duyulan zamanlar oluyor. O yüzden 2-3 bin liralık depozitonun eriyip gitmesine göz yummayın.

Kira artışını kim belirler?

Ev ve işyerini kiraya veren mal sahipleri, kiracıları ile yaptığı sözleşmenin yenilenmesi halinde kira bedeline zam yapma hakkına da sahip oluyor. Peki, kira artışını kim belirler? Ev ve işyerini kiraya veren mal sahipleri, kiracıları ile yaptığı sözleşmenin yenilenmesi halinde kira bedeline zam yapma hakkına da sahip oluyor. Kira sözleşmesi, taraflardan herhangi bir fesih bildiriminin gelmemesi halinde otomatik olarak senelik yenilenmiş oluyor.

Yenilenen kiralamalarda kira artışı nasıl yapılır? Kira artışını kim belirler?

Kira artışı, Borçlar Kanunu kapsamında yer alan hükümlere göre yapılıyor. Kanunen tarafların yenilenen kira dönemlerinde uygulanacak kira bedeline ilişkin anlaşmaları, bir önceki kira yılında üretici fiyat endeksindeki artış oranını geçmemek koşuluyla geçerli oluyor.  Bu kural, meskenlerde geçerli oluyor. İşyeri sahipleri kanunda yapılan bir değişiklik ile 2020 yılına kadar istediği oranda zam yapabiliyor. Ancak öncelik sözleşmede belirtilen oranda oluyor. Eğer sözleşmede herhangi bir oran belirtilmemiş ise mal sahibi kiracısına dilediği oranda artış yapabiliyor.

Kira fiyatları bir yılda ne kadar zamlandı?

Kiralık ev fiyatları son günlerin en sık gündeme gelen konularından biri. Bunun nedenleri arasında iki gelişme öne çıkıyor. Yükseköğretim Kurumları Sınavı (YKS) sonuçlarının açıklanmasıyla birlikte üniversite öğrencileri ve aileleri için kiralık ev arayışının başlaması ve 2018 Ağustos ayı için açıklanan aylık kira artış oranının yüksekliği.

Ağustos ayında yaşanan kira artış oranı yüzde 17,41 TL olurken, bu rakam 2018 yılının kira zammında ulaşılan en yüksek değer olarak dikkat çekiyor. Bir yıl önce 2017’nin Ağustos ayında kira artış oranı sadece yüzde 10,94 idi. Ağustos 2017-Ağustos 2018 dönemini kapsayan 12 aylık dönem boyunca kira artış rakamları sadece bu yılın Şubat, Mart ve Nisan gerileme kaydetti. 2018’in Ocak ayında yüzde 15,82 iken, Şubat ayında yüzde 15,66, Mart ayında yüzde 15,50 ve Nisan ayında yüzde 15,35 TL’ye gerileyen kira artış oranları mayıs 2018 itibariyle tırmanışa geçti.

Böylelikle ülke çapında kira artış oranları bir yılda yaklaşık yüzde 60 yükseldi. 2018’in ilk sekiz ayında ise kira zammı artışı yüzde 10 oldu. Yaz aylarına bakıldığında ise Haziran ayında yüzde 15,80 olan kira artış oranı, önce Temmuz ayında yüzde 16,57’ye, son olarak da Ağustos ayında yüzde 17,41 TL’ye tırmandı.

KİRA ARTIŞ ORANI HESAPLAMA

Kiramıza ne kadar zam geleceğini öğrendik peki kira artış oranı Ağustos 2018’i nasıl hesaplayacağız. Şimdi gelin kira artış oranı Ağustos 2018’i birlikte hesaplayalım. Mevcut kira bedelimizin “1000 TL” olduğunu varsayarsak buna göre;
Kira bedeli: 1000 TL
Kira zam oranı: Yüzde 17,41
Kira zammı:174,1 TL
Zamlı yeni kira beledi: 1.174.1 TL

2018’İN İLK 8 AYINDA KİRA ARTIŞ ORANLARI

2018’in ilk 8 ayında kira artış oranları şöyle;
Ocak 2018 kira artış oranı: Yüzde 15,82
Şubat 2018 kira artış oranı: Yüzde 15,66
Mart 2018 kira artış oranı: Yüzde 15,50
Nisan 2018 kira artış oranı: Yüzde 15,35
Mayıs 2018 kira artış oranı: Yüzde 15,36
Haziran 2018 kira artış oranı 15.80
Temmuz 2018 kira artış oranı 16,57
Ağustos: Yüzde 17,41

Eylül ayı yüzde 24,52

Ekim ayı yüzde   23,73